ۆاكسينا "؛سوعىسى"؛ – ادامزاتتىڭ اقىرزامانى ما؟

اقش پەن قحر اراسىنداعى ساۋدا "سوعىسى" بىرتىندەپ سايابىرسىپ كەلە جاتقاندا, جاعداي مۇلدە باسقا ارناعا اۋىسىپ كەتتى. ويلاماعان جەردەن كوروناۆيرۋس پايدا بولدى دا الەمدى از ۋاقىتتىڭ ىشىندە استاڭ-كەستەڭ ەتتى. ەكونوميكا, مۇناي ءوندىرىسى, قارجى نارىعى, الەۋمەتتىك سالا ءبارى دە داعدارىسقا ءتۇستى. الەم ەلدەرى جاپپاي ۆيرۋستان قۇتىلۋدىڭ, ساقتانۋدىڭ جولىن قاراستىرۋدا. ۆاكسينا وندىرەتىن ەلدەر ول ءۇشىن مول قارجى ءبولىپ, عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىسىن بارىنشا قولداپ وتىر.

الەمدە ۆاكسينا ءوندىرىسى ؛&ndash؛ اسا تابىستى سالانىڭ ءبىرى. مىسالى حالىقارالىق "alliancebernstein" اكتيۆتەردى باسقارۋ كومپاناياسىنىڭ جازۋىنشا: ۆاكسينالار نارىعى سوڭعى جيىرما جىل ىشىندە التى ەسە ءوسىپ, قازىرگى كوروناۆيرۋسقا بايلانىستى قۇنى 35 ميلليارد اقش دوللارىنا جەتكەن. الەم بويىنشا وسى تابىستى سالانىڭ 85 پايىزدىق ۇلەسىن نەبارى 4 ءىرى كورپوراسيا ۇستاپ وتىر. ولار: اعىلشىندىق "glaxosmithkline", ؛ فرانسيالىق "sanofi" جانە اقش-تىڭ الپاۋىت كومپانيالارى "merck" پەن "pfizer". قىتايدا الەمدىك نارىقتا كوپتەپ ۆاكسينا وندىرەتىن ءوندىرىس ورىندارى بولعانىمەن, ناقتى ءوزىنىڭ زياتكەرلىك قۇقىعىمەن جاساعان ءتول ۆاكسيناسىن العاش رەت 2013 جىلى قازان ايىندا بۇكىل دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ بەكىتۋىنەن وتكىزگەن. ءبىراق ءۇندىستان مەن قىتاي قازىرگى كەزدە ۆاكسينا ءوندىرىسى دامىپ وتىرعان ەلدەر سانالادى.

ناتيجەدە اقش العاش بولىپ 16 ناۋرىزدا دايىنداعان ۆاكسيناسىن 18-55 جاس اراسىنداعى 45 دەنى ساۋ ەرىكتىگە سالۋ جۇمىسىن باستادى. قىتاي ەرتەسى, 17 ناۋرىزدا ۆاكسينا دايىن بولعانىن جانە ونىڭ ەبولا ؛ ۆيرۋسىنا قارسى ۆاكسينا نەگىزىندە جاسالعانىن ءارى وزدەرىنىڭ ءتول ءونىمى ەكەنىن سونداي-اق ءقاۋىپسىز, ءونىمدى ءارى ساپالى ءونىم ەكەنىن جاريالادى. الايدا ۆاكسينا جاساعان قىتايلىق ماماندار "اقش-تىڭ ۆاكسينانى بىردەن ادام دەنەسىنە سالۋى اسىعىستىق بولدى, الدىمەن جانۋارلارعا سالىپ سىناپ كورۋ كەرەك ەدى" دەگەن ويلارىمەن ءبولىستى. ۆاكسينا جاساۋعا اقش 60 كۇندەي ۋاقىت جۇمساسا, قىتاي 50 كۇن شاماسىندا ۋاقىت جۇمساعان ەكەن. بايقاپ قاراساڭىز, ەكى ءىرى ەل اراسىندا باسەكەلەستىكتىڭ تەك ەكونوميكا سالاسىندا عانا ەمەس, عىلىم مەن تەحنيكا, اسكەري-مەديسينالىق سالا بويىنشا دا جوعارى دەڭگەيدە ەكەنىن كورۋگە بولادى.

ۆاكسينا جاساۋ سالاسى ءبىز ونشا ءمان بەرمەسەك تە, دامىعان ەلدەر اراسىندا عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ, جوعارى تەحنيكانىڭ, مەملەكەت قورعانىسى مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك سەكىلدى تولىپ جاتقان سالالار بويىنشا بارىنشا ماڭىزدى ءارى باسەكەلەستىگى جوعارى سالا ەكەن. سەبەبى, بۇل سالا كوپ قارجىنى, جوعارى تەحنولوگياعا نەگىزدەلگەن عىلىمي-يننوۆاسيانىڭ, حالىقارالىق ماركەتينگ پەن مەنەدجمەنتتىڭ بولۋىن تالاپ ەتەدى. بۇل تالاپتاردان كەز كەلگەن ەلدىڭ شىعۋى قيىن. سول ءۇشىن بۇل سالادا باسەكەلەستەر كوپ ەمەس. ءبىر سوزبەن ايتقاندا مونوپوليالانعان سالا دەۋگە بولادى. بەرنشتەيننىڭ (alliancebernstein) جازۋىنشا, دامۋشى 94 ەلگە سالىنعان ءاربىر اقش دوللارى ۆاكسينا ينۆەستيسياسىنىڭ قايتارىم تابىسى 44 اقش دوللار. بۇل سالانىڭ وسىنداي تابىستى ەكەندىگىن ءmerck-تىڭ ۆاكسيناسيا بيزنەسى 2019 جىلى 8,4 ملرد اقش دوللارىن قۇرايتىن تابىس اكەلگەنىن ءارى سەگمەنت جىل سايىن 9 پايىزدىق دەڭگەيمەن ءوسىپ كەلە جاتقانىنان كورۋگە بولادى. بۇل جىل سايىن جاڭا ۆيرۋس پايدا بولىپ ادامدار اۋىرۋعا شالىنىپ جاتىر ما, جوق الدە اقشاعا قۇنىققاندار وزدەرى ۆيرۋس جاساپ سونى تاراتىپ, ۆاكسيناسىن ساتۋ ارقىلى قالتالارىن بارعان سايىن قالىڭداتىپ وتىر ما, ونى ءبىر قۇداي بىلەدى.

الپاۋىت مەملەكەتتەر اراسىنداعى ەكونوميكالىق, قارجىلىق جانە اسكەري قارۋ-جاراقتارداعى بارلىق باسەكەلەستىكتىڭ تۇبىندە عىلىم مەن بىلىمدەگى باسەكەلەستىك جاتىر. ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىندا دامىعان ەلدەر باسقا سالا بويىنشا دا دامي الاتىنى بەلگىلى. مەن نە ءۇشىن ۆاكسينا "سوعىسى" &ndash؛ ادامزاتتىڭ اقىرزامانى دەپ ايتىپ وتىرمىن؟ سەبەبى, ادامنىڭ اۋرۋعا قارسىلىق قۋاتى جانە ونىڭ ۆيرۋستارمەن جۇعىمدالۋىنىڭ ءبارى دە گەندىك ەرەكشەلىكتەرىنە يە.

ار جاسۋشادا ادامنىڭ گەنەتيكالىق اقپاراتى ساقتالعان. سوندىقتان دەنە اعزالارىمىزدىڭ ءبىر جاسۋشاسى ارقىلى سول اعزانى جاساپ شىعۋعا بولادى. مىسالى, وكپەنىڭ ءبىر تال جاسۋشاسى بار بولسا, ءارى ساۋ بولسا, ادام وكپەسىن قايتا جاساۋعا بولادى دەگەن ءسوز. سوندىقتان كەيبىر مەملەكەتتەر ازاماتتارىنىڭ "گەندىك قويماسىن" جاساپ جاتىر. گەندىك قويما (قور) ؛&ndash؛ سول ەلدەگى ؛ ادامداردىڭ قانىنا ءتۇرلى مەديسينالىق تالداۋ جاساۋ ارقىلى الىنعان, ازاماتتاردىڭ جالپى مەديسينالىق, بيولوگيالىق, گەندىك اقپاراتتارىنىڭ ساقتالعان بازاسى. بۇل قويما مەملەكەتتىڭ باسقارۋ قۇرىلىمى ءۇشىن دە, مەديسيناسى ءۇشىن دە اسا ماڭىزدى. الايدا, اسا قاتەرلى تۇسى ؛&ndash؛ ەگەر تەك ءبىر عانا ۇلتتى جويۋدى ماقسات ەتەتىن بولسا, نىساناعا الىنعان ۇلتتىڭ گەندىك ەرەكشەلىكتەرىن سول گەندىك قورداعى مالىمەتتەر ارقىلى تاۋىپ, تەك سولارعا عانا جۇعاتىن ۆيرۋستى ويلاپ تابا الادى. بۇل ايتىلعاندار قازىرگى زامانعى عىلىم سالاسىندا crispr تەحنولوگياسى دەگەن اتپەن بەلگىلى بولجامدار مەن تەوريالار (ول تۋرالى جەكە توقتالامىز). ءالى ناقتى ومىردە ىسكە اسپاعان دۇنيەلەر. الايدا, ادام بالاسىنىڭ جالپى مەيىرىمنەن الشاقتاپ بارا جاتقانىن ەسكەرگەندە, كۇندەردىڭ ءبىر كۇنى وسىنداي ۆيرۋستاردىڭ دا جاسالىپ, ونى ماقساتتى تۇردە تاراتىلۋى دا مۇمكىن.

بىزدىڭ ءدوپ كەلىپ وتىرعان covid-19 ۆيرۋسى دا شىعۋ تەگى ءالى بەلگىسىز. قىتاي سوڭعى كەزدەرى ونى اقش-تان كورسە, اقش ونى بىردەن ۋحان ۆيرۋسى اتاپ, تىكەلەي قىتايدىڭ وزىنەن شىققانىن ايتىپ وتىر. اتالمىش ۆيرۋس العاشىندا "جارعاناتتان تارالدى" دەلىنسە, كەيىن, "ۋحان قالاسىنداعى ۆيرۋستى زەرتتەۋ ينستيتۋتىنان تارالدى" دەگەن داقپىرت, سوڭىنان "قىتايدىڭ بيوحيميالىق قارۋ جاساۋ بارىسىندا بايقاۋسىزدا "شىعىپ" كەتكەن ۆيرۋس" دەگەن الىپ-قاشپا دۇنيەلەر ايتىلىپ, جازىلىپ جاتتى. ءبىز شىن مانىندە, بۇل ۆيرۋستىڭ قايدان شىققانىن بىلمەي وتىرمىز. ءبىر انىعى الەمدى الاڭداتۋعا كوزگە كورىنبەس دۇنيەنىڭ قۋاتىنىڭ جەتكەندىگى.

سوڭعى مالىمەتتەر بويىنشا, الەمدە ىندەتكە شالدىققاندار ارتىپ بارادى. بۇل تاريحتا كەم كەزدەسەتىن ىندەت. بولاشاقتا, الدە ءبىر ەل نەمەسە ەسەرسوق باسشىلار ءبىر وزىنەن وزگەنى, بەلگىلى مۇددە ءۇشىن جوق قىلۋدى كوزدەپ ۆيرۋس ءوندىرىپ, ونى تاراتىپ جاتسا, الەمنىڭ اقىرزامانى سول ەمەس پە, ءسىز قالاي ويلايسىز؟

سوز سوڭىندا جاعىمدى اقپاراتپەن بولىسە كەتەيىن, قىتايدىڭ اسكەري سايىتىنىڭ مالىمەتىندە سوڭعى كۇندەرى ۋحان قالاسىندا بىردە ءبىر كوروناۆيرۋس جۇقتىرۋ جاعدايى تىركەلمەگەن. كورشى ەلدەگى جاعداي قالپىنا كەلە باستاسا, ءبىزدىڭ ەلدە دە بۇل ىندەت ۇزاققا سوزىلماس. ونىڭ ۇستىنە ەلىمىزدە ۇلتتىق بيوتەحنولوگيا ورتالىعى مەن بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك پروبلەمالارىنىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى covid19 ۆيرۋسىنا قارسى ۆاكسينا جاساۋ بويىنشا بىرلەسكەن جۇمىستى باستادى. بۇل دا ەلىمىزدىڭ عىلىم سالاسىنداعى ءبىر جەتىستىگى. قايسى ەل ۆاكسينا ازىرلەسە دە, ونىڭ وندىرىسكە ەنۋىنە 12 ايدان 18 اي كولەمىندە ۋاقىت كەرەك. ؛ دەمەك, ۆاكسينا دايىن بولعانىمەن, ادامدارعا ەگىلۋىنە دەيىن سونشا ۋاقىت سىناقتان وتەدى. مىنە, سول ارالىقتا بۇل دەرتپەن كۇرەسۋدى توقتاتىپ قويۋعا بولمايدى. قىتايداعى ىندەت وشاعىنداعى وڭ جاعداي سول ۇشىندە جاعىمدى بولىپ وتىر.

قاستەر سارقىتقان

اباي اتىنداعى قازۇپۋ ۇستازى