بايزاقتاعى اقتوبە مازارىن جەرگىلىكتى حالىق كيە تۇتادى

ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ «؛بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ»؛ ماقالاسىندا جالپىۇلتتىق قاسيەتتى ورىندار ۇعىمىن ۇرپاق ساناسىنا ءسىڭىرۋ ماقساتىندا «؛قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى»؛ اتتى جوبانى قولعا الۋدى تاپسىرعان بولاتىن. جامبىل وبلىسىندا دا وسى جوبانىڭ بالامالى نۇسقاسى جاسالىنىپ, وڭىردەگى كيەلى جەرلەردىڭ ءتىزىمى جاسالدى. اتالعان تىزىمگە ەنگەن نىسانداردىڭ ءبىرى اقتوبە مازارىن ءالى كۇنگە دەيىن اۋليەلى جەر سانايدى ؛دەپ جازادى qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى. ؛

جامبىل وبلىسى اكىمدىگى مادەنيەت, ارحيۆتەر جانە قۇجاتتاما باسقارماسى «؛تاريحي-مادەني ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ»؛ ديرەكسياسىنىڭ دەرەكتەرىنە سۇيەنسەك اقتوبە مازارى بايزاق اۋدانى, اباي اۋىلىنىڭ سولتۇستىك-باتىسىندا 6 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان.

تاريحي نىسانعا تاريحشىلار مەن ارحەولوگتار ەكسپەديسياسى 1936 جىلدان بەرى ءتۇرلى عىلىمي-زەرتتەۋ جانە جوندەۋ, قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىپ كەلەدى. كەسەنەنىڭ شارشى ءتارىزدى اۋماعى 6,2ح6,2 مەتر بولادى. كۇيدىرىلگەن كەسەكتەن قالانعان نەگىزگى قابىرعالاردىڭ بيىكتىگى 8 مەتر.

ەل اراسىندا اقكۇمبەز دەپ اتالاتىن بۇل ورىن كيەلى مەكەن سانالادى.كونەكوز قاريالار ەرتەرەكتە بۇل نىساندا ارنايى شىراقشى بولعاندىعىن راستايدى. الايدا وتكەن عاسىردىڭ 70-جىلدارى نىساننىڭ قابىرعاسى مەن كۇمبەزىنە ايتارلىقتاي زاقىم كەلگەن. كەي دەرەكتەردە كۇمبەزدىڭ استىندا ۇڭگىر بولعاندىعى ايتىلادى. سونداي-اق كۇمبەزدەن ماڭىندا قۇلان تورەنىڭ اتاقىرى دەپ اتالعان قىزىل تاس قالعان.

اڭىزداردا كەسەنەدە جەرلەنگەن قۇلان تورەنىڭ اتى حالىق اراسىندا ءوزىنىڭ اۋليەلىك قاسيەتىمەن, دىندارلىعىمەن دارالانعان بەدەلدى ادام رەتىندە ايتىلادى. سوندىقتان دا ونىڭ ماڭگىلىككە جايعاسقان ورنى دا حالىق كوپتەپ كەلىپ, ءمىناجات ەتەتىن ورىنعا, اۋليەلى, كيەلى جەرگە اينالادى.

الايدا كەڭەستىك كەزەڭنىڭ العاشقى جىلدارىندا كۇمبەزدى حان تۇقىمىنىڭ ورداسى ساناپ, حالىق ءتاۋ ەتەتىن ورىن رەتىندە ەلدىڭ ساناسىنا وشىرۋگە شەشىم قابىلدانعان. دەگەنمەن كەسەنەنى قيراتۋعا بەت العان تراكتور جولدا اۋدارىلىپ, جۇرگىزۋشىسى امان قالىپتى. وسىدان سوڭ كەسەنى بۇزۋعا ەشكىمنىڭ ءداتى بارماعان. ەسەسىنە ونىڭ اينالاسىن جايلاعان ەلدى كۇشتەپ قونىس اۋدارعان.

حىح عاسىردىڭ 30 جىلدارى ۇلى ءجۇزدىڭ رۋلارىنا ءامىرى ءجۇرىپ تۇرعان قۇلان سۇلتان قىتاي بيلەۋشىلەرىمەن تىعىز بايلانىستا بولعان. قوقان حاندىعىن مويىنداماعان سۇلتان ۇزەڭگىسىنە جاعىلعان ۋدان ءال وسى اقتوبە دەپ اتالاتىن جەردە ماڭگىلىك ساپارعا اتانعان. ونىڭ كەسەنەسىن جەرگىلىكتى جۇرتشىلىق كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءمىناجات ەتىپ, قاسيەتتى مەكەن رەتىندە قۇرمەتتەيدى.