مازمۇنى مول, تاربيە-تالىمى وزگەشە ءىس-شارا

الماتى قالاسى, مەدەۋ اۋدانىنا قاراستى "100 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ" كوممۋنالدىق مەملەكەتتىك مەكەمەسىندە ء"بىرتۇتاس تاربيە" باعدارلاماسى اياسىندا ديرەكتوردىڭ تاربيە ءىسى جونىندەگى ورىنباسارلارىنا ارنالعان اۋداندىق ءىس-شارا ءوتتى. بۇل ؛&ndash؛ قاتارداعى كوپ شارالاردىڭ ءبىرى ەمەس, مازمۇنى, تاربيە-تالىمى وزگەشە جيىن بولدى. تاراتىپ ايتساق&hellip؛

جەر بەتىن مەكەندەگەن ادامزات بالاسىنىڭ دەنە مۇشەسى مەن ءتۇر سيپاتى ءبىر بىرىنە كەلسە دە, ونىڭ بولمىسى مەن بەكزات مىنەزىنىڭ ايشىقتى كورىنىسى رەتىندە اۋەلى ونىڭ سان عاسىرلىق ءداستۇر سالتى كورىك بەرىپ, قوعامدا بىردەن تانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ىڭگالاعان ءسابي قالپىنان ەسەيگەنگە دەيىن بويىنا بابادان قالعان مول مۇرانى ءسىڭىرىپ, بولاشاق ۇرپاققا قاز قالپىندا جەتكىزۋ پەندەنىڭ دە جازىلماعان ءبىر ميسسياسىنىڭ ءبىرى.

الەمدە قانشا ۇلت بولسا, سونشا ءداستۇر بار دەسەك ارتىق ايتقانىمىز ەمەس. ويتكەنى تىرشىلىك ورتاسى مەن بەيىمدەلگەن تابيعي مەكەنىنە ساي عۇرىپ تا جيناقتالىپ جان باسىنان بىلىنەدى. وسىناۋ ۇلتتاردىڭ ۇستانعان سالت داستۇرلەرى ءبىر بىرىنەن وزگەشە بولسا دا, وزگەسىن جات قىلىپ, ءوزىن شوقتىعى بيىك قويعان ەمەس. بۇل رەتتە ءداستۇردىڭ دە وزىندىك ءبىر زاڭى مەن قاعيداسى كوزگە كورىنبەسە دە تاربيەلىك جاعىنان مول مۇرانى ساقتايتىنىنىڭ كۋاسى. وسىناۋ شار تاراپتى شارپىعان داستۇرلەر كەيدە ءبىر ورىنعا توعىسىپ, ديىرمەندەگى بيدايداي ءبىر يىرىممەن قوسارلانىپ كەتەتىنى تاعى بار.

ماسەلەن, مەدەۋ اۋدانىندا ورنالاسقان "№100 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ" ءدال وسىنداي ۇيىسقان الەمنىڭ ءبىر بولشەگى دەسەك ارتىق ايتقانىمىز ەمەس. جان جاقتان جينالعان وزگە ۇلت وكىلدەرى ءبىر شاڭىراق استىندا ءتاتۋ-تاتتى كۇن كەشۋدە. مەرەكە قارساڭىندا شوقتىعى بيىك سوناۋ ءسالت-داستۇر مەن بالا تاربيەسىن كورسەتۋ ماقساتىندا ءار حالىقتى عۇرىپتارىن كورسەتىپ, كەلەشەك ۇرپاقتىڭ جاڭا دۇنيەنى جادىندا ساقتاۋىنا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزدى.

قازاق, ورىس, ۇيعىر, تۇرىك, تاجىك پەن ءازىربايجان ودان قالدى شەشەن حالقىنىڭ سان عاسىرلىق مۇراسىن كورسەتۋ بارىسىندا ۇستازدار, وقۋشىلار مەن اتا-انالار بىرلەسىپ ونىڭ ءتۇپ ماعىناسى مەن ماقساتى تۋرالى تۇسىندىرۋگە تىرىستى.

"اتادان بوتا قالعانشا, باتا قالسىن" دەگەندەي, قازاقتىڭ ۇلكەننەن باتا الۋ سالتى وسى كۇنگە دەيىن تەڭدەسى جوق جەتكەن داستۇرلەردىڭ ءبىرى. ءبىر عانا ءسوزدىڭ تۇبىندە ۇلتتىق قۇندىلىقتاردان باستاپ, تاعىلىمدى دۇنيەلەردىڭ بارلىعى سىيىپ كەتكەن. سول سەكىلدى, ۇيعىر حالقىنىڭ "بەدا ءچوشۇرا" (دارۋمەنگە تولى شوپتەردەن تۇشپارا) ازىرلەۋىنىڭ وزىندە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك جاتىر. ونىڭ دايىندىعى مەن ادام بالاسىنا بەرەر قۋاتى تۋرالى دا شارا بارىسىندا تولىققاندى ايتىلدى. ورىس حالقىنىڭ مول قازىناسىنان بالانى قالاي ەڭبەككە باۋلۋ كەرەكتىگى تۋرالى ءداستۇر كوپشىلىككە تانىستىرىلسا, تۇرىك حالقىنىڭ بالاعا ارنالعان جاساۋدىڭ قالاي ازىرلەنەتىنى جانە ونىڭ ماقساتى قانداي بولاتىنى دا وسىندا كورىنىس تاپتى. سول سەكىلدى, ءازىربايجان ۇلتىنىڭ قىز بالاسىن اسحاناعا قالاي ەرتە جاستان باستاپ ۇيرەتەتىنى, تاجىك حالقىنىڭ "گاحۆورا باندون" سالتى سانالى ۇرپاق جادىندا شىنتۋايتىندا قالاي بولاتىنى تۋرالى دا كورىنىس تاپتى.

ال "تۇرىك حالقى" بالا تاربيەسىنە بايلانىستى "بالاعا ارنالعان جاساۋ" تۋرالى, ونىڭ بەرىلۋ رەتى مەن ماعىناسىن اتاپ كەتتى. ء"اجىربايجان حالقى" قىز بالاسىنا ەرتە جاستان اسحاناداعى قىزمەتى تۋرالى  ؛ايتىپ, ەرتە جاستان ءشاي قۇيۋعا ۇيرەتەتىنى تۋرالى كورسەتتى. "تاجىك حالقى" بەسىككە سالۋ "گاحۆورا باندون" سالتى قالاي وتكىزىلەتىنى تۋرالى كورىنىس كورسەتتى. "شەشەن حالقى" بالا تاربيەسىنە بايلانىستى "عيلاك" سالتىن كورسەتتى, بۇل ءداستۇر جاس ۇرپاقتى ۇلكەندى سىيلاۋ, قۇرمەتتەۋگە, ۇلكەننىڭ جولىن قيماۋعا تاربيەلەيتىن سالت ەكەنىن كورسەتتى.

ۇلى قازاق دالاسىندا باسقا ۇلت وكىلدەرىنىڭ ء ؛بىر شاڭىراق استىندا ىنتىماعى جاراسىپ, قويان-قولتىق, ءتاۋ-تاتتى ءومىر ءسۇرۋدىڭ  ؛كەپىلى-تاربيەنىڭ ءتۇپ قازىعى ۇلتتىق قۇندىلىقتىڭ ارقاسىندا دەپ بىلەمىز. ءار ەتنيكالىق قاۋىم وكىلىنىڭ وزىندىك تاريحى بار رۋحاني مۇراعاتتارىنىڭ جيىنتىعى ۇلتتىق قۇندىلىعى ەكەنىن اتاي كەلىپ, قازىرگى مەكتەپ, اتا-انا, قوعام بولىپ, تاربيە قۇندىلىقتارى ءۇشىن ەڭبەك ەتۋدە.

ار ەلدىڭ سالتى باسقا, يتتەرى قارا قاسقا دەگەندەي, دۇنيەتانىمىندا وزگە دە داستۇرلەردىڭ قالاي ورىندالاتىنىن كورگەن جاندار شىنىمەندە تاڭعالىسىپ, ءبىر بىرىنە العىستارىن جاۋدىردى. ويتكەنى, ادامزاتتىڭ ءومىر ءسۇرۋ كەزەڭى ءبىر بىرىنە كەلسە دە, اركىم ءارتۇرلى ءداستۇر ارقىلى ونى قاناتتاندىرىپ, بالا بويىنا سىڭدىرۋگە تىرىسادى. وسىنداي شارالار ارقىلى, ءاربىر پەندە ەڭ اۋەلى ءوزىنىڭ ادام ەكەنىن بىلۋگە قۇشتار بولادى. ودان كەيىن ۇلتى مەن ءسالت-داستۇرىنىڭ شىنىمەن دە قۋاتتى ەكەنىنە مارقايادى. ال سالت ءداستۇردى ءبىلۋ, ول ۇلتتىڭ وشپەي ارى قاراي قارىشتاۋىنا ۇلكەن سەپ بولارى ءسوزسىز.

سالتانات ايدىنقىزى