ديماش نيازوۆ: حالىققا بۇلاي جاساۋ وتە ۇيات!

9-جەلتوقسان &ndash؛ حالىقارالىق سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەس كۇنى. وسىعان بايلانىستى وتكەن اپتالاردىڭ بىرىندە تۇركىستان قالاسىندا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى تۇر­؛كىستان وبلىسى بويىنشا دەپار­؛تامەنتىنىڭ جانە ا.ياسساۋي اتىنداعى ءحقتۋ-دىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى فورۋم وتكەن بولاتىن. سول شارادا قازىرگى تاڭدا اقش-تىڭ نيۋ-يورك قالاسىندا پوليسەي بولىپ قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن, فورۋمعا ارنايى شاقىرتۋمەن كەلگەن ؛ديماش ءنيازوۆ ؛سوز سويلەدى. ونىڭ قازاق پوليسەيلەرىنە قاتىستى ايتقان ويلارى الەۋمەتتىك جەلىدە جاريالاندى. شەتەلدە جۇرگەن قازاق جىگىتى بىلاي دەيدى: ؛ ؛ ؛

«؛سوزىمدى باستاماس بۇرىن ءوزىم تۋرالى ايتا كەتەيىن. مەن 1989 جىلى شىمكەنت قالاسىندا ومىرگە كەلدىم. 15 جاسىما دەيىن سوندا اتا-اجەممەن بىرگە تۇر­؛دىم. التى جاسىمدا اتا-انام اقش-قا كەتتى. توعىز جىلدان كەيىن مەن دە اقش-قا باردىم. ال پوليسەي بولۋ بالا كەزدەگى ارمانىم ەدى. ءقازىر سول ارمانىم ورىندالدى دەۋگە بولادى.

قازاقستاندا نە بولىپ جات­؛قانىن جاڭالىقتاردان ۇنەمى باقىلاپ وتىرامىن. ءتىپتى ونداعى جايتتى كەيبىر قازاقستاندىقتاردان ارتىق بىلەمىن دەۋگە دە بولادى. بۇل &ndash؛ مەنىڭ وتانىم. 15 جىلدان بەرى نيۋ-يوركتە تۇرسام دا مەن ءۇشىن قازاقستاننىڭ, شىمكەنت قالاسىنىڭ ورنى بو­؛لەك.

بۇل ەلدە جەمقورلىق جوق دەپ نانعا ماي جاعىپ, قانت سەپكەندەي ەتىپ ايتپاي-اق قويايىق. قازاقستاندا جەمقورلىق بار. پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەلگە قالاي قىزمەت ەتىپ جاتقانى جانە قازاقستان ازاماتتارىنا دورە­؛كىلىك كورسەتىپ جاتقانى تۋرالى ۆيدەولاردى كورەمىن. بۇل مەن ءۇشىن وتە وكىنىشتى جانە اۋىر جاعداي. سوندىقتان ارىپتەس­؛تەرىمە موتيۆاسيا بەرەيىن, جەم­؛قورلىقتى جويۋ ءۇشىن ۇسىنىس-ويلار ايتايىن دەگەن ماقساتپەن وسىندا كەلدىم»؛.

ودان كەيىن ديماش نيازوۆ شەت ەلدەگى قۇقىق قورعاۋ سالاسىندا قىزمەت ەتىپ جۇرگەنىنە التى جىل بولعانىن العا تارتا وتىرىپ, ول جاقتا بىردە-بىر رەت پارا الۋ فاكتىسىنىڭ ورىن الماعانىن ايتادى. ولار ءۇشىن قىزمەتىنىڭ ماڭىزدىراق ەكەنىن جانە مەنتاليتەتتىڭ وزگەشەلىگىن تىلگە تيەك ەتتى. سودان سوڭ قازاق پوليسەيلەرىنە قاراتا بىلاي دەدى: ؛ ؛ ؛

«؛پارا الۋ, دۇرىس جۇمىس ىستەمەۋ, ازاماتتارعا قوقان-لوققى كورسەتۋ سىزدەر ءۇشىن ۇيات تىرلىك بولىپ سانالۋى ءتيىس. حالىققا بۇلاي جاساۋ وتە ۇيات. مىسالى, مەن ءبىر ايەلگە دورەكى سويلەسەم قالاي بولادى؟ ول دا بىرەۋدىڭ اناسى. ءسىز پوليسەيدىڭ اناڭىزبەن سولاي سويلەسكەنىن قالار ما ەدىڭىز؟ ارينە, قالامايسىز. ءبىز ءبارىمىز ادامبىز, سوندىقتان بىر-بىرىمىزبەن ادامگەر­؛شىلىك قارىم-قاتىناستا بولۋىمىز كەرەك. سىزدەر روبوت ەمەسسىزدەر. مەن ەلدە بولعان كوپتەگەن نارازىلىقتاردى كوردىم, وندا پوليسيا قىزمەتكەرلەرى ادامداردى كوتەرىپ الىپ, اۆتوبۋستارعا توعىتىپ جاتىر. بۇل دۇرىس پا؟ روبوت سەكىلدى ەمەس, قاراپايىم ادام سەكىلدى ويلانىڭىزدار.

مەن ءبىزدىڭ پوليسيانى ۇنەمى قولدايمىن. بىزدە ءتارتىپ جوق. مۇندا پوليسيا قىزمەتكەرلەرى وتە ءالسىز جۇمىس ىستەيدى. پوليسەيلەر ءوز جۇمىستارىن جوعالتىپ الۋدان قورقۋى كەرەك. ولار حالىقتان, باسشىلىقتان, مەملەكەتتەن سەسكەنۋى قاجەت. كەلىسەمىن, پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسى از. وتكەن اپتادا قازاقستانداعى تەلەارنالاردىڭ بىرىندە مەن مەملەكەت تاراپىنان پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسىن كوتەرۋ, الەۋمەتتىك پاكەتتەر ۇسىنۋ, وتباسىلارىنا كومەك كورسەتۋ سەكىلدى ۇسىنىستار ايتتىم. بىزدەگى پوليسيا جايلى ءومىر ءسۇرۋى ءتيىس. ءبىراق بۇل بۇرىنعىشا جۇمىس ىستەي بەرۋدى جالعاستىرۋعا بولادى دەگەن ءسوز ەمەس. ونداي جاعدايدا كوپتەگەن ادامداردى قىزمەتتەن بوساتۋعا تۋرا كەلەدى. سودان سوڭ ءبىلىم مەن بىلىكتىلىك دەڭگەيىن دە كوتەرۋ كەرەك»؛.

ديماش ساننان گورى ساپاعا كوبىرەك كوڭىل بولگەن الدەقايدا دۇرىس ەكەندىگىن جەتكىزدى. ؛

«؛قازاقستاندا بويىنشا شامامەن 69 مىڭ پوليسەي بار. ال مەن جۇمىس ىستەيتىن اقش-تىڭ ءبىر قالاسىنداعى 15-16 ميلليون حالىققا نەبارى 35 مىڭ پوليسەي قىزمەت ەتەدى. سويتە تۇرا ەشقانداي جەم­؛قورلىق جوق. ويتكەنى پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ساپاسى جوعارى. ال قازاقستاندا ونداي پوليسەيلەر جوقتىڭ قاسى. امەريكادا پوليسيا قىزمەتكەرىنىڭ كولىگىندە «؛ادەپ. كاسىبيلىك. قۇرمەت»؛ دەپ جازىلىپ تۇرادى. ءبىز وسى ءۇش ءسوزدى كولىككە مىنىپ-تۇسكەن سايىن كورەمىز جانە وسى بويىنشا جۇمىس ىستەيمىز. ادامدار بوقتىق ءسوز ايتىپ, تۇكىرىپ, قولىن وڭدى-سولدى سەرمەپ جاتسا دا ءوز-وزىمىزدى ۇستايمىز. سەبەبى كاسىبي ستاندارت بولۋى كەرەك. قازاقستاندا دا پوليسەيلەردىڭ سانى ەمەس, ساپاسى بولۋى كەرەك»؛, &ndash؛ دەيدى ول.

مۇحيتتىڭ ارعى بەتىندە جۇرگەن قازاق جىگىتى وسىلاي دەپ ءوز ويىن ايتتى. دامىعان ەلدىڭ دەڭگەيىنە جەتۋ ءۇشىن بىزگە ءالى قانشا ۋاقىت قاجەت ەكەن؟

دەرەككوز: ؛zamana.kz