"؛الاڭ ارقىلى وزگەرىسكە جەتۋ مۇمكىندىگىن كورىپ تۇرعانىم جوق"؛. ەرمۇرات باپي ماجىلىسكە بارا ما؟

dalainside ؛تەلەگرام كانالىندا "دات" گازەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى, جۋرناليست ەرمۇرات باپي تۋرالى "قاجىگەلديننىڭ سەنىمدى سەرىگى ماجىلىسكە بارادى: جاڭا قازاقستان باپيگە دەپۋتاتتىق مانداتتى دايىنداپ قويدى" دەگەن تاقىرىپپەن اقپارات شىقتى.

تەلەگرام كانال مۇنداي بولجام جاساۋىنا نەگىز بولىپ وتىرعان بىرنەشە سەبەپتى كەلتىرگەن.

"پرەزيدەنت سايلاۋىنا ۇمىتكەرلەردىڭ تىكەلەي ەفيردە وتكەن ترەش-توگى كەزىندە ەرمۇرات باپي توقاەۆتىڭ وكىلىنە وتكىر ساۋال قويدى. "قازىرگى باسشى نازارباەۆتىڭ قاتەلىگىن اينا-قاتەسىز قايتالاپ جۇرمەي مە؟.." دەگەن ءقاۋپىن جەتكىزدى. قوشانوۆ مۇنداي ساۋالدىڭ قويىلارىن سەزگەندەي, تانىمال جۋرناليسكە بارىنشا اشىق, تولىمدى جاۋاپ قاتتى. اقوردانىڭ اناۋ-مىناۋ ەمەس, سايلاۋ الدى دەباتتا بيلىكتىڭ وپپونەنتىن سويلەتىپ, وعان ساۋال قوياتىن مۇمكىندىك بەرۋى &ndash؛ جاڭا قازاقستاننىڭ ءباپيدىڭ ساناتىنداعى تۇلعالارمەن ءتىل تابىسقانىن اڭعارتادى. ەرەكەڭە ماجىلىستەن ءبىر ورىن بۇيىرىپ تۇر" دەلىنگەن اقپاراتتى.

dalainside باپيدىڭ ەسىم-سويى قازاقستان بيلىگى ءۇشىن 30 جىلدان بەرى &ndash؛ "قارا كۇيە" بولعانىن, ەشبىر شەنەۋنىك باپيعا جۋىمايتىنىن, دات-قا سۇحبات بەرمەي, دات-تى تىعىلىپ قانا وقيتىنىن اتاپ ءوتىپ, جاڭا دا ادىلەتتى قازاقستان ءماجىلىستى "ماديلەردەن" تازارتۋعا مۇددەلى دەپ سانايدى.

سوز سوڭىندا "30 جىلدان بەرى ادىلەتسىز جۇيەمەن ءباسپاسوز ارقىلى ارپالىسقان ازاماتتىڭ شەراعانىڭ زامانىنان بەرى ويسىراپ تۇرعان ورىنعا وتىراتىن كەزى كەلگەندەي" دەپ جۋرناليسكە تىلەكتەستىك بىلدىرەدى.

قامشى ءتىلشىسى اقپارات تۋرالى ەرمۇرات باپيمەن سويلەسىپ, الداعى پارلامەنت سايلاۋى, ەلدەگى ساياسي وزگەرىستەر جايلى از-كەم اڭگىمە قۇردى. جۋرناليست تەلەگرام كانالداعى اقپاراتتى وقىماعانىن, ءماجىلىستىڭ 30 پايىزىن ماجوريتارلىق نەگىزدە جاساقتاۋ بويىنشا "ويىن ەرەجەسى" ايقىندالماي جاتىپ بىردەڭە دەۋ اسىعىستىق ەكەنىن ايتادى.

&ndash؛ قازاقستان ماجوريتارلىق سايلاۋدىڭ سوڭعى تاجىريبەسىن 1999 جىلى كوردى. ازىرگە الداعى سايلاۋدا قانشا وكرۋگ بولاتىنى, ءتارتىبى قالاي بەلگىلەنەتىنى, حالقى كوپ الماتى, استانا, شىمكەنت, سياقتى قالالاردا, تۇركىستان, قاراعاندى سەكىلدى وبلىستاردا نەشە وكرۋگ قۇرىلاتىنى, بيلىك سايلاۋدى نەندەي زاڭ اكتىلەرىمەن رەتتەپ, قانداي رەگلامەنتتەر بولاتىنى ايقىندالماي جاتىپ بىردەڭە دەۋ ءالى ەرتە. سايلاۋ ءتارتىبى ايقىندالعاندا قانداي دا ءبىر پايىم جاساۋعا بولار ەدى. سوندىقتان تەلەگرام كانالداعى اقپاراتتى تەرىسكە شىعارام. ءوزىمدى ۇسىنۋ, ۇسىنباۋ جاعىن سايلاۋ ءتارتىبى جاريالانعان كەزدە كورە جاتارمىز.

&ndash؛ سىزدىڭشە, ءماجىلىس سايلاۋىنىڭ ءىشىنارا ماجوريتارلىق جۇيەمەن وتەتىنى قوعامدىق-ساياسي ومىرگە قالاي اسەر ەتەدى؟

&ndash؛ سايلاۋ ساياسي-قوعامدىق ومىرگە قان جۇگىرتىپ, ەلەكتورالدىق كومپانياعا قىزىعۋشىلىق تۋدىرادى دەپ سانايمىن. سايلاۋعا ءتۇسىپ, "جاڭا قازاقستاندى" قۇرام دەۋشىلەر قاتارىندا ايتارى, ۇسىنارى بار تانىمال تۇلعالار بوي كورسەتسە, تەك قۋانام.

&ndash؛ كەي ساياساتتانۋشىلار ءماجىلىستىڭ 30 پايىزىن ماجوريتارلىق جۇيەمەن جاساقتاۋدى ساياسي رەفورما يميتاسياسى, كوسمەتيكالىق وزگەرىس دەپ باعالاپ, تۇپتەپ كەلگەندە بۇل ؛&ndash؛ تۇبەگەيلى ساياسي رەفورماعا جول اشپايدى دەپ سانايدى. بۇعان نە دەيسىز؟

&ndash؛ ماسكەۋ ءبىر كۇندە تۇرعىزىلعان جوق قوي. نازارباەۆ جۇيەسىن ءجىبىتۋ ءۇشىن 30 ماندات جەتكىلىكتى دەپ ويلايمىن. مانداتتىق تارتىپپەن سايلانعاندار ەڭ بولماعاندا 15-20 بولىپ توپتاسىپ, تاۋەلسىز دەپۋتاتتار فراكسياسىن قۇرسا, زاڭ شىعارۋ ينيسياتيۆاسىنا, ءتۇرلى قوعامدىق, ساياسي قۇبىلىستارعا باعا بەرۋ مۇمكىندىگىنە يە بولار ەدى. پارلامەنتتە بالاما پىكىر قالىپتاسار ەدى.

&ndash؛ ءسىز ايتقانداي, تاۋەلسىز دەپۋتاتتار فراكسياسى كۇش الىپ جاتسا, بۇعان اقوردانىڭ رەاكسياسى قانداي بولادى؟

&ndash؛ تاۋەلسىز دەپۋتاتتار فراكسياسى ۇلگىسىنەن قورقاتىن ەشتەڭە جوق. ەگەر بۇگىنگى بيلىك شىنىمەن دە جاڭا قازاقستاندى قۇرعىسى كەلسە, وندا ودان قورىقپاۋعا ءتيىس.

&ndash؛ "نازارباەۆ جۇيەسىن ءجىبىتۋ ءۇشىن ؛30 ماندات جەتكىلىكتى" دەپ قالدىڭىز. ماندات سانى ودان كوپ بولسا شە؟

&ndash؛ ەگەر ماندات سانى 35 بولسا, وندا ولار كونستيتۋسيالىق زاڭدارعا بلوك قويا الاتىن, وزگەرىس جاساي الاتىن كۇشكە يە بولادى. ال ءقازىر گەوساياسي جاعداي كۇردەلى ەكەنىن, بيلىكتەن كەتكەن "ەسكى قازاقستان" وكىلدەرىنىڭ بيلىككە قايتىپ كەلۋ ءۇمىتى بارىن ەسكەرۋ كەرەك. ال ولاردا ميللياردتاعان قارجى, مول مۇمكىندىكتەر بار. سايلاۋشىلارعا اقشا تاراتىپ بولسا دا, داۋىس جينايتىنداي قارجىلاي كۇشكە يە. سوندىقتان 30 پايىزدىق مەجە رەۆانشيزدىك پيعىلداعى ادامداردىڭ بيلىككە كەلۋ ريسكىن تومەندەتەدى. بالكىم, وسى سايلاۋدى 70/30, كەيىنگىسىن 50/50 ەتىپ وتكىزۋگە بولادى.

&ndash؛ سىزدىڭشە, "ەسكى قازاقستانمەن" قورقىتۋدى بۇگىنگى بيلىك مونيپۋلياسيا قۇرالى رەتىندە پايدالانىپ وتىرعان جوق پا؟

&ndash؛ جوق. بۇل &ndash؛ قوعامدا بار جاعداي. بالكىم, "ەسكى قازاقستاندى" قۇبىجىق ەتىپ كورسەتۋ بايقالار, ءبىراق ولاردىڭ بيلىككە كەلگىسى كەلەتىنىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. توقاەۆ ساياساتىندا جىبىر-جىبىر بولسا دا جىلىمىقتىڭ الپەتى سەزىلەدى. كەي بەلسەندىلەر توقاەۆتى حالىققا وق اتتى دەپ ايىپتاپ, ءتىپتى "قانىشەر" دەپ جاتادى. بۇرىن مۇنداي مۇمكىن بە ەدى؟ پرەزيدەنتكە وسىلاي ايتا الاتىن با ەدىك؟ ءتۇرلى زاڭدىق كەدەرگىلەر ارقىلى مۇندايدى بىردەن جانشىپ وتىردى عوي. ءقازىر سەڭ قوزعالدى. ەندى قوعام كەرى قايتپايدى. وزگەرتىستەر ديناميكاسى ميمىرت قاداممەن باستالعانىمەن, كەرى باسپايدى دەپ ويلايمىن. كەي ازاماتتار توقاەۆتى قابىلداعىم كەلمەيدى, ونىڭ كوزىن قۇرتۋ كەرەك دەگەندى ايتادى. ءبىراق بىزدە مارستان اكەلە قوياتىنداي باسقا بيلىك ەليتاسى جوق. پروتەستىك باعىتقا وتكەن بەلگىلى ساياساتكەرلەردىڭ ءوزى بيلىكتەن شىققانىن, بيلىكتىڭ ارەكەتىنە نارازىلىق تانىتىپ بوي كورسەتكەنىن بىلەمىز. ءقازىر توقاەۆتىڭ ءوزى كادر تاپشىلىعىن تارتىپ وتىر. ودان دا الەۋمەتتىك جەلىدە ازاماتتىق قوعام بولىپ بيلىكتى وزگەرىستەرگە ىقپال ەتۋگە كۇش سالۋ كەرەك.

&ndash؛ ال الاڭ ارقىلى ؛بيلىكتى ؛وزگەرىستەرگە ىقپال ەتۋگە كۇش سالۋ مۇمكىن بە؟

&ndash؛ مەن 25 جىلدان بەرى پروتەستىك جاقتا ءجۇرمىن, تالاي ميتينگتە بولدىم عوي. بىزدە ميتينگ مادەنيەتى قالىپتاسپادى. حالىقتىڭ ساياسي ەرىك-جىگەرى تاپتالىپ قالعان. الاڭعا ارى كەتسە, ءبىر مىڭ جارىم, ەكى مىڭ ادام جينالار. ال ونىمەن بيلىكتىڭ تاس-تالقانىن شىعارام دەۋ مۇمكىن ەمەسىن مويىنداۋىمىز كەرەك. بىزدە جۇيەلى وپپوزيسيا جوقتىعىن مويىنداۋ كەرەك. وپپوزيسيا وكىلدەرى وتكەن پرەزيدەنت سايلاۋىندا ءبىر بولىپ جۇمىلىپ, ورتاق كانديدات شىعارا الماعانىن مويىنداۋ كەرەك. سوندىقتان قازىرگى ۋاقىتتا الاڭ ارقىلى وزگەرىسكە جەتۋ مۇمكىندىگىن كورىپ تۇرعانىم جوق.

&ndash؛ ەل ىشىندە توقاەۆ نازارباەۆتان جامان بولىپ شىعا ما دەگەن ءقاۋىپ جوق ەمەس. بۇعان نە دەيسىز؟

&ndash؛ توقاەۆ ريتوريكاسىنا قۇلاق تۇرسە, ازىرگە ىستەن, ءسوز كوپتەۋ, ءبىراق وزگەرىسكە دەگەن ۇمتىلىستى ايقىن اڭعارۋعا بولادى. توقاەۆ ءوزى تابيعاتىنان شۇعىل قيمىلدايتىن ادام ەمەس سياقتى. ديپلومات بولعانى بار, مىنەزى بار ءالىپتىڭ ارتىن باعاتىن, ەكى شوقىپ, ءبىر قارايتىن, وقيعالاردى كەسىپ-پىشىپ, ونىڭ پارامەترىن, ديناميكاسىن باقىلايتىن ادام سياقتى كورىنەدى. الداعى ءبىر جىلدا وسىنداي ۇمىتپەن جاڭا قازاقستانعا ۇلەس قوسۋ تۋرالى نيەت بار.

&ndash؛ ءبىر جىلدا پرەزيدەنت وزگەرىسكە ۇمتىلىسىن ىسپەن كورسەتە الماسا شە؟

&ndash؛ وندا حالىق ونىڭ ايتقاندارى بوس ءسوز ەكەنىن, الدامپازعا سالۋ قاعيداتى ەكەنىن تۇسىنەدى. ءبىراق وزگەرىستەن جالتاراتىن سەبەپ جوق. پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ بيلىگى حالىقتىڭ وزگەرىسكە دەگەن قۇلشىنىسىن بۇرا المايدى. قازاقستان وركەنيەت كوشىنەن قالماۋعا ءتيىس.

&ndash؛ ءسىزدىڭ مىنا سوزدەرىڭىزدەن كەيىن "ەرمۇرات باپي بيلىك جانسىزى اتانىپتى" دەيتىندەپ تابىلاتىن شىعار.

&ndash؛ ولاي ايتاتىندار ءقازىردىڭ وزىندە بار. سولاي ايتاتىن ادام الدىمەن ءوزى ازاماتتىق قوعام جولىندا, دەموكراتيا جولىندا ءبىر ءىستى باستاپ سونى جۇيەلى جۇرگىزىپ, اقىرىنا دەيىن جەتكىزىپ كورسىن. ونداي ىرىتكى سالاتىن اڭگىمە ءبىر ەل بولام دەگەن ادامنىڭ اڭگىمەسى ەمەس. ەشكىمنەن قورقاتىن, جاسقاناتىن جاعداي جوق.