عاني بايعاليۇلى: كايدزەن - يسلام ءدىنى سياقتى جۇيە

قازاقستانداعى كايدزەن جۇيەسى ىشكەرىلەندىرىلگەن كومپانيالاردىڭ باسشىلارىمەن, وكىلدەرىمەن تۇراقتى تۇردە سۇحباتتاسىپ, پاتشا كوڭىلدى وقىرماننىڭ نازارىن وسى ءبىر ەرەكشە باسقارۋ داعدىسىنا اۋدارىپ-اق كەلەدى. ساۋساقپەن سانارلىق كومپانيالار اراسىنداعى ءىرى باستى مەكەمەلەردىڭ باسشىلارىمەن بولعان اڭگىمەلەردى ءبىرشاما ۋاقىت بۇرىن جاريالاعان ەدىك.

بۇگىنگى سۇحبات بۇرىنعى سۇحباتتان وزگەرەك... نەگە؟

سەبەپ – بۇگىنگى سۇحباتتىڭ كەيىپكەرى ەلىمىزدەگى اسا ءىرى ءوندىرىس وشاقتارىنىڭ ءبىرى الەل اگرو اكسيونەرلىك قوعامىندا كايدزەن جۇيەسىن ىشكەرىلەندىرىپ, ونى ءارى قاراي دامىتۋعا سۇبەلى ۇلەسىن قوسىپ جۇرگەن جاس ازاماتتاردىڭ بىرەگەيى, بىلىكتى كايدزەن-ترەنەر, كايدزەن-مەنەدجەر عاني بايعاليۇلى.

- ءسىزدى الەم جەلىدە, وسى سالادا جۇرگەن ازاماتتار اراسىندا, جالپى حالىق اراسىندا, اسىرەسە جاستار اراسىندا ءبىرشاما ەل تانىپ قالدى. سۇراق – كايدزەنگە قالاي جانە قاشان كەلدىڭىز؟

- كايدزەندى ىشكەرىلەندىرۋ ۇدەرىسى وسىدان ءبىراز جىلدار بۇرىن باستالعان. مەنىڭ دە وسى باعىتقا كەلۋىم سول جىلدارمەن قاتارلاس, شامالاس بولۋى كەرەك. بۇل جولعا تۇسكەنىم ءۇشىن, الگىندە ءوزىڭىز ايتقانداي, اتالمىش جۇيەنى وزگە ازاماتتارعا ۇيرەتەرلىك دارەجەگە جەتكەنىم ءۇشىن مارعۇلان اعا سەيسەمبايعا ايتار العىسىم شەكسىز.

كايدزەن تاريحىنان ءبىر ۇزىك سىر...

- كايدزەننىڭ پايدا بولۋ تاريحى جالپى 1947 جىلدان باستالادى. سول كەزدە جاپونياداعى ءوندىرىس وشاقتارى امەريكالىق جۇيەمەن جۇمىس جاساي وتىرىپ, ءوز ەرەكشەلىكتەرىن قوستى. وسىلايشا كايدزەن جۇيەسىنىڭ العاشقى نوبايى تۋدى.

سول ۋاقىتتا اتاۋى ءالى بەيمالىم كايدزەندى بارشا جاپونيالىقتارعا, ناقتىلاي ايتساق, وندىرىستەگى ازاماتتارعا ۇيرەتكەندە, ءتالىم الۋشىلاردىڭ اراسىندا toyota كومپانياسىنىڭ دا ىرگەتاسىن قالاۋشىلار بولعان. ولار وسىدان كەيىن جىلدام كوتەرىلە باستادى.

toyota - كايدزەندى الەمگە ءماشھۇر ەتكەن كومپانيا

- كايدزەندى تانىمال ەتكەن كومپنايا ەڭ العاش وندىرىستىك جۇيە قۇرىپ, ونىڭ اتاۋىن toyota دەپ قويعان. وندىرىستىك جۇيە جىلدام دامىپ, نارىقتا بوي كورسەتە باستاعاننان كەيىن, شامامەن 80-جىلداردىڭ ورتاسىندا ماسااكي يماي "كايدزەن. جاپون كومپانيالارىنىڭ جەتىستىك كىلتى" دەگەن كىتاپ جازىپ, اتالمىش جۇيەنىڭ تانىمالدىلىعىن ارتتىرا تۇسەدى.

سول ۋاقىتتان باستاپ, جاپونيالىق كولىك جاساۋشى كومپانيانىڭ ونىمدەرى الەمدى جاۋلاي باستادى. ولاردىڭ جاساعان ونىمدەرى ۋاقىتتى ۇنەمدەپ, ساپانى ارتتىرا ءتۇستى. ساپالى دۇنيەنىڭ جىلدام تارالاتىنى انىق قوي. ساتىلىم كولەمى دە ارتا ءتۇستى. مىنە, وسى دۇنيە ونىڭ جارناماسىنا جۇمىس جاسادى.

boەing, honda, bmw ... كايدزەندى ءبارى قولدانادى

- toyota جاڭا جۇيەمەن ءوز ۋاقىتىندا نارىقتا سەنساسيا جاسادى. جىلدام جاسالۋ ۇدەرىسى, ساتىلىمنىڭ كوپتىگى سياقتى باعىتتارمەن سىنعا تۇسكەندە, ول ءوز باسەكەلەستەرىنەن بىرنەشە ساتىعا وزىپ كەتتى.

مىنە, وسىدان كەيىن الەمنىڭ جەتەكشى وندىرىستىك ۇيىمدارى جاپونيالىق جۇيەنى ىشكەرىلەندىرە باستادى. ولاردىڭ قاتارىندا boەing, honda, bmw سىندى الپاۋىتتار دا بار.

ازيا مەملەكەتتەرى بىر-بىرىنەن كوشىرۋگە قۇشتار

- مەن 2014 جىلى كورەيادا بولدىم. ول ۋاقىتتاردا وسى جۇيەنى مەڭگەرىپ ءارى بىلىكتىلىگىمدى ارتتىرىپ جۇرگەن كەزىم. hyundai كومپانياسىنىڭ دا كايدزەن جۇيەسىن قولداناتىنىنا سول كەزدە كوزىم جەتكەن. كرەاتيۆتى ويلاۋ, ۋاقىتتى جىلدامداتۋدا ساپانى تومەندەتىپ الماۋ سىندى جاپون جۇيەسىنىڭ قۇرالدارى كورەيالىق كومپانيادا دا كورىنىس بەردى.

ازيا مەملەكەتتەرى جىلدام كوشىرەدى. ءارى كوشىرگەن دۇنيەلەرىنە وزدەرىنىڭ يدەيالارىن قوسىپ, ءبىر باعىتتى دامىتا تۇسەدى. ءقازىردىڭ وزىندە ازياداعى مەملەكەتتەردىڭ بارلىعىندا دەرلىك وسى جۇيە جۇمىس جاساپ تۇر. مىسالى الگى hyundai كومپانياسى جۇيەنىڭ نەگىزگى بولىگىن mitsubishi كومپانياسىنان كوشىرگەن.

- جاپونياداعى كايدزەن مەن قازىرگى قازاقستانداعى ترەندكە اينالىپ كەلە جاتقان كايدزەننىڭ ايىرماشىلىعى قانداي؟

- ارينە, ايىرماشىلىق بار. ءوزىڭىز دە بىلەسىز, ءبىز جاپونيادان دامۋ جاعىنان 30-40 جىلعا قالىپ كەلەمىز. ءبىراق ءبىزدىڭ دامۋ قارقىنىمىز كوز قۋانتادى. 

بىزدىڭ حالىقتى نەمىستەرمەن, جاپوندارمەن سالىستىرىپ جاتادى عوي. دەگەنمەن, وسىنىڭ وزىندە ءبىزدىڭ كوشتەن قالىپ كەلە جاتقانىمىز شامالى. "جالقاۋلىق – بۇل دامۋ" دەيدى عوي. ەرىنشەكتەۋ ادامنىڭ يدەياسى, ويلاۋ جۇيەسى سۇمدىق ۇشقىر كەلەدى ەكەن. وسى قاسيەتتەرىمىزدى پايدالانىپ, ءبىز دە بەلگىلى ءبىر دەڭگەيگە ءالى شىعىپ الارمىز دەگەن ويدامىن.

- ءبىز ءبىرقاتار كايدزەن جۇيەسىن ىشكەرىلەندىرگەن كومپانيالاردىڭ ءوندىرىس ورىنىن كوردىك. بايقاساق, اتالمىش جۇيەنى ەنگىزگەن جانە دامىتىپ كەلە جاتقان ءوندىرىس وشاقتارىنىڭ الەمدىك دەڭگەيدە ەكەنىن كورەمىز. وسىدان كەيىن قازاقستانداعى كايدزەننىڭ الەم ەلدەرىنەن قالىپ كەلە جاتقان تۇسى وندىرىستىك قولدانىسى ەمەس, يدەولوگياسى ما دەپ قالامىز. بۇل ويىمىز قانشالىقتى دۇرىس؟

- راس, بىزدەگى كايدزەن ورناتىپ جاتقان كومپانيالاردىڭ ءوندىرىس ورىندارىنىڭ الەۋەتى ءوز سالالارىنداعى باسەكەلەستەرىنەن كەيىندەپ قالعان تۇسى جوق. ول كومپانيالاردىڭ بارلىعى دا ءوز دەڭگەيلەرىندە جۇمىس جاساپ كەلەدى.

الگى يدەولوگيا تۋرالى ايتقان ويىڭىز وتە ورىندى. ويتكەنى, بىزدە كايدزەن ايتارلىقتاي قوعامدىق اتاق, تانىلىم جيناپ ۇلگەرە قويعان جوق. بارلىق كومپانيالاردا, ناقتى ايتساق, كايدزەندى ەنگىزىپ جاتقان كومپانيالاردا اتقارۋشى ديرەكتورلار, مەنەدجەرلەر نەمەسە ارنايى كايدزەن-مەنەدجەرلەر عانا بۇل جۇيەنىڭ بارلىق قالتارىسىن, تالاپتارىن بىلەدى.

دامىعان ەلدەردەگى ۇدەرىستى قۋىپ جەتۋ ءۇشىن بىزدەگى كومپانيالاردا كايدزەندى باسشىدان باستاپ قاتارداعى قىزمەتكەرلەرگە دەيىن تولىق ءبىلۋى شارت. وعان دا جۇمىس جاساپ جاتىرمىز. كايدزەن ەنگىزىپ جاتقان كومپانيالاردىڭ جۇمىسشىلارىنا, بارلىق مۇشەلەرىنە بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ارالىعىندا ارنايى ترەنينگتەر جۇرگىزىلىپ وتىرادى. العان ءبىلىم وندىرىستە سىنالادى. بۇل دا – ءبىزدىڭ جاساپ جاتقان ەڭبەگىمىزدىڭ كورىنىسى.

- كايدزەندى مەملەكەتتىك باسقارۋعا ەنگىزۋگە بولادى ما دەگەن سۇراق كوپتىڭ كوكەيىندە. الدە بۇل جۇيە تەك كوممەرسيالىق كومپانيالارعا عانا نەگىزدەلگەن بە؟

- كايدزەن – بۇل امبەباپ قۇرال. بۇل جۇيە ارقىلى مىڭداعان ادامدار شوعىرىن باسقارۋعا دا, جەكە ادامنىڭ دامۋىن قاداعالاۋعا دا بولادى.

مىسالى, مەنىڭ تەلەگرام مەسسەندجەرىندەگى qazkaizen دەگەن ارنام بار. سول جەردەگى وقىرماندارىمنىڭ ءبىرى ءوزىنىڭ وسى جۇيە ارقىلى قالاي قۇران جاتتاپ العانىمەن ءبولىستى. ناقتىلىق, ۋاقىتقا جۇمىس جاساۋ سىندى كايدزەن قۇرالدارىن پايدالانا وتىرىپ, ول ءوزىن دامىتىپ جاتىر.

كايدزەن – اۋقىمدى جۇيە. ودان اركىم قالاعانىن الادى. مەكەمەلەر وزىنە, قىزمەتكەرىنە, باعالاۋ ادىسىنە, ەڭبەك ونىمىدىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان تۇستارىن كەرەگىنە جاراتادى.

بۇل جۇيە ارقىلى كەز-كەلگەن دارەجەدەگى ماسەلەلەردى شەشۋگە بولادى. ءتىپتى, كايدزەن ارقىلى توي جاساۋعا دا بولادى.

جاپونيا, سينگاپۋر جانە تاتارستان مەملەكەتتەرى كايدزەن قولدانادى

جاپونيا بۇل جۇيە اتاقتى بولا باستاعان ساتتەن باستاپ, بىرنەشە قۇرالدارىن مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىنە ەنگىزدى. راس, ەشبىر مەملەكەت ءوزىنىڭ باسقارۋ جۇيەسىن كايدزەن ارقىلى جۇرگىزەمىز دەگەن اقپارات جاريالامايدى. دەگەنمەن, ءوزىڭىز نازار سالىپ قارار بولساڭىز, اتالمىش مەملەكەتتەردىڭ باسقارۋ جۇيەسىندەگى كايدزەن قۇرالدارىن انىق كورەسىز.

سينگاپۋر مەملەكەتى سول 80-جىلدار تۇسىندا كايدزەننىڭ كوپتەگەن قۇرالدارىن بيلىككە الىپ كەلدى. ولاردىڭ قارقىندى دامۋلارىنىڭ سىرى دا – وسىندا.

بىزدە كەز-كەلگەن شارا الماتى مەن نۇر-سۇلتان قالالارىندا وتەدى. ماسەلەن, جاقىن جىلدار مەجەسىندە ازيادا, ۋنيۆەرسيادا سىندى ءىرى دودالاردى وتكىزدىك.

مىنە, وسى قالالاردا وتكەن شارالاردى وزگە شاھارلاردا ۇيىمداستىرساق, ەلىمىزدىڭ باسقا ايماقتارىنداعى ينفراسترۋكتۋرانى الدەقايدا كوتەرىپ الاتىن ەدىك.

تاتارستان مەن كورەيا تاجىريبەسى

تاتارستان تاجىريبەسىندە كايدزەن بار دەگەن ۇعىم كوپتى تاڭقالدىرارى انىق. ءبىراق بۇل – ءابسوليۋتتى شىندىق. قازان قالاسىندا ءبىر شارا وتسە, كەلەسى شارا وزگە قالالاردا وتەدى. ءدال ءقازىر بارساڭىز, تاتارستان قالالارىنىڭ قانشالىقتى گۇلدەنگەنىن بايقايسىز.

كورەيا دا وسى ءۇردىستى قولدانىپ كەلەدى. 1993 جىلى كورەيانىڭ تەدجون قالاسىندا ەكسپو ءوتتى. 2002 جىلى كورەيانىڭ ءبىرقاتار قالالارىندا فۋتبولدان الەم چەمپيوناتى ءوتتى. ءدال وسى جىلى پۋسان قالاسىندا ازيادا ويىندارى ءوتتى دەگەندەي...

مىنە, وسىنداي دۇنيەلەردى ۇستانا وتىرىپ, اتالمىش ەلدەر ينفراسترۋكتۋراسىن ءبىرشاما كوتەرىپ الدى. شارا وتكەن ورىندا سالىناتىن عيماراتتار, مادەني ءھام سپورتتىق كەشەندەر كەيىننەن حالىق مۇددەسىنە قولدانىلا بەرەدى.

- ەندى كەلەسى سۇراققا كوشسەك. كايدزەن ينفراسترۋكتۋرانى كوتەرەتىنىنە كوز جەتكىزدىك. وسى جۇيە سىبايلاس جەمقورلىقتى جويۋعا نەمەسە ونىڭ دەڭگەيىن تومەندەتۋگە قانشالىقتى قاۋقارلى؟

- كايدزەندە قۇندىلىق دەگەن دۇنيە بار. مەكەمەدە بولسىن, مەملەكەتتە بولسىن, ەڭ ءبىرىنشى قۇندىلىق – ادام. ادام العاشقى ورىنعا شىعادى, قالعاندارى سودان كەيىن بولا بەرمەك.

مىسال كەلتىرە كەتەيىن. سينگاپۋر مەملەكەتىنىڭ لي كۋان يۋ دەگەن ەڭ العاشقى پرەزيدەنتتەرى بار. ونىڭ ء"بىزدىڭ ەڭ ۇلكەن بايلىعىمىز – ادام" دەگەن ءسوزى بار. سينگاپۋر بيلىگى ءدال وسى قاعيدانى ۇستانىپ, ونى ءىس جۇزىندە دالەلدەپ, بۇگىنگى كۇنىنە جەتىپ وتىر. 60-جىلدارى ازياداعى ەڭ كەدەي مەملەكەت سول سيگاپۋر ەدى... ءقازىر قاراساڭىز كوز سەنبەيدى.

ازاماتتارىنىڭ بارلىعى بىرنەشە ءتىل بلەدى. وقىعان, كوزدەرى اشىق. ايتپەسە, ءبىز مىسال ەتىپ وتىرعان مەملەكەتتىڭ ەشقانداي شيكىزات رەسۋرسى, قازبا بايلىعى جوق. ولار ءبىلىمىن ساتىپ دامىپ وتىر.

قازىر سول ەلگە بارا قالساڭىز, قاتارداعى ازاماتتارىنىڭ ءوزى ءبىز برەند دەپ كيىپ جۇرگەن كيىمدەردى كيمەيدى. ولاردىڭ قاتارداعى جۇمىسشىسىنىڭ ءوزى بىزدە كوپ ادام قولى جەتە بەرمەيتىن دۇكەندەردەن كيىنەدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا, الەۋمەتتىك جاعدايلارى تاماشا. بۇل – الگى ادامدى قۇندىلىق ەتىپ, العاشقى ورنىعا قويۋ تاجىريبەسىنىڭ باستى كورىنىسى.

بىزدە كرەسلوعا تالاس, تاققا تالاس, بيلىك جۇرگىزۋگە تالاس كوپ ورىن الادى. وسىدان كەلىپ ادامنىڭ قۇندىلىق دارەجەسى تومەندەپ كەتەدى. ايتپەسە, جەرىمىزدىڭ استى دا, ءۇستى دە بايلىققا تولى. وعان حالىق سانىن, جەر كولەمىن, كورشىلەس جاتقان الپاۋىت كليەنتتەردى قوسىڭىز. قاراساڭىز, مۇمكىندىك دەگەن شاش-ەتەكتەن. تەك سونى ءبىز ءجوندى قولدانا المايمىز. نەگە؟ ويتكەنى, العاشقى ورىنعا ادام قۇندىلىعى ەمەس, ماتەريالدىق قۇندىلىق شىعىپ كەتكەن.

- كايدزەندى ىشكەرىلەندىرگەن كومپانيا شىعىنعا ۇشىرامايدى دەيدى بىلەتىندەر. ەگەر بۇل ءتامسىل راس بولسا, ايتىڭىزشى, كايدزەن جۇيەسىن قولدانىسقا ەنگىزگەن كومپانيا قانشالىقتى پايداعا كەنەلەدى؟

- بۇل سۇراقتىڭ دا جاۋابى الدىڭعى سۇراقتا ايتىلعان ادام قۇندىلىعىنىڭ العاشقى ورىنعا شىعۋ ماسەلەسىنە كەلىپ تىرەلەدى.

مەن ءبىر كىسىنى بىلەمىن. اتى قۇپيا قالسىن. سول كىسى ءوزى بىرنەشە كاسىپ باستاپ, ولارى جۇرمەي, بانكروت بولىپ جۇرگەن. سەبەپ سول – قىزمەتكەرلەرىنە قاتالدىق, ولاردى قيت ەتسە جۇمىستان قۋۋ دەگەن سەكىلدى. سول كىسى كايدزەن جۇيەسىن ەستىپ-بىلگەننەن كەيىن وسى دۇنيەنى قولدانىسقا ەنگىزە باستايدى.

قازىر ونىڭ كاسىبى قازاقستانداعى ءىرى كومپانيالاردىڭ, جەتەكشى كومپانيالاردىڭ بىرىنە اينالىپ وتىر. ول قىزمەتكەرلەرگە دەگەن كوزقاراسىن وزگەرىتپ, ءوزىنىڭ ەسىمىنە قوسىلىپ ايتىلاتىن "مىرزا, شەف" دەگەن سوزدەردىڭ دە كوزىن جويدى.

كومپانيادا, جالپى جۇمىس بارىسىندا باسقارۋشى تاراپ پەن باعىنىشتى تاراپ اراسىنداعى بايلانىس جاقسى بولۋ شارت. بۇل – جەمىستى كاسىپتىڭ العىشارتتارىنىڭ ءبىرى.

كايدزەن دە وسى نارسەنى تالاپ ەتەدى. ال جۇمىس اۋراسى جاقسى جەردە قىزمەتكەرلەر رازى بولىپ تۇرسا, ەڭبەك ونىمدىلىگى دە ارتادى, ساپا دا ارتادى, جىلدامدىق تا جوعارىلايدى. بار قۇپيا وسى دەپ بىلەمىن.

اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

اتالمىش جۇيە تۋرالى qamshy.kz جازعان وزگە دە ماتەريالداردى وقي وتىرىڭىز:

1. نۇرعالي قاناتۇلى: ءبىز قازاققا كايدزەننىڭ جات ەمەس ەكەنىن دالەلدەدىك

2. ورازاعا كايدزەن ادىسىمەن دايىندالۋ

3. جەلدەتكىش زاۋىتىنداعى كايدزەن جۇيەسى: بونۋس بەرەتىن بەرەكەلى بيزنەس

4. كايدزەن ورتالىعىنا كىردىڭ – عاجايىپقا ساپار شەكتىڭ (فوتورەپورتاج)

5. كايدزەننىڭ 6 قاعيداسى. جاپوندار ءومىرىن قالاي جەڭىلدەتتى؟

6. "وبەيا بولمەسى"— بيزنەستە ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانۋدىڭ جولى

7. قازاقستاندىق كاسىپكەرلەردى جەتىستىككە جەتەلەگەن ەرەكشە ءادىس

8. قىزمەتكەرىن جۇمىستان قۋمايتىن جاپوندىق جۇيە — كايدزەن

9. كايدزەن ءادىسى: بالا تاربيەسىندەگى جەتىستىككە جەتەلەيتىن جەتىلىك

 

سۇحباتتاسقان: ادىلەت مادەنيەت