«فەرمەرلەردىڭ كۇش جىگەرى جاقسى ناتيجەگە جەتكىزەدى»: جامبىل وبلىسىنداعى اگرووندىرىس قالاي دامىپ جاتىر؟

وبلىس اكىمدىگىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى باسقارماسى اعىمداعى جىلدىڭ ءتورت ايىنداعى جۇمىستى قورىتىندىلادى. باسقارما باسشىسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى نۇرجان مۇحاشەۆ اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋ جانە الداعى جوسپارلار تۋرالى ايتىپ بەردى. اتالعان سۇحباتتى qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى.

- نۇرجان نۇرلانۇلى, وسى ۋاقىت ىشىندە وبلىستاعى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا قانداي ناتيجەلەرگە قول جەتكىزىلدى؟

- ءتورت ايدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا سالا وڭ ديناميكانى كورسەتۋدە. اعىمداعى جىلى اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا 40,7 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى, ونىڭ ىشىندە سۋبسيديالار بەرۋگە &ndash؛ 19,6 ميلليارد تەڭگە, "اۋىل اماناتى" جوباسىن ىسكە اسىرۋعا &ndash؛ 13,1 ميلليارد, سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ تاجىريبەسى بويىنشا جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلەۋگە &ndash؛ 8 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. سونداي-اق قوسىمشا 30,8 ميلليارد تەڭگە سوماسىنا سۋبسيديالار بەرۋگە بيۋدجەتتىك وتىنىمدەر جولداندى. بۇگىنگى تاڭدا 4720 اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەرگە 10286,5 ميلليون تەڭگە سۋبسيديا تولەندى. وندىرىلگەن ءونىم كولەمى بويىنشا تۇراقتى ءوسۋ ساقتالۋدا. قاڭتار-ناۋرىز ايلارىندا 44,7 ميلليارد تەڭگەگە ءونىم ءوندىرىلدى, وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا كورسەتكىش ەكى پايىزعا ارتتى. بۇل رەتتە وسىمدىك شارۋاشىلىعى ءونىمىن ءوندىرۋ 386,1 ميلليون تەڭگەنى, مال شارۋاشىلىعى ءونىمىن ءوندىرۋدى قۇرادى &mdash؛ 44,3 ميلليارد تەڭگە. نەگىزگى كاپيتالعا 3,1 ميلليارد ينۆەستيسيا سالىندى.

- جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلەۋ مەن سۋبسيديالاۋ قانداي ناتيجە بەردى؟

- مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ شارۋالارعا كلاسسيكالىق بيزنەس-مىندەتتەردى شەشۋگە كومەكتەسەدى: وندىرىستەردى اشۋ جانە كەڭەيتۋ, قۋاتتاردى جاڭعىرتۋ جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ, پايدانى ۇلعايتۋ جانە رەنتابەلدىلىكتى ارتتىرۋ. بۇل جاعدايدا بيۋدجەتتەن اقشا جاي عانا ەمەس, سونىمەن بىرگە ولار قايتارىم اكەلەدى دەپ ەسەپتەلەدى. اگروبيزنەسكە كومەك جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋعا, ىشكى نارىقتى ءوز ونىمدەرىمەن قانىقتىرۋعا, سالىق تۇسىمدەرىنىڭ وسۋىنە, جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە, ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا ىقپال ەتەدى جانە ناتيجەسىندە ءوڭىردىڭ جالپى ەكونوميكالىق وسۋىنە جۇمىس ىستەيدى. جەرگىلىكتى مال وسىرۋشىلەر نەسيەلەۋ ارقىلى مالدى بەلسەندى تۇردە ساتىپ الادى. ءىرى قارا مال 4,2 پايىزعا, قوي 5,3 پايىزعا, جىلقى 7,4 پايىزعا جانە قۇس 13,4 پايىزعا ءوستى. وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا ەت ءوندىرىسى 2,7 پايىزعا, ءسۇت ءوندىرىسى 1,3 پايىزعا, جۇمىرتقا ءوندىرىسى سەگىز پايىزعا ءوستى.

- مال شارۋاشىلىعى تۋرالى اڭگىمەنى جالعاستىرا وتىرىپ, قۇنارلى ناۋقان قالاي ءجۇرىپ جاتقانى تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز.

 ؛

&mdash؛ جاپپاي تولدەۋ ناۋرىزدىڭ اياعى مەن ءساۋىردىڭ باسىندا باستالدى, ءبىراق كەيبىر شارۋاشىلىقتاردا ناۋقان اياقتالۋعا جاقىن. اعىمداعى جىلى بارلىق ساناتتاعى شارۋاشىلىقتاردا 1831,5 مىڭ قوي, 228 مىڭ سيىر, 79,9 مىڭ بيە ۇستالادى. بۇگىنگى تاڭدا 502,5 مىڭ قوزى, 62,7 مىڭ بۇزاۋ جانە 13,5 مىڭ قۇلىن الىندى. بۇل ماڭىزدى ناتيجە. مال ازىعى بار, ۆەتەريناريالىق سۇيەمەلدەۋ ءتيىستى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرىلعان.

- جامبىل اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وتكىزۋدىڭ ەكسپورتتىق نارىقتارىنىڭ اشىلۋىمەن جاعداي قالاي؟

- كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە ءونىمدى ەكسپورتتاۋ كەزىندە تاۋاردى جىلجىتۋ جانە لوگيستيكا شىعىندارىنىڭ ءبىر بولىگىن وتەۋ بويىنشا مەملەكەتتىك قولداۋ كورسەتىلەدى. وسىلايشا, جامبىل ماقسارى مايىن وندىرۋشىلەر ءوز ونىمدەرىن قىتايعا, جاپونياعا, رەسەيگە, وزبەكستانعا, كونديتەرلىك ونىمدەر &mdash؛ وزبەكستانعا, قىرعىزستانعا, گرۋزياعا, قىتايعا, ەت &ndash؛  ؛يرانعا, باحرەينگە, شۇجىق ونىمدەرى مەن ىرىمشىككە &ndash؛ رەسەيگە ەكسپورتتايدى. وسى جىلدىڭ قاڭتار-اقپان ايلارىندا 5,5 مىڭ اقش دوللارىنا 54 مىڭ توننا اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمى ەكسپورتتالدى. وڭدەلگەن ءونىمنىڭ ۇلەسى 46,3 پايىزدى قۇرادى. جىل باسىنان بەرى 372,2 توننا ەت ەكسپورتتالدى, ونىڭ ىشىندە 20,7 توننا سيىر ەتى, 116,2 توننا قوي ەتى, 80 توننا قۇس ەتى جانە 155,3 توننا شۇجىق.

&ndash؛ اۋىل شارۋاشىلىعى شيكىزاتىن قايتا وڭدەۋ ۇلەسىن ۇلعايتۋ جانە قوسىلعان قۇنى اناعۇرلىم جوعارى ءونىم ءوندىرۋ ماڭىزدى مىندەت بولىپ تابىلادى&hellip؛

&ndash؛ سۋبسيديالاۋ جانە كرەديتتەۋ تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋ ەسەبىنەن ءسۇت وڭدەۋ جانە ەت وڭدەۋ كاسىپورىندارىنىڭ جۇكتەمەسى ۇلعايادى. ەت-سۇت ونىمدەرىن قايتا وڭدەۋ ءبىز ءۇشىن پەرسپەكتيۆالى باعىت بولىپ تابىلادى. جىل باسىنان بەرى ءسۇت وڭدەۋ كاسىپورىندارى 15 مىڭ تونناعا جۋىق ءسۇت وڭدەدى. تيىسىنشە, سارى ماي, ىرىمشىك, سۇزبە, كىلەگەي ءوندىرىسى ارتتى. وسىمدىك مايى, ماكارون جانە شۇجىق ونىمدەرىنىڭ ءوسۋى مەن ءوندىرىسى بايقالادى.

&ndash؛ ەگىس اياقتالادى. نۇرجان نۇرلانۇلى, وسىعان قاتىستى الدىن-الا قورىتىندى جاساي الاسىز با؟

&ndash؛ كوكتەمگى ەگىس جۇمىستارىن ۋاقتىلى جۇرگىزۋ ءۇشىن بارلىق قاجەتتى شارالار قابىلداندى: توپىراق پەن تۇقىمدار جاقسى دايىندالدى, مينەرالدى تىڭايتقىشتار كوبىرەك ەنگىزىلدى, ىلعال سۇيگىش داقىلداردىڭ پايداسىنا سەبۋ قۇرىلىمى وزگەرتىلدى. وسى ماۋسىمدا اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارى 644,5 مىڭ گەكتار جەرگە ورنالاستىرىلاتىن بولادى. ايتپاقشى, قانت قىزىلشاسىن 7,9 مىڭ گەكتارعا سەبۋ جوسپارلانعان, ءىس جۇزىندە 9,7 مىڭ گەكتار ەگىلگەن.

اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ونىمدىلىگى مەن ساپالىق كورسەتكىشتەرىنە اسەر ەتەتىن نەگىزگى فاكتورلار جوعارى ءونىمدى تۇقىمداردى پايدالانا وتىرىپ, اگروتەحنولوگيالاردى ساقتاۋ, مينەرالدى تىڭايتقىشتاردى ەنگىزۋ, سونداي-اق ماشينا-تراكتور پاركىن جاڭارتۋ بولىپ تابىلادى. بۇل باعىتتا دايەكتى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. تۇقىم شارۋاشىلىعىن سۋبسيديالاۋدىڭ ارقاسىندا ءبىز ەگىستىكتەردەگى ەليتالىق تۇقىمداردىڭ ۇلەسىن ارتتىردىق. جالپى بيىل 44,8 مىڭ توننا تۇقىم دايىندالدى.

&ndash؛ ال ماشينا-تراكتور پاركىن جاڭارتۋ قارقىنى قانداي؟

&mdash؛ بۇگىندە وسىمدىك وسىرۋشىلەر بارلىق قاجەتتى زاتتارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن. كوكتەمگى دالا جۇمىستارىنا 7506 دانا اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى, ونىڭ ىشىندە 4783 تراكتور قاتىسادى. بيىل 491 بىرلىك اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ساتىپ الۋ جوسپارلانۋدا, جىل باسىنان بەرى 197 بىرلىك ساتىپ الىندى. جاڭارتۋ كورسەتكىشى 2,2 پايىزدى قۇرادى جانە جىل سوڭىنا دەيىن 5,5 پايىزعا دەيىن جەتكىزىلەدى. تەحنيكانى جاڭارتۋعا ساتىپ الىناتىن اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن سۋبسيديالاۋ جانە كرەديتتەر مەن ليزينگ بويىنشا جىلدىق سىياقى مولشەرلەمەلەرىن ارزانداتۋ, سونداي-اق ولاردى تەحنيكا ليزينگى ءۇشىن باستاپقى جارنا رەتىندە پايدالانۋ ءۇشىن اۆانستىق ينۆەستيسيالىق سۋبسيديالار الۋ مۇمكىندىگى ىقپال ەتەدى.

- جەڭىلدەتىلگەن ديزەل وتىنى جامبىل فەرمەرلەرىنىڭ قاجەتتىلىگىن جابا ما؟

&mdash؛ بيىل اۋداندارعا جانار-جاعارماي ماتەريالدارىن جەتكىزۋدە ءۇزىلىس جوق. دالا جۇمىستارىنا اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەرگە 10,8 مىڭ توننا ديزەل وتىنى ءبولىنىپ, جەتى وڭىرلىك وپەراتور انىقتالدى. ءبىر ليتر ديزەل وتىنى 250 تەڭگە تۇرادى. قازىرگى ۋاقىتتا وپەراتورلار 7,7 مىڭ توننا ديزەل وتىنىن تولەدى, ونىڭ 6,7 مىڭ تونناسى وبلىسقا جەتكىزىلدى, 2,9 مىڭ توننا (43,3 پايىز) ساتىلدى.

&mdash؛ كوپتەگەن فەرمەرلەر ەگىن ەگۋ شىعىندارىنىڭ وسۋىنە شاعىمدانادى. تىڭايتقىشتار, تۇقىمدار, وسىمدىكتەردى قورعاۋ نارىعىنداعى باعالار رەتتەلە مە؟

- تىڭايتقىشتاردىڭ, پەستيسيدتەردىڭ جانە تۇقىمداردىڭ نەگىزگى تۇرلەرىنىڭ باعاسى تۇراقتى. تەك قىسقا مەرزىمدى ماۋسىمدىق اۋىتقۋلار بايقالادى, سودان كەيىن ورتاشا جىلدىق باعادا بولادى. ولار ءقازىر وتكەن جىلدىڭ دەڭگەيىندە. اعىمداعى جىلى 332,4 مىڭ گەكتار القاپقا 53,3 مىڭ توننا مينەرالدى تىڭايتقىش ەنگىزۋ جوسپارلانۋدا. ارينە, بۇل كولەم عىلىمي نەگىزدەلگەن قاجەتتىلىكتەن ءالى الىس. الايدا, مينەرالدى تىڭايتقىشتاردى سۋبسيديالاۋ سوماسىنىڭ جىل سايىن ۇلعايۋى اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرۋشىلەرىن ولاردى عىلىمي ۇسىنىستارعا سايكەس ەنگىزۋگە ىنتالاندىرادى.

"كەڭ دالا" باعدارلاماسى بويىنشا كوكتەمگى دالا جۇمىستارىن قارجىلاندىرۋعا 2,5 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلعان. بۇگىنگى تاڭدا 102 اگروقۇرىلىمنان 1,5 ميلليارد تەڭگەگە ءوتىنىم كەلىپ ءتۇستى, 1,3 ميلليارد تەڭگەگە 84 ءوتىنىم قارجىلاندىرىلدى.

&ndash؛ ەل ۇكىمەتى "اۋىل اماناتى" باعدارلاماسىنا ۇلكەن ءۇمىت ارتىپ وتىر. بيىلعى جىلى ايماقتا نە ىستەلدى؟

&ndash؛ "اۋىل اماناتى" باعدارلاماسى-اۋىلدى دامىتۋدىڭ جاڭا درايۆەرى. جالپى العاندا, 2029 جىلعا قاراي بۇكىل ەل بويىنشا ميلليون اۋىل تۇرعىندارىن قامتىپ, 350 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنىن اشۋ جوسپارلانۋدا. ەل تاريحىندا تۇڭعىش رەت وسى ماقساتتارعا وراسان زور سوما &mdash؛ تريلليون تەڭگە ءبولىندى. ەڭ باستىسى, باعدارلاما قارجىمەن تولىق راستالعان. ءبىز 4 جىلدىق جۇمىس قورىتىندىسى بويىنشا جەتكىلىكتى تيىمدىلىكتى كورىپ وتىرمىز.

بيىل وبلىستا باعدارلامانى ىسكە اسىرۋعا 10,5 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. 1200 وتىنىمگە نەسيە بەرۋ ارقىلى 1672 جۇمىس ورنىن قۇرۋ جوسپارلانۋدا. ەرەجەگە سايكەس بولىنگەن قاراجاتتىڭ 50 پايىزى مال ساتىپ الۋعا, قالعان 50 پايىزى كووپەراتيۆتەرگە جانە ءوز بيزنەسىن اشۋعا جۇمسالادى.

مال شارۋاشىلىعىندا 5,3 ميلليارد تەڭگە سوماسىنا 915 ءوتىنىم, وسىمدىك شارۋاشىلىعىندا &mdash؛ 285 ءوتىنىم (5,2 ميلليارد), ءوز ءىسىن اشۋعا &mdash؛ 75 ءوتىنىم (757 ميلليون) قارجىلاندىرىلدى.

&ndash؛ وبلىستا اوك-گە ينۆەستيسيا تارتۋ بويىنشا بەلسەندى جۇمىس جۇرگىزىلۋدە. قانداي جوبالار جۇزەگە اسىرىلادى؟

&ndash؛ اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋ جونىندەگى جول كارتاسىنا سايكەس 2024-2026 جىلدارعا 32 ينۆەستيسيالىق جوبانى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانعان. وسى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن سەگىز ميلليارد تەڭگەگە 12 جوبا ىسكە اسىرىلىپ, 241 جۇمىس ورنى اشىلادى. 2025 جىلى 52,7 ميلليارد تەڭگەگە (457 جۇمىس ورنى) 19 جوبانى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانۋدا. 2026 جىلى ءبىر, ءبىراق ءىرى جوبانى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانعان &mdash؛ 120 ميلليارد تەڭگەگە 25 جۇمىس ورنى قۇرىلادى.

شاعىن فەرمەرلىك شارۋاشىلىقتار مەن ءىرى كاسىپورىنداردى قۇرۋدى قارجىلاندىرۋ باستالدى, ياعني ەت-سۇت جانە وسىمدىك شارۋاشىلىعى كلاستەرلەرى ءۇشىن شيكىزات بازاسىن دامىتۋدىڭ ىرگەتاسى قالاناتىن بولادى.

وسىلايشا, وڭىردە 33,1 ميلليون تەڭگە سوماسىنا ءۇش ەت باعىتىنداعى قۇس فابريكاسى, جەتى ءسۇت-تاۋار فەرماسى (14,7 ميلليون), ەكى كوكونىس قويماسى (2,5 ميلليون), ەكى بورداقىلاۋ الاڭى (345 ميلليون), جىلىجاي (120,2 ميلليون), قارقىندى باق (2,1 ميلليون) جۇمىس ىستەيدى. سونىمەن قاتار, بالىق شارۋاشىلىعىن قۇرۋ بويىنشا ەكى جوبانى (600 ميلليون), جاڭبىرلاتىپ سۋارۋ جۇيەلەرىن ورناتۋ بويىنشا ەكى جوبانى (6,4 ميلليون) ىسكە اسىرۋ جوسپارلانۋدا.

"اگروونەركاسىپتىك كەشەندەگى جوبالارعا جەڭىلدىكپەن كرەديت بەرۋ" باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋعا (سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ تاجىريبەسىن تيراجداۋ) سەگىز ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. بۇل قاراجاتقا 12 ينۆەستيسيالىق جوبانى ىسكە اسىرۋ كوزدەلگەن: ءۇش ءسۇت-تاۋار فەرماسىن (5,1 ميلليون), التى كوكونىس قويماسىن (4,2 ميلليون), سۋ ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ بويىنشا ءۇش جوبانى (2,5 ميلليون) اشۋ.

- نۇرجان نۇرلانۇلى, ءبىرقاتار وبلىستارداعى سۋ تاسقىنىنا بايلانىستى جاعداي كەرى اسەرىن تيگىزە مە؟

&mdash؛ ءقازىر كوپتەگەن وڭىرلەر ىشكى نارىقتى تۇراقتاۋعا جانە يمپورتتى الماستىرۋعا باسا نازار اۋدارا وتىرىپ, اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋ ستراتەگياسىن قايتا قاراۋدا. ارينە, سۋ تاسقىنى زارداپ شەككەن ايماقتاردا كوكتەمگى دالا جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە ءوز تۇزەتۋلەرىن ەنگىزدى, بۇل ءوز كەزەگىندە ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا سۇرانىستىڭ ارتۋىنا اكەلەدى. ءبىزدىڭ مىندەتىمىز &ndash؛ جالپى ەگىن جيناۋدىڭ ءوسۋىن ارتتىرۋ ءۇشىن ساپالى ەگىس ناۋقانىن جۇرگىزۋ. بۇل ءۇشىن مەملەكەت بارلىق قولداۋ كورسەتەدى: تۇقىمداردى, پەستيسيدتەر مەن تىڭايتقىشتاردى سۋبسيديالاۋعا قوسىمشا قاراجات بولىنەدى, اگرارشىلار باقتار سالۋ جانە جىلىجاي الاڭدارىن كەڭەيتۋ جونىندەگى ينۆەستيسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا سۋبسيديالار الادى. سونداي-اق قازىرگى زامانعى سۋارۋ جۇيەلەرىن ساتىپ الۋدى سۋبسيديالاۋ ارقىلى سۋارمالى جەرلەردىڭ كولەمى ۇلعايادى. جوعارى رەپرودۋكسيالى تۇقىمدارمەن ەگىلەتىن القاپتاردىڭ ۇلەسىن ۇلعايتۋ, سونداي-اق مينەرالدى تىڭايتقىشتاردى ەنگىزۋ كولەمىن ۇلعايتۋ بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. بۇل شارالاردى ىسكە اسىرۋ جوعارى جانە تۇراقتى ءونىم الۋعا, وسىمدىك شارۋاشىلىعىنىڭ جالپى ءونىمىنىڭ كولەمىن جوسپارلانعان ينديكاتورلارعا دەيىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

&mdash؛ جوعارىدا ايتىلعانداردى قورىتىندىلاي كەلە, اعىمداعى جىلى اگروونەركاسىپتىك كەشەندە ايتارلىقتاي جۇمىس جاسالدى دەگەن قورىتىندى جاساۋعا بولادى. اعىمداعى جىلعا ونىمدىلىك بويىنشا قانداي بولجامدار بار؟

&mdash؛ ءبىز وتكەن جىلعى ساباقتاردان بايىپتى قورىتىندى جاسادىق جانە قازىرگى ۋاقىتتا توتەنشە تابيعي-كليماتتىق جاعدايلاردا دا جوعارى تۇراقتى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋدى ۇيرەنىپ جاتىرمىز. وزىق تەحنولوگيالار مەن يننوۆاسيالاردى ەنگىزۋ, مال شارۋاشىلىعىن جەدەل دامىتۋ, اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن تەرەڭ وڭدەۋدى دامىتۋ بويىنشا جۇمىستار كۇشەيتىلدى. ءبىز اۋىل ەڭبەگىنىڭ ەكونوميكالىق تۇرعىدان ءتيىمدى بولۋىن جانە ءار اۋىلدا لايىقتى ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتۋىمىز كەرەك.