كايدزەن ورتالىعىنا كىردىڭ – عاجايىپقا ساپار شەكتىڭ (فوتورەپورتاج)

«كايدزەن» دەگەن تەرميندى ەستۋىڭىز بار ما؟ ۇيات بولسا دا ايتايىن, ءبىر اي بۇرىن جاڭا سوزدەرىمنىڭ قاتارىنا قوسقان تەرمين وسى «كايدزەن» بولدى. وعان دەيىن بىلمەك تۇگىلى, ءتىپتى ەستىمەگەن ەكەنمىن. ال ءمانىسىن تۇسىنگەندە اۋزىمدى اشتىم دا قالدىم. بۇل – عاجايىپ تەرمين. عاجاپتىعى سول – كەز-كەلگەن كومپانيا ءونىمدى, باسشىسى الاڭسىز, قىزمەتكەرى تابىستى بولادى.

بۇل ماقالاما «عاجاپ, عاجايىپ» دەگەن سوزدەردى ءجيى قولدانۋىم مۇمكىن, سەبەبى اسەرىمدى بىلدىرەتىن سوزدەر ناق وسىلار بولماق.

♦كايدزەننىڭ 6 قاعيداسى. جاپوندار ءومىرىن قالاي جەڭىلدەتتى؟

عاجاپ تەرميننىڭ ءمانىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن عاجايىپ مەكەنگە قاسيەتتى جۇمادا ساپار شەكتىك. الماتى قالاسىنىڭ ءدال ورتالىعىنداعى شۋمنىي كوشەسىندە ورنالاسقان عيماراتتىڭ 4-قاباتى بۇيىرعان ەكەن ول مەكەنگە. تابالدىرىعىن اتتاعان بويدا كوڭىل سارايىڭ اشىلىپ, بۇرىن-سوڭدى بولماعان, كورمەگەن, ەستىمەگەن, ءوزى كىشىگىرىم بولسا دا, تاعىلىمى مول سارايعا ەنگەنىڭدى تۇسىنەسىڭ. كىرەسىڭ دە, «مەن تابىستى مامان بولامىن!» دەگەن ماقساتتى الدىڭا قويا سالاسىڭ. سەبەبى ورتالىقتىڭ ءار بۇرىشى سوعان تاربيەلەيتىندەي. 

جا, جاڭاعى تەرمينگە توقتالىپ وتەيىك. «كايدزەن» جاپون تىلىنەن اۋدارعاندا «ۇنەمى وزگەرىس, ۇزدىكسىز جەتىلۋ, جاقسارۋ» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. «كايدزەن» دەگەننىڭ ءوزى – جاپون فيلوسوفياسى. ال جاپونيانى ءسىز قالاي تانيسىز؟ ىسكەر, تابىستى كاسىپكەرلەر مەن قىزمەتكەرلەر, ساپالى ونىمدەر, وندىرىستەگى جىل سايىنعى جاڭالىقتار... مىنە, كايدزەننىڭ ماقساتى دا – وسى.

«سوزدەن ىسكە كوشۋ. ىسپەن تابىسقا جەتۋ. تابىسىم ازايىپ, كۇشىم سارقىلادى دەپ الاڭداماۋ», - دەپ ءتۇسىندىردى كايدزەننىڭ ءمانىن الماتىداعى kaizen ورتالىعىنىڭ toyota engineering كورپوراسياسىنىڭ total-toyota production system سەرتيفيكاتى بار ترەنەرى دينارا ەسەنوۆا.

اقشانى ۇنەمدەۋ...

«تابىس» دەگەندە كوز الدىڭىزعا مول اقشا, التىنمەن اپتالىپ, كۇمىسپەن قاپتالعان كەڭ سارايلار, كوزدىڭ جاۋىن الاتىن بۇيىمدار ەلەستەي مە؟

ال تابىسقا جەتەلەيتىن كايدزەن ورتالىعى مۇنىڭ ءبارىن جوققا شىعاردى. قاراپايىم عانا بولمەلەر, سورەلەر مەن ورىندىقتار, كوزدىڭ جاۋىن الماسا دا, ءىشى جايلى كەڭسە, ەڭ باستىسى مۇنىڭ بارىنە اقشاڭدى شاشىپ اۋرە بولمايسىڭ, كايدزەننىڭ ماقساتى دا – سول: ارتىق اقشا شىعىنداماۋ, كەرىسىنشە ۇنەمدەۋ.

ۋاقىتتى ۇنەمدەۋ...

جۇمىس ورنى بولسىن, ءۇي ءىشى بولسىن جيناقى ءارى جايلى بولسا, ادامنىڭ كوڭىلى دە بەيقام, الاڭسىز جۇمىس ىستەي الادى.

ال شاشىلىپ جاتقان قاعازدار مەن ءار بۇرىشتاعى قوقىستار ادام نازارىن وزىنە اۋدارتپاي قويمايدى. ياعني, ادامنىڭ ويى بولىنبەس ءۇشىن الدىمەن جان-جاعىنىڭ جيناقى بولعانى ماڭىزدى. بۇل – كايدزەننىڭ ەكىنشى ماقساتى.

نەبارى 4 بولمەدەن تۇراتىن ورتالىقتىڭ ءىشى سونداي جايلى. ءار زات ءوز ورنىندا.... تابالدىرىقتان اتتاعان بويدا ءار بولمەگە جەتەلەيتىن بەلگىلەردى كوزىڭىز شالادى.

بىر بەلگى ترەنەرلەر وتىراتىن كەڭسەگە, ءبىرى دەمالاتىن ورىنعا, ەندى ءبىرى سەمينار وتەتىن ۇلكەن زالعا, كەلەسىسى قۇرالداردى قويۋعا ارنالعان بولمەگە جەتەلەيدى. ءتىپتى قول جۋاتىن بولمەنى دە وڭاي تابا الاسىز. سەبەبى ونى دا كورسەتەتىن ارنايى بەلگى بار. مۇنداعى ماقسات – ادامنىڭ ارتىق ويلانۋىن, ارتىق سۇراقتار قويۋىن تەجەۋارى كەرەگىن ىزدەپ قوسىمشا كۇش جۇمساماۋىن قامتاماسىز ەتۋ. ءارى 1-2 مينۋت بولسا دا ۋاقىتىڭىزدى ۇنەمدەيسىز. ال كايدزەن ءادىسى بويىنشا ءار مينۋت, ءار سەكۋند ماڭىزدى.

«جۇمىس ورنىندا دا, ۇيدە دە ءاربىر زاتتىڭ ءوز ورنى بولۋى شارت. ءبىز بۇعان اسا قاتتى كوڭىل بولمەيمىز. ءبىراق بۇل اسا ماڭىزدى. زاتتاردى پايدالانعان سوڭ ءوز ورنىنا قويىڭىز. جۇمىس ستولىندە ءبارى ءوز ورنىندا بولۋى ءۇشىن 5c جۇيەسىنە نازار اۋدارىڭىز. جالپى, رەتتىلىكتى ساقتاۋ سول جۇيەنىڭ ءبىر بولشەگى عانا. كەز كەلگەن قۇرال-سايمان, قۇجات ارنايى بەلگىسى بار ورىندا تۇرسا, ول بىردەن كوزگە تۇسەدى», - دەپ ءتۇسىندىردى بولمەدەگى رەتتىلىك جايلى total-toyota production system وت toyota engineering corporation سەرتيفيكاتىن العان ترەنەر دينارا ەسەنوۆا.

ار زات بەلگىلەنگەن ورىنىندا تۇرۋى ءتيىس ءارى سول مەجەدەن اسىپ كەتپەۋى كەرەك.

ادامعا جايلىلىق سىيلاۋ...

ادام ءوزىن قانداي جاعدايدا جايلى سەزىنەدى؟ البەتتە, ءبىرىنشى كەزەكتە ءۇيى نە كەڭسەسى تازا بولعاندا ءارى ۇستەلىنىڭ ءۇستى نە سورەلەرىنىڭ ءىشى جينالىپ, رەتتەلىپ تۇرعان جاعدايدا. بۇل دا ءوز قولىڭىزدا! «تازالىقتىڭ بولماۋى – ادامنىڭ وسۋىنە, دامۋىنا, ءپوزيتيۆتى ويلاۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزەدى». بۇل كايدزەن ءادىسىنىڭ كەلەسى ءبىر ۇستانىمى.

مۇنىڭ دالەلىن ورتالىقتىڭ ىشىنە كىرگەندە بايقايسىز... ءار قۇرالىنىڭ, ءار قۇجاتىنىڭ ءوز ورنى بار, رەتتەلگەن, ەڭ باستىسى ميىڭىزعا ارتىق سالماق تۇسىرەتىن قوسالقى دۇنيەلەر جوق. ءتىپتى ءبىر بۇرىشتاعى «اس بولمەنىڭ» وزىندە كەڭسە قىزمەتكەرىنە ەڭ قاجەتتى تاعام تۇرلەرىن بايقايسىز. بۇل ورتالىق قىزمەتكەرى ءۇشىن دە, كەلگەن قوناق ءۇشىن دە ءتيىمدى ءارى جايلىلىق سىيلايتىن بىردەن ءبىر ءادىس ەكەنىن مويىنداڭىز.

ال مىنا ءبىر قورشالعان ءتورت بۇرىشتى بولمە قىزمەتكەرلەرىنىڭ دەمالۋىنا ارنالعان. بايقاساڭىز, دەمالىس ورنى ءۇشىن ارنايى بولمە ءبولىنىپ, جوندەۋ جۇمىستارىن جاسالماعان. ۇنەمدى ءارى وڭاي ءادىس پايدالانىلعان. ەڭ باستىسى قىزمەتكەر ول ءتورت بۇرىشتى كىشىگىرىم بولمەنىڭ ىشىندە ءوزىن جايلى سەزىنەدى. ەڭ باستىسى - بولمەنىڭ ءىشى دە, سىرتى دا تازا, جيناقى.

قىزمەتكەر دەمالىپ جاتاتىن ورىن. الىپ ءارى قىمبات ديۆاننىڭ قاجەتى دە جوق.

بۇل بولمەدە ناماز وقىپ الۋعا دا بولادى.

كەڭسەنىڭ ءاربىر بۇرىشى ادامعا موتيۆاسيا بەرەتىن ءتۇرلى جازبالار مەن جوسپارلارعا ساي اتقارىلۋى ءتيىس تاپسىرمالارعا تۇنىپ تۇر. 

بىلەسىز بە, تۇيگەنىم نە بولدى؟ تابىستىڭ كىلتى – جالت-جۇلت ەتكەن دۇنيەدە ەمەس, قاراپايىمدىلىقتا, ميلليونداعان شىعىنداردا ەمەس, ۇنەمدىلىكتە, بولمە مەن كەڭسەدەن بۇرىن وي تازالىعىندا. قاي مامان يەسى بولساڭىز دا, وسى ۇشەۋىن ۇستانىپ, العا قاراي قادام باسا بەرسەڭىز, ەڭ باستىسى توقتاماساڭىز بولعانى – ءوز بيىگىڭىزگە جەتەسىز, ءوزىڭىز دە, كومانداڭىز دا جەتەدى ول بيىككە. كايدزەن ورتالىعىنىڭ شاكىرتىنە ۇيرەتەرى – وسى.