ازاماتحان ءامىرتاي: تابيعي ونىمدەرىمىزدى ەلگە ەمەس, شەتەلگە ساتۋ ءتيىمدى

&ndash؛ ؛سىز ء«؛وزىمىزدىڭ وتاندىق ونىمدەردى ەكسپورتقا شىعارىپ, قىتايدىڭ حيميكات قوسىلعان تاعامدارىن تۇتىنامىز»؛ دەگەن باستامانى كوتەردىڭىز. شىنىندا دا, ءبىز وتاندىق ونىمدەردى ەكسپورتقا شىعارعانىمىزبەن, ودان تۇسەتىن قارجى ەكونوميكامىزعا ۇلەسىن قوسا الادى ءما؟

• وزىمىزدىڭ تابيعي ونىمدەرىمىز كوبىنە رەسەيگە, وزبەكستانعا كەتەدى. سەبەبى, شارۋاشىلىقتارعا قىمباتقا ساتاتىن بولعاندىقتان, ءوزىمىزدىڭ نارىعىمىزدان گورى شەتەلگە ساتقان ءتيىمدى. ال ىشكى نارىققا كەلسەك, ءبىز قىتايدان كەلەتىن ونىمدەردى كوپ تۇتىنامىز. باعاسى دا تومەن. سەبەبى, وندا حيميكات قوسپالار وتە كوپ. ال ەكسپورتقا شىعىپ جاتقان تاۋارلاردان مەملەكەتكە ءتۇسىپ جاتقان پايدا وتە زور. كەمشىلىگى دە بار. ياعني, حالىق تازا تابيعي ونىمدەردى كوپ تۇتىنباعاندىقتان, ءتۇرلى اۋرۋلارعا بەيىمدەلگىش بولىپ كەتتى. سول سەبەپتەن, بۇل ماسەلە اۋقىمدى بولىپ تۇر. پارلامەنت وتىرىسىندا «؛بايتاق»؛ پارتياسى تازا ونىمدەرگە قاتىستى باستامانى كوتەرىپ, «؛ەكولوگيالىق تازا ونىمدەر»؛ دەگەن ستاندارتتى ەنگىزۋگە قاتىستى ۇسىنىس تاستادى.

ەكىنشى ماسەلەگەن كەلسەك, ءبىزدىڭ شارۋا قوجالىقتارى ۇلكەن ونىمدەردى وندىرمەيدى. وندىرگەندە دە از مولشەردە وندىرەدى. ول وزىندىك قۇنىنىڭ كوتەرىلۋىنە اكەلەدى. ودان كەيىن رەسەيدەن, وزبەكستانداعىلار شارۋا قوجالىقتارىمىزدىڭ ەگىستىكتەرىنەن تىكە فۋرالارىنا تيەپ الىپ كەتەدى. ونىڭ تيىمدىلىگى دە سول, شارۋاقوجالىقتارىمىز ەشقايدا تاسىپ اۋرە بولمايدى. ال ىشكى نارىقتا قالاارالىق لوگيستيكالار دا باعانىڭ وسۋىنە اسەر ەتەدى.

• سونداي-اق الداعى ۋاقىتتا «؛سۋ تاپشىلىعى بولادى»؛ دەگەن بولجامدار ايتىلىپ ءجۇر. بۇل دا ءبىر كۇنى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا, تازا ونىمدەردىڭ ازايۋىنا سەبەپ بولمايدى ما؟
• ارينە, سۋ تاپشىلىعى تۋارلى بولجامدار قازىرگى تاڭدا كوپ ايتىلىپ ءجۇر. ول ماسەلە ءقازىر دە بار. مىسالىعا, تۇركىستان وبلىسى كەلەس اۋدانى, ىنتىماق اۋىلى بار. وندا 3 مىڭداي ادام تۇرادى. كەزىندە ولار 1000 گەكتارعا ەگىن ەگىپ جۇرگەن. ءقازىر سۋ كولەمى 350-400 گەكتارعا عانا جەتەتىندىكتەن, 400 گا, ارى كەتسە 500 گا جەرگە عانا ەگىن ەگەدى. جامبىل وبلىسىندا دا قۇرعاقشىلىق بولىپ جاتىر. سوندىقتان بۇل ماسەلە جۇيەلى تۇردە شەشىلۋى كەرەك. «؛بايتاق»؛ جاسىلدار پارتياسى سۋ مينيسترلىگى تۋرالى باستاما كوتەرىپ, سۋ مينيسترلىگى قۇرىلدى. سول بويىنشا سۋ ديپلوماتياسىن قۇرىپ, سۋ مولشەرىن ەگىستىكتەرگە ءبولۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر. سۋ تاپشىلىعى شەشىلۋ ءۇشىن بۇل جۇمىستار از دەسە دە بولادى. ياعني, كوپ قارجى ءبولىپ, سۋ ديپلوماتياسىن قۇرىپ, قار سۋلارىن جيناقتاپ, دۇرىس پايدالانا بىلسەك, كارىزدەردى تازارتىپ, ونداعى سۋدى قايتا پايدالانۋ سۋ تاپشىلىعىنىڭ الدىن الۋعا اسەر ەتەتىن ەدى. بۇل ماسەلەلەرمەن قازىردەن باستاپ اينالىسپاساق, ەرتەڭ ءبارى كەش بولادى.
• قازىرگى تاڭدا اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن كاسىپكەرلەردىڭ باستى ماسەلەسى نە دەپ ويلايسىز؟
• اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىساتىن كاسىپكەرلەردىڭ ەڭ باستى ماسەلەسى &ndash؛ سۋ تاپشىلىعى. نەگىزى سۋ بار. ءبىراق سۋدى شارۋاشىلىقتارعا ءبولىپ بەرەتىن ارنايى كانالدار قالىپتاسپاعان. سونىمەن قاتار اۋىل شارۋاشىلىعىنا قارجىلاندىرۋ ماسەلەسى جەتىسپەيدى. ياعني, پايىزسىز قارجى ءبولۋ, شارۋاشىلىقتاردىڭ ونىمدەرىن دۇرىس تۇتىنۋشىعا جەتكىزۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. وعان لوگيستيكا, مونوپوليستەردى كىرگىزبەي ءار شارۋا ءوز ونىمدەرىن بازارعا قويىپ, ساتا الاتىنداي جاعدايلار جاسالىنۋى كەرەك.
• ساياساتكەر رەتىندە ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ قىمباتشىلىعىنا قاتىستى نە ايتا الاسىز؟
• بۇل جەردە كوپ ماسەلەنى ايتۋعا بولدى. ەڭ باستىسى, ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز ىشكى نارىقتا سۇرانىستاعى ازىق-تۇلىكپەن ءوز-وزىمىزدى قامتي الماي وتىرمىز. سونداي-اق ەڭ ۇلكەن قاتەلىك &ndash؛ ستاتيستيكا. مىسالى, اۋىل شارۋاشىلعى بويىنشا ونىمدەردى ءوندىرۋ ستاتيستيكاسى بويىنشا ءارۋاقىتتا دەفيسيت بار. سوعان بايلانىستى ازىق-تۇلىكتىڭ قىمباتتاۋى نارىقتا اشىق باسەكەلەستىڭ جوقتىعىنان. ياعني, تەك قانا مونوپوليستەردىڭ سىرتتان ساتىپ الىپ كەلەتىن تاۋارلارعا مۇمكىندىك بار. سول ءۇشىن ازىق-تۇلىك ماسەلەسىن مەملەكەتتىڭ ءوزى باقىلاۋعا الۋى كەرەك. بۇل مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگى. سول سەبەپتەن, مەملەكەت ازىق-تۇلىك پوزيسياسىن وزگەرپەۋى كەرەك. ءارى تازا تابيعي تاعامدارمەن قامتاماسىز ەتە وتىرىپ, ىشكى نارىقتىڭ وسى ۋاقىتتا دامۋىن قالىسپتاستىرۋ قاجەت. ول ءۇشىن ينفراقۇرىلىم, لوگيستيكا, ىشكى كاسىپكەرلىك, شارۋاشىلىقتاردىڭ دامۋى قاراستىلىلۋى ماڭىزدى. ودان بولەك, حالىقتىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن كوتەرسە, حالىق تا تازا, تابيعي تاعامداردى ساتىپ الۋعا مۇمكىندىگى بولادى. سونىمەن قاتار تاماقتى دۇرىس تاڭداۋ مادەنيەتى دە قالىپتاسادى. ويتكەنى تاعامنىڭ تازا بولۋى ادامنىڭ دەنساۋلىعىنىڭ جاقسى بولۋىنا اسەر ەتەدى. وسى ورايدا, سانيتارلىق مەكەمەلەردىڭ دە جۇمىسى ناقتى بولۋى كەرەك.

سۇقباتىڭىزعا راقمەت!