"؛قازاق ءتىلى عىلىم تىلىنە اينالا المايدى"؛

جۋرناليست ورازبەك ساپارحاننىڭ youtube-تەگى ارناسىندا قازاق ءتىلىنىڭ قازىرگى جايىنا, بولاشاعىنا قاتىستى ءتىلشى, عالىم ادىلەت احمەتتىڭ سۇحباتى شىققان ەكەن.

وندا «؛قازاق ءتىلى عىلىم تىلىنە اينالا المايدى»؛ دەگەن كوپشىلىكتىڭ پىكىرىنە عالىم بىلاي دەيدى:

&ndash؛ ەشبىر حالىقتىڭ ءتىلىن عىلىم تىلىنە جارايدى, نە جارامايدى دەپ كەمسىتۋگە بولمايدى. تۇراقتاندىرىلعان دۇنيە جوق. ماسەلەن, مىڭ ادام عانا قولدانىپ جۇرگەن تىلدەر بار. مۇمكىن, سول ءتىلدىڭ كەيىن اياق-استىنان باعى جانىپ, كوتەرىلىپ كەتەتىن بولسا, ول ءتىلدى قولدانۋشىلار قاراپ جاتپايدى. ول ءتىلدى مەملەكەتتىك, كەيىن ءتىپتى حالىقارالىق قاتىناس تىلىنە دەيىن دامىتۋعا تىرىسادى. سوندىقتان ونداي سوزدەردى ايتقىزۋعا تاريحي سەبەپتەر بولۋى دا مۇمكىن. ياعني, باسقا حالىقتىڭ اڭگىرتاياعى ءتيدى. سودان كەلگەن قاسىرەتتىڭ سالدارى بولۋى دا مۇمكىن. ەكىنشىدەن, جاھاندانۋ قۇبىلىسى سەبەپ. ءبىر قازاننىڭ ىشىندە ءبارى بىتەسىپ قايناپ جاتىر. اعىلشىن ءتىلى قولدانۋشىلارى كوپ بولعاندىقتان, ەڭ ۇزدىك تىلدەردىڭ بىرىنە اينالدى. سوندىقتان جاھاندانۋداعى ۇدەرىسكە دايىنبىز با, دايىن ەمەسپىز بە, بەلگىسىز. ەل بولىپ سىنالاتىن كەزگە كەلدىك. ياعني, بۇنى تاۋەلسىزدىك بولعاننىڭ وزىندە ساقتاپ قالا المايتىن دەڭگەيگە جەتتىك. ءبىراق قازاق ءتىلىن اناۋ-مىناۋ دەڭگەيدە كۇنى باتىپ بارا جاتقان ءتىل دەپ ايتۋعا بولمايدى, &ndash؛ دەيدى ادىلەت احمەت.

عالىم قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل دە, حالىقارالىق ءتىل دە بولا العانىن ايتادى.

&ndash؛ كەزىندە «؛تۇركى تىلدەر سوزدىگى»؛, «؛كودەكس كۋمانيكۋس»؛ سوزدىگى قازىرگى oxford سوزدىگىنىڭ ءرولىن اتقارعان. دەمەك, قازاقتىڭ ءتىلى, قىپشاق, تۇرىك تىلدەرى ءبىر كەزدەردە الەمدىك ءتىل بولعان. كەيىن زامان اۋىستى, باق اۋىستى, ەۋروپالىق وركەنيەت ءوستى. ورىستىڭ مارتەبەسى جوعارىلاپ, باعى جاندى. ءبىزدىڭ تۇركىلەر كەرى شەگىنىس جاسادى. دەمەك, دۇنيە ءبىر ورىندا تۇرا بەرمەيدى. سول سەبەپتەن, ەڭ ءبىرىنشى ءتىلدى قورعاۋىمىز كەرەك. احمەت بايتۇرسىننىڭ ءوزى ء«؛سوزى جوعالعان ۇلتتىڭ ءوزى جوعالادى»؛ دەدى. ياعني, ءسوزىڭ جوعالعاننان كەيىن ۇلتتىق كيىم كيىپ, اشەكەي تاقپاي-اق قوي. ءسوزىڭ جوعالعاننان كەيىن بۇكىل بولمىسىڭ جوعالادى دەپ ءتۇسىنۋ كەرەك.

 ؛كالكادان قۇتىلۋعا ابدەن بولادى

 ؛&ndash؛ ءبىر ازاماتىمىز ايتپاقشى, «؛جەدەل اياقكيىم تىگۋ»؛ دەگەندى تەز تىگەتىن جەر ەكەن دەسەم, ولاي ەمەس ەكەن. ەسىككە كەلسەم, «؛وزىڭە»؛, «؛وزىڭنەن كەرى»؛ دەگەن ءسوز جازىلعان. قازاق ونى «؛يتەر»؛, «؛تارت»؛ دەپ ايتادى. سوندا ول ءسوزدى ءبىرىنشى ورىسشا ويلاپ, سودان كەيىن اۋدارىپ جازا سالعان. ء«؛ار زاماننىڭ وزىنە ساي سۇرقىلتايى بولادى»؛ دەمەكشى, الەۋمەتتىك جەلى, عالامتور دامىدى. ونىڭ يقۋاتىن (فۋنكسياسىنان) ءبىز جاقسى پايدالانىپ وتىرمىز. سول الەۋمەتتىك جەلىنىڭ يقۋاتىن جاقسى جاعىنان پايدالانىپ, قازىرگى زاماندا ءبىر اتاۋ كەزدەسسە, سونى گۋگلعا سالا سالادى دا «؛وت سەبيانى»؛ تىكەلەي اۋدارا سالادى. بۇل جاعدايدىڭ سالدارىنان كۇلكىگە قالعان كەزدەر دە بولعان. ءبىر ءۇيدىڭ شاتىرىنىڭ استىنا «؛ابايلاڭىز, سۇمەلەك مۇز!»؛ دەپ جازىپ قويىپتى. سونى عالامتوردان تىكەلەي اۋدارا سالىپ, جازىپ تۇرعانى عوي. سول سەبەپتەن, احمەتتەر زار قاقپاقشى, قالالىق وركەنيەتكە كوشۋدى بىردەن ەمەس, بىرتىندەپ باستاۋ كەرەك. تابيعي تۇردە وتسەك, كوپ نارسەمىز دە جوعالماس ەدى. ءتىلىمىز, مادەنيەتىمىز, ويلاۋ جۇيەمىز ادام سەكىلدى بىرتىندەپ بەيىمدەلەدى.

الەۋمەتتىك جەلىلەرگە سەنىپ, اۋدارۋدان, ءتىپتى تەحنولوگياعا يىلگەننىڭ ءجونى وسى ەكەن دەپ تەحنولوگيا جاساپ بەرگەن تىلگە ەلىكتەمەۋ كەرەك. مىسالى, «؛كەلە جاتىرعان»؛ دەگەن سوزدەر بار. ەندى مۇندايدىڭ الدىن الۋ ءۇشىن ۇلتتىق رۋحىمىز باستى ورىندا بولۋ كەرەك, &ndash؛ دەدى ول.