نازارباەۆ باقىتتى ما؟

ەلدى وتىز جىل بيلەگەن نۇرسۇلتان نازارباەۆ قاي جەردەن ءمۇلت كەتتى؟ ونىڭ تىعىرىققا تىرەلگەن جولى قالاي باستالدى؟ تاعدىرىنىڭ سوڭى باقىتتى بولا الا ما؟

نۇرسۇلتان نازارباەۆ 1990 جىلى 24 كوكەكتە جوعارعى كەڭەس دەپۋتاتتارىنىڭ داۋىس بەرۋىمەن العاش پرەزيدەنت بولىپ سايلانعاندا قۋانىشىمىزدا شەك بولمادى. تاۋەلسىزدىكتىڭ تىرەگىندەي كوردىك. ءبارىمىز نۇرسۇلتاننىڭ تىلەۋىن تىلەدىك. قۇداي بەرگەن باسشىمىز دەپ قابىلدادىق. حالىقتىڭ قۇرمەتىنە بولەندى. ءوزى دە شەشەن سويلەيتىن.

وز باسىم نۇرسۇلتان نازارباەۆ و باستان كەمال اتاتۇرىك سياقتى قازاق ۇلتىنىڭ اكەسى بولادى دەپ سەندىم. 1997 جىلى «؛ەليتا كازاحستانا»؛ دەپ اتالاتىن كىتاپ شىقتى. سوندا بەرگەن سۇقباتىمدا «؛يدەالىڭىز كىم؟»؛ دەگەن سۇراققا «؛پايعامبارىمىز (س.ع.س) مۇحاممەد جانە نۇرسۇلتان نازارباەۆ»؛ دەپ جاۋاپ بەرىپپىن. قانداي سەنگىش, قانداي اڭعال بولعانبىز. كوزى ويناقشىپ قازاقتىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىنە قاتىستى تۇستاردى اينالىپ وتكەندە بۇل ساياسات ءۇشىن شىعار دەپ جۇردىك. ءوزى دە ورىسشا سويلەپ كەلىپ ءبىر جەرىندە قازاقشا كىلت باسەڭ داۋىسپەن: «؛مۇنى دۇرىس تۇسىنىڭدەر, بۇل ساياسات قوي»؛ دەيتىن. ايتقانىنا ايرانداي ۇيىدىق, قاپىسىز سەندىك. ادامزات تاريحىندا ۇلتىنا قىزمەت ەتكەن تاۋ تۇلعالار قاتارىنان ورىن الادى دەپ ويلادىق.

جىلدار جىلجىپ جاتتى. ءبىراق نۇرسۇلتاننىڭ قازاق تىلىنە دە, قازاق حالقىنا دا ءىشى ءبىر جىلىماي-اق قويدى. ءتىل, مەن جەر ماسەلەلەرىندە بيلىك ۇلت مۇددەسىنە كوزىن جۇمىپ قارادى. نەگە بۇلاي دەگەن سۇراق كوكەيىمىزدە كولسايدىڭ سۋ ىشىندە قۋراعان قاراعايلارىنداي ورمان بوپ تۇراتىن. پرەزيدەنت بولعان سوڭ ءوزىن تەك قازاقتىڭ ەمەس بۇكىل ەلەكتوراتتىڭ اكەسى سانايتىن شىعار دەستىك. ءبىراق وتىز جىلدىق مەرزىم ونىڭ ەگويستىك, پەندەشىلىك پيعىلدىڭ عانا قۇلى بولعاندىعىن كورسەتتى. كولحوزدار مەن سوۆحوزداردى تاراتىپ اۋىل شارۋاشىلىعىن تالقانداعانى ءالى كۇنگە جۇرەك اۋىرتادى. جەكەشەلەندىرۋدە پارتيالىق نومەنكلاتۋرانىڭ باعى جاندى. ءتۇرلى ساياسي ايلا-شارعىلار ەلدى دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردان الشاقتاتتى. اسىرەسە قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋىنا قىمبات 30 جىل (وتىز جىل!!!) ۋاقىت تەككە كەتكەنى وكىنىشتى. «؛بالىق باسىنان ءشىريدى»؛ دەگەن. قايران مەنىڭ وتىز جىلدىق عۇمىرىم-اي... الاشوردا قايراتكەرلەرى ارمانداعان ۇلتتىق مەملەكەتتىلىگىمىز مەشەۋ كۇيىندە قالىپ قويدى. ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ارقىلى رەسەيگە قايتا بودان بولدىق. نازارباەۆ الا كوزىمەن قاراپ قازاق ءتىلىنىڭ توردەگى ورنىن ورىس تىلىنە بوساتتىرىپ بەرگىزدى. اينالا جايلاعان جاعىمپازدىق, كوررۋپسيا, كوزبوياۋشىلىق, الاياقتىق!

جوعارعى كەڭەستىڭ ەكى رەت (1993 1995جج) تاراتىلۋى, رەفەرەندۋم ارقىلى ءوز بيلىگىن 2000 جىلعا دەيىن سوزىپ الۋى, 1995 جىلى جاڭا كونستيتۋسيا جەلەۋىمەن ءتۇرلى مانيپۋلياسياعا ىڭعايلى «؛چەرنوۆيك»؛ جاساتۋى, ارى قاراي قولبالا پارتيا مەن جاعىمپاز دەپۋتاتتار كورپۋسىن قالىپتاستىرۋى, قارسى كەلگەندەردى رەپرەسسيالىق ماشينەلەرمەن تاپاپ ءوتۋى ونىڭ ءوز مۇددەسى حالىق مۇددەسىنەن جوعارى تۇرعاندىعىن كورسەتەدى.

ايگىلى كونە گرەك ويشىلى سولون «؛بيلەۋشىنى سوڭعى دەمى تاۋسىلعانشا باقىتتى دەپ ايتۋعا بولمايدى»؛ دەگەن ەكەن. نازارباەۆ ءوزىن اقىلدى دا اتاقتى, باي دا, داۋلەتتى سەزىنگەنى كۇمانسىز. ءبىراق سوڭى قالاي بولادى؟ مەنىڭ ۇعىمىمدا حالقىنا قىزمەت ەتكەن بيلەۋشى عانا باقىتتى. نازارباەۆ تاعدىردىڭ وزىنە بەرگەن ونداي مۇمكىنشىلىگىن پايدالانا المادى. ماتەريالدىق تۇرعىدا مۇڭسىز بولعانىمەن رۋحاني تۇرعىدا باقىتتى ما؟ بىت-شىت بولعان ءوزىنىڭ وتباسىن, قايىرشىلىققا ۇشىراپ, 42 مىڭ تەڭگەگە تالاسقان حالقىن ايتساڭشى. ەرتەڭ اللانىڭ الدىندا قالاي جاۋاپ بەرەدى؟ ونىڭ قازىرگى احۋالىن توپ-توپ قورقاۋ تالاعان اۋرۋ ارىستانعا ۇقساتامىن.

مۇنداي فينالدى باقىتتى دەپ ەشكىم ايتا الماس!

مارات ءبايدىلداۇلى (توقاشباەۆ)

جازۋشى-پۋبليسيست

facebook ؛پاراقشاسىنان

 ؛