گارۆاردتاعى قازاق عالىمى: قازاقستان ۇلتتىق عىلىمي كەڭەسى قازاق تاريحى تۋرالى عىلىمي جوبامدى كەرى قايتاردى

تاريحشى, كارتوگراف, گەرمانيانىڭ گۋمبولد قورى ستيپەندياسىنىڭ يەگەرى, قازىرگى تاڭدا گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتى حەربەنك زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ زەرتتەۋشىسى, پروفەسسور نۇرلان كەنجەاحمەتتىڭ ايتۋىنشا, عالىمنىڭ قازاق تاريحىنا قاتىستى ماڭىزدى عىلىمي جوباسى قازاقستاننىڭ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى تاراپىنان تويتارىلعان. ال سول جوباسى ءۇشىن گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتى كارتوگرافتى جۇمىسقا شاقىرعان.

&ndash؛ 2007 جىلى جاپونيانىڭ كيوتو قالاسىنداعى ادامزات جانە تابيعاتتانۋ ينستيتۋتىندا تاريحي زەرتتەۋ جۇمىستارىمەن اينالىستىم. جاپوندار باتىس تۇرىك قاعاناتىنىڭ استاناسى سۋياب قالاسى تۋرالى ەڭبەگىمدى جوعارى باعالاپ, جاپونشاعا اۋداردى,&ndash؛دەگەن تاريحشى 2008 جىلدان باستاپ, ر. ب سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىستانۋ ينستيتۋتىندا جانە ل.ن گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتىندە ءۇش جىل ەڭبەك ەتكەن.

2011 جىلى گەرمانيانىڭ گۋمبولد قورى زەرتتەۋ ستيپەندياسىن جەڭىپ الىپ, بونن ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ شىعىستانۋ ينستيتۋتىندا ورتالىق ازيانىڭ تاريحي كارتالارىن زەرتتەۋمەن اينالىستى.

بيىل اقپان ايىنان باستاپ گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتى حەربەنك زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ شاقىرۋىمەن تاريحي زەرتتەۋلەرمەن اينالىسىپ جاتقان كارتوگراف "مەنىڭ جوبامنىڭ ماقساتى 17-19 عاسىرلارداعى ەۋروپالىق, ورىس جانە قىتاي يمپەريالىق كارتالىنداعى قازاق حاندىعىنا قاتىستى مالىمەتتەردى زەرتتەۋ, سونداي-اق مۇراعاتتىق, تاريحي, ەتيمولوگيالىق جانە سالىستىرمالى تىلدىك تاسىلدەردى قولدانا وتىرىپ, ەۋروپالىق جانە شىعىس گەوگرافتارى سىزعان كارتالارداعى مالىمەتتەردىڭ سىرىن اشۋ, تاريحي كارتالارداعى, گەوگرافيالىق سوزدىكتەردەگى ورتالىق ازيا, باتىس ءسىبىر جانە قازاق دالاسىنداعى جەر اتاۋلارىن زەرتتەۋ" دەيدى. ؛

گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتى كىتاپحاناسىندا ساقتالعان مۇراعات كولەمىنىڭ الەمدە ەڭ ۇلكەن ەكەنىن ايتقان پروفەسسور سول مۇراعاتتار ارقىلى زەرتتەۋ جاساۋعا تولىق مۇمكىندىك العانىن جەتكىزدى. ونىڭ سوزىنشە, اقش-تىڭ وزىندە ورتالىق ازياعا قاتىستى 13 مىڭنان استام تاريحي كارتا بار.

&ndash؛ گەرمانياعا بارعان سوڭ, تاريحي كارتالاردى جيناۋعا مول مۇمكىندىك الدىم. تايۆانعا, جاپونياعا, فرانسياعا ارناۋلى بارىپ, مۇراعاتتاردان قازاقستانعا قاتىستى كارتالاردى جينادىم, &ndash؛ دەيدى كارتوگراف. ؛

پروفەسسور 2016-2018 جىلداردا نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ الەۋمەتتىك جانە گۋمانيتارلىق مەكتەبىندە عالىم رەتىندە جۇمىس ىستەگەنىن تىلگە تيەك ەتتى. تاريحشى سول جىلدارى "17-19 عاسىرلارداعى قازاق حاندىعىنا جانە ونىڭ كورشىلەس ايماقتارىنا قاتىستى ەۋروپا-قىتاي يمپەريالىق كارتالارى مەن گەوگرافيالىق سوزدىكتەرى" دەگەن تاقىرىپتا نازارباەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اتىنان ؛ قازاقستان ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ 2018-2020 جىلعا ارنالعان 3 جىلدىق كونكۋرسقا قاتىسقانىن ايتادى. "ۇلتتىق عىلىم كەڭەسى جوبامدى ماقۇلداعان جوق. سەبەبىن تۇسىنبەدىم. ءبىراق زەرتتەۋىمدى جالعاستىرا بەردىم" دەيدى عالىم. ؛

&ndash؛ مەنىڭ وتپەي قالعان جوبامدا قازاق حاندىعىنىڭ اۋماعى مەن ۇمىتىلعان جەر اتتارى تۋرالى تىڭ دەرەكتەر بار. تەك قازاق جەرى, قازاق تاريحى تۋرالى دەرەكتەر عانا ەمەس, سول تۇستاعى وسمان يمپەرياسى, نوعاي ورداسى, قازان تاتارلارى, باشقۇرت جەرى, ارال وزبەكتەرى, حيۆا, بۇحارا حاندىعى, اۋعان جەرى, قىرعىز تايپالارى, قىزىلباستار ( پەرسيا) تۋرالى قازىرگە دەيىن عىلىمعا بەلگىسىز تاريحي مالىمەتتەرمەن قامداۋشى ەدى, ؛&ndash؛ دەپ اتاپ ءوتتى ول.

جۋرناليستىڭ "قىتايلار بالقاشتىڭ وڭتۇستىگى بىزدىكى دەيدى. بۇل قانشالىقتى نەگىزى بار اڭگىمە؟" دەگەن ساۋالىنا تاريحشى "مەنىڭ مينيسترلىك جاعىنان تويتارىلىپ, كەرى قايتارىلعان جوبام سونى پارمەندى تۇردە جوققا شىعاراتىن جوبا بولاتىن" دەيدى. ؛

عالىم سونىمەن قاتار ەۋروپا كارتالارىندا قازاق حاندىعى قازاقيا دەپ, ال, تۇرعىندارى "قىرعىزدار" دەپ تە اتالعانىن جەتكىزدى. ؛

17-19 عاسىرلارداعى ەۋروپالىق كارتالاردا كەزىگەتىن قازاق جەرىندەگى تاتاريا نەمەسە تاتار دەگەن ەتنوس تىكەلەي قازاقتارمان قاتىستى ەكەنىن ايتقان تاريحشى "ەۋروپا كارتالارىندا ولاردى قازاق تاتارلارى دەۋدەن سىرت دەربەس تاتاريا دەپ تە اتادى. قازاققا ءتان قىز قۋۋ ءسالت-داستۇرى ەۋروپالىق كارتالاردا تاتارلاردىڭ ءسالت-داستۇرى دەپ ءتۇسىندىرىلدى" دەيدى.

&ndash؛ دۇنيەجۇزى عالىمدارى يمپەريا اتاۋىن كەيدە ءامىر تەمىر مەملەكەتىنە, ءتىپتى, كەيدە شايباني مەملەكەتىنە دە قولدانادى. ويتكەنى ەكى مەملەكەتتە دە يمپەريانىڭ بەلگىلەرى بولدى. ال قازاق حاندىعىنا يمپەريا اتاۋىن قولدانعان عالىمدى كەزىكتىرمەدىم. ءىس جۇزىندە, قاسىم حان تۇسىنداعى قازاق حاندىعىن يمپەريا دەپ اتاۋعا ابدەن بولادى. ويتكەنى قاسىم حان يمپەريا اتاۋىنىڭ شارتتارىن تۇگەل ورىندادى. ول جوشى حاننان كەيىنگى جوشى اۋلەتىنەن شىققان ەڭ مىقتى حان بولدى, &ndash؛ دەيدى تاريحشى. ؛

ماتەريال گارۆاردتاعى ورتالىق ازيا ستۋدەنتتەر قاۋىمداستىعى سايتىنداعى (گارۆارد casa) جانە ازياەۋروپا اقپاراتتىق ساراپتامالىق جۋرنالىنداعى اقپاراتتار نەگىزىندە ازىرلەندى.