قازاقستاندا جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ جۇيەسى قالاي دامىپ كەلەدى؟

وتكەن جىلى ءماجىلىس پەن ءماسليحاتتارعا وتكەن سايلاۋ تاجىريبەدە جاڭا ۇلگىنى بەكىتتى. ءقازىر بۇل ءوز تاڭداعاندارى ارقىلى ەلدىڭ كۇن ءتارتىبى مەن دامۋ باعىتتارىن قالىپتاستىراتىن حالىق دەپ ايتۋعا بولادى. ەندى جاڭا كۇشتەر مەن يدەيالارمەن جۇمىستى جالعاستىرۋ ءۇشىن ءجۇرىپ وتكەن جولدى ويلاستىرىپ, بەلگىلى ءبىر قورىتىندىلار شىعاراتىن ۋاقىت كەلدى. سوندىقتان سەناتتىڭ ۇيلەستىرۋىمەن ءساۋىر ايىنىڭ ورتاسىندا مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ جۇيەسىندەگى ءماسليحاتتاردىڭ رولىنە ارنالعان حالىقارالىق كونفەرەنسيا وتكىزىلەدى. وسى ءىس-شارا شەڭبەرىندە وڭىرلىك دامۋ جانە جەرگىلىكتى وكىلدى ورگانداردىڭ قىزمەتى ماسەلەلەرىنىڭ كەشەنىن تالقىلاۋ جوسپارلانۋدا.

بيىل قازاقستان جەرگىلىكتى ءوزىن &ndash؛ ءوزى باسقارۋ ينستيتۋتىنىڭ 30 جىلدىعىن اتاپ وتۋدە. 1994 جىلى ءماسليحاتتارعا دەپۋتاتتاردىڭ العاشقى سايلاۋى ءوتتى. وسى جىلدار ىشىندە قازاقستاندا بۇل ينستيتۋت رەفورمالاردىڭ بىرنەشە كەزەڭدەرىن, ال سوڭعى جىلدارى ەڭ ماڭىزدىلارىن باستان وتكەردى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ قىزمەتكە كىرىسكەن ساتتەن باستاپ ساياساتتىڭ باستى باعىتتارىنىڭ ءبىرى ازاماتتاردى ەلدى باسقارۋ ماسەلەلەرىنە, ونىڭ ىشىندە ءوزىن-وزى باسقارۋدى دامىتۋ ارقىلى بارىنشا تارتۋ باعىتى بولدى.

ماسەلەن, 2021 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا ەلىمىزدە اۋىل اكىمدەرىنىڭ العاشقى تىكەلەي سايلاۋى وتكىزىلدى, ال 2023 جىلى پيلوتتىق تۇردە 45 اۋدان مەن وبلىستىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ اكىمدەرىن سايلاۋ وتكىزىلدى. ءقازىر اكىمدەردىڭ 87% -. حالىق سايلايدى. بيۋدجەتارالىق قاتىناستاردى قايتا قاراۋ بويىنشا كەزەڭ-كەزەڭمەن جۇمىس جۇرگىزىلۋدە.

جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋدى نىعايتۋداعى ماڭىزدى قادام وتكەن كونستيتۋسيالىق رەفورما جانە ءماسليحاتتاردى قالىپتاستىرۋدىڭ ارالاس مودەلىنە كوشۋ بولدى. جاڭا مودەل بويىنشا وتكەن جىلعى ءماجىلىس پەن ءماسليحاتتارعا سايلاۋ وتكىزىلىپ, گەندەرلىك كۆوتالار مەن مۇگەدەكتىگى بار ادامدارعا ارنالعان كۆوتالار ەسكەرىلدى.

حالىقارالىق باقىلاۋشىلار اتاپ وتكەندەي, سايلاۋ سانىنىڭ ارتۋىمەن ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى دەموكراتيا دەڭگەيى دە وسۋدە. شىنىندا دا, بىرنەشە جىل ىشىندە سايلاۋعا قاتىسۋ ءبىزدىڭ قوعامنىڭ ماڭىزدى ساياسي داستۇرىنە اينالدى.

ساياسي سانا داستۇرلەرىن كەڭىنەن قولدانۋ-ەلىمىزدى ودان ءارى دەموكراتيالاندىرۋ مەن دامىتۋدىڭ باستى كەپىلى.

وڭىرلەردىڭ دامۋىنا جاردەمدەسۋ ماقساتىندا سەناتتا "وڭىر"دەپۋتاتتىق توبى قۇرىلىپ, بەلسەندى جۇمىس ىستەۋدە. مۇندا سەناتورلاردىڭ وڭىرلەرمەن تىكەلەي بايلانىسى, ماسليحاتتارمەن ىنتىماقتاستىق ماڭىزدى ءرول اتقارادى.

وسى جۇمىستى ودان ءارى كۇشەيتۋ جانە ءوڭىرارالىق ءوزارا ءىس-قيمىلدى دامىتۋ ءۇشىن ءساۋىر ايىندا مەملەكەتتىك باسقارۋ جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ جۇيەسىندەگى ءماسليحاتتاردىڭ رولىنە ارنالعان حالىقارالىق كونفەرەنسيا ۇيىمداستىرىلادى. كونفەرەنسيا اياسىندا ەكونوميكانى, بيۋدجەتارالىق قاتىناستاردى, اگروونەركاسىپتىك كەشەن مەن اۋىلدىق اۋماقتاردى, الەۋمەتتىك ساياسات پەن ينكليۋزيۆتى قوعامدى دامىتۋ ماسەلەلەرى تالقىلاناتىن بىرنەشە مامانداندىرىلعان سەكسيالار ۇيىمداستىرۋ جوسپارلانۋدا.

سونىمەن قاتار, كونفەرەنسيادا ءبىزدىڭ ۇلكەن ەلىمىزدىڭ وڭىرلەرىنىڭ وكىلدەرى اراسىندا پىكىر الماسۋ جانە تاجىريبە الماسۋ الاڭى ۇسىنىلادى. بۇل تىكەلەي بايلانىس ارناسىنا اينالادى, سونىڭ ارقاسىندا ءسىز بەلگىلى ءبىر ماسەلەلەردى كوتەرىپ, ءتيىمدى شەشىمدەر تابا الاسىز.

بيىل ءبىز جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ ينستيتۋتىنىڭ 30 جىلدىعىن اتاپ وتەمىز. ءماسليحاتتارعا دەپۋتاتتاردىڭ العاشقى سايلاۋى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە 1994 جىلى ءوتتى. جالپى, قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ 30 جىلىندا ەل ازاماتتارى ءماسليحات دەپۋتاتتارىن سايلاۋ جونىندەگى سەگىز ناۋقانعا قاتىستى.

مەملەكەت باسشىسى ءادىل اتاپ وتكەندەي: "قازاقستاندىقتار ءوز قالالارى, اۋداندارى مەن اۋىلدارى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى الۋعا بۇرىننان دايىن". وسىعان بايلانىستى حالىقتىڭ قاتىسۋ مۇمكىندىكتەرى بىرتىندەپ كەڭەيىپ كەلەدى.

قازىر قازاقستاندا پرەزيدەنتتىڭ جارلىعىمەن بەكىتىلگەن جەرگىلىكتى ءوزىن ءوزى باسقارۋدى دامىتۋ تۇجىرىمداماسى ىسكە اسىرىلۋدا

2025 جىلعا دەيىن. ورتالىق جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار اراسىنداعى وكىلەتتىكتەردى اجىراتۋ بويىنشا كەزەڭ-كەزەڭمەن جۇمىس جۇرگىزىلۋدە, بيۋدجەتارالىق قاتىناستار قايتا قارالۋدا.

مۇندا ءماسليحاتتار حالىق تىكەلەي سايلايتىن جانە ونىڭ ەركىن بىلدىرەتىن جەرگىلىكتى وكىلدى ورگاندار رەتىندە ماڭىزدى ءرول اتقارادى. مۇندا بىرنەشە جىل ىشىندە ۇلكەن كەشەندى جۇمىس جۇرگىزىلدى: ءماسليحاتتار قۇرامىن قالىپتاستىرۋ تاسىلدەرى قايتا قارالدى, ولاردىڭ قۇرامدارى جۇرگىزىلدى جانە جاڭارتىلدى.

ماسليحاتتاردى دامىتۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى ازاماتتاردى شەشىم قابىلداۋ ۇدەرىستەرىنە تارتۋ بولىپ تابىلادى. بارلىق پىكىرلەر مەن داۋىستاردى ەسكەرە وتىرىپ, جەرگىلىكتى جەرلەردە قابىلدانعان شەشىمدەردىڭ ساپاسىن ەداۋىر جاقسارتۋعا بولادى.

جاڭا تاسىلدەردى ازىرلەۋ, ىزدەستىرۋ جانە يدەيالارمەن الماسۋ ءۇشىن سەناتتى ۇيلەستىرۋ كەزىندە ءماسليحاتتار قۇرىلۋىنىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان حالىقارالىق كونفەرەنسيا وتكىزىلەدى.

سوڭعى جىلدارى ءبىز وسى ينستيتۋتتىڭ دامۋى مەن قايتا تۋىلۋىن كوردىك. تۇتاستاي العاندا, قازاقستاننىڭ ساياسي ەكوجۇيەسى نىسانى جاعىنان دا, مازمۇنى جاعىنان دا وزگەردى.

پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ قوعامعا ۇسىنعان 2022 جىلعى كونستيتۋسيالىق رەفورما ساياسي جۇيەنىڭ بۇكىل كونفيگۋراسياسىن وزگەرتە وتىرىپ, قوعامدىق قاتىناستاردىڭ جاڭا ءداۋىرى ءۇشىن نەگىز بولدى. مەملەكەت باسشىسى جاڭا دەموكراتيالىق ساياسي مادەنيەتتىڭ نەگىزگى قاعيداتتارىن ورناتتى دەپ سەنىممەن ايتۋعا بولادى.

رەفورما اياسىندا ورتالىقتا جانە جەرگىلىكتى جەرلەردە مەملەكەتتىك بيلىك پەن باسقارۋ ورگاندارىنا لاۋازىمدى تۇلعالاردى سايلاۋدىڭ تۇبەگەيلى جاڭا ءتارتىبى بەلگىلەندى.

ماسليحاتتارعا قاتىستى-كوپشىلىك جانە ارالاس سايلاۋ جۇيەسى ەنگىزىلدى, مانداتتاردى ءبولۋ كەزىندە پارتيالىق تىزىمدەردە ايەلدەر, جاستار جانە مۇگەدەك ادامدار ءۇشىن 30 پايىزدىق كۆوتا ەنگىزىلدى.

ماسليحاتتار بالاما نەگىزدە بىرنەشە كانديداتتار اراسىنان اكىمدەردى تاعايىنداۋعا كەلىسىم بەرەدى, ياعني بۇل جاناما سايلاۋ قۇقىعىنىڭ ەلەمەنتى.

جۇرگىزىلگەن رەفورمالاردىڭ ارقاسىندا بۇگىندە جالپىۇلتتىق جانە وڭىرلىك دەڭگەيلەردە وكىلدى بيلىك ورگاندارىندا كوزقاراستاردىڭ كەڭ پاليتراسى قامتاماسىز ەتىلدى.

بۇل وزگەرىستەر حالىقتىڭ ءومىرىن جاقسارتۋعا, حالىقتىڭ بارلىق پىكىرلەرى مەن ۇمتىلىستارىن كەڭىرەك ەسەپكە الۋعا, ەلدەگى سايلاۋ پروسەستەرىنە كوبىرەك ازاماتتاردى تارتۋعا باعىتتالعان.

وڭىرلىك الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋ, ازاماتتىق قوعام جانە ينكليۋزيۆتى ورتا ماسەلەلەرىن ءساۋىر ايىنىڭ ەكىنشى جارتىسىندا جەرگىلىكتى ءوزىن-وزى باسقارۋ ينستيتۋتىنىڭ 30 جىلدىعىنا ارنالعان حالىقارالىق كونفەرەنسيادا تالقىلاۋ جوسپارلانۋدا.