«حالال تانىستىق»: مۇسىلماندارعا ارنالعان تانىسۋ قوسىمشاسى ىسكە قوسىلدى

قازاقستاندا العاش رەت «؛hitba»؛ اتتى مۇسىلماندارعا ارنالعان تانىسۋ قوسىمشاسى ىسكە قوسىلدى. قوسىمشانىڭ نەگىزىن قالاۋشى بەكارىس وتاروۆ جاستاردىڭ جار تاڭداۋ ماسەلەسىن شەشۋ ماقساتىندا وسىنداي يدەيا پايدا بولعانىن ايتادى.

«؛نۇر مۇباراك»؛ ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىپ جۇرگەن كەزىم. دوستارىمنىڭ كوبىسى ۇيلەنۋگە نيەتتى. ءبىراق شاريعات بويىنشا قالاي, ءقايتىپ تانىسارىن بىلمەيدى. كەيىن ماعان ارنايى شاريعات شارتتارى مەن يسلام قاعيدالارىنا ساي تانىسۋعا ارنالعان قوسىمشا جاساۋ تۋرالى يدەيا كەلدى»؛, &ndash؛ دەپ ءسوز باستادى ول قوسىمشانىڭ تانىستىرىلىم كەشىندە.

حيتبا دەگەن نە؟

«؛حيتبا»؛ ارابشادان اۋدارعاندا قىزعا ءسوز سالۋ, ايتتىرۋ دەگەن ماعىنا بىلدىرەدى. يسلام دىنىندە قىز بەن جىگىت اراسىنداعى تانىستىقتىڭ بەلگىلى ءبىر شارتتارى بار. بىرىنشىدەن, ەكى تاراپ تا ۇيلەنۋگە نيەت ەتۋى كەرەك.  ؛ەكىنشىدەن, قىز بەن جىگىت وڭاشا جەردە كەزدەسە المايدى. قىزدىڭ قاسىندا تۋىسى بولۋى شارت. ونىڭ تاراپىنان كەزدەسۋگە قاتىساتىن ءۇشىنشى ادامدى يسلامدا ء«؛ۋالي»؛ دەپ اتايدى. قىز بالانىڭ اعاسى, ءىنىسى نەمەسە وعان جاۋاپكەرشىلىك الا الاتىن سەنىمدى ادام عانا ءۋالي اتانا الادى. تانىستىق بارىسىندا قىز بەن جىگىتتىڭ قول ۇستاسۋىنا, جاقىنداۋىنا تىيىم سالىنعان. كەزدەسۋ كەزىندە ء«؛ۋالي»؛ جىگىتتى تولىق تانۋ ءۇشىن سۇراقتار قويادى. اسىرەسە, قىز بالا بىردەن سۇراۋعا قىسىلاتىن قارجىلىق جاعدايى مەن جۇمىسىنا قاتىستى سۇراقتارعا جاۋاپ الادى.

«؛hitba»؛ قوسىمشاسى ارقىلى قالاي تانىسادى؟

بەكارىس وتاروۆتىڭ ايتۋىنشا قوسىمشادا ءار ادامنىڭ تۋعان جەرى, بويى, ءدىني ءبىلىمى مەن وتباسىلىق جاعدايىنا بايلانىستى اقپاراتتى قامتيتىن ارنايى انكەتا بار.

«؛قىز بەن جىگىت انكەتانى تولتىرعاننان كەيىن قۇندىلىقتارىنا سايكەس كەلەتىن ادامدى تاڭدايدى. ءبىر-بىرىن تاڭداسا عانا ارنايى چات اشىلادى. الايدا قىز بەن جىگىت بىردەن سويلەسىپ كەتە المايدى. تەك قىز تاراپىنان ءۋالي قوسىلعان كەزدە چاتقا جازۋعا مۇمكىندىك بار. ءبىز بارىنشا تەحنيكالىق جاعىنان شاريعي نورمالاردى ساقتاۋعا تىرىسامىز. مىسالى, ەگەر قىز بەن جىگىت تەلەفون ءنومىر الماسىپ, باسقا الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى سويلەسكىسى كەلەتىنىن جازسا, اۆتوماتتى تۇردە چات جابىلىپ, بۇعاتتالادى. جۇپتار تەك وسى قوسىمشا ارقىلى سويلەسەدى. ءوز تاراپىمىزدان بارلىق كەلەڭسىزدىكتىڭ الدىن الۋعا تىرىستىق. ءبىراق نەگىزگى جاۋاپكەرشىلىك قوسىمشانى پايدالانۋشىلاردا بولادى»؛, &ndash؛ دەيدى بەكارىس وتاروۆ.

«؛hitba»؛ قوسىمشاسى قىز بەن جىگىت كەزدەسكەنگە دەيىن عانا جۇمىس ىستەيدى. ماقسات &ndash؛ قىز بەن جىگىتتى ادال جانە شاريعي جولمەن تانىستىرۋ. قوسىمشا ارقىلى قىز بەن جىگىت بىر-بىرىنە سايكەس كەلە مە, قۇندىلىقتارى مەن مىنەزدەرى ۇيلەسە مە دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ.

«؛تاعى ءبىر ايتا كەتەرلىك جايت بار. قىز بالانىڭ فوتوسى انكەتادا بۇلىڭعىر ەتىپ كورسەتىلەدى. جىگىت قىزدىڭ فوتوسىن چات اشىلعاننان كەيىن عانا كورە الادى. كەيبىرەۋلەر فوتونى باسقالارمەن ءبولىسۋى مۇمكىن. قىز بالانىڭ فوتوسىن الەۋمەتتىك جەلىگە جاريالاپ جىبەرۋ ءقاۋپى دە بار. سول سەبەپتى قىز بالانى قورعاۋ ماقساتىندا وسىنداي جۇيە جاساقتادىق. ال جىگىتتەردىڭ فوتوسى انىق كورىنەدى»؛, &ndash؛ دەدى قوسىمشانىڭ نەگىزىن قالاۋشى.

بىزدىڭ ماقسات &ndash؛  ؛وتباسى ينستيتۋتىن جاڭعىرتۋ

قازىر «؛hitba»؛ كومانداسىندا 16 ادام جۇمىس ىستەيدى. يدەيا پايدا بولعاننان بەرى كوماندا جارتى جىل بويى تەگىن جۇمىس ىستەپ كەلگەن.

«؛يا, العاشىندا جاستار اراسىنداعى نەگىزگى پروبلەمانى شەشۋ ءۇشىن وسى يدەيانى ىسكە اسىردىق. دەگەنمەن جارتى جىل ىشىندە ماقساتىمىز دا ايقىندالا ءتۇستى. ءبىزدىڭ ماقسات &ndash؛ قازاقستانداعى وتباسى ينستيتۋتىن جاڭعىرتۋ, قالىپتاستىرۋ. ءقازىر اجىراسقان جاستار سانى كوبەيىپ جاتىر. مۇنىڭ باستى سەبەبى &ndash؛ ءبىر-بىرىن دۇرىس تانىماۋ, قابىلداي الماۋ. ءقازىر قىز بەن جىگىتتەر تانىسۋدى, تانىسقان كەزدە نە تۋرالى سويلەسىپ, قانداي سۇراق قويۋدى بىلمەي جاتادى. سول سەبەپتى وتباسىلىق ينستيتۋتتى قالىپتاستىرعىمىز كەلەدى»؛, &ndash؛ دەيدى بەكارىس وتارباەۆ.

جاقىن ارادا قوسىمشادا ۇيلەنۋگە دايىن ەمەس جاندارعا دا كومەك كورسەتىلىپ, اقپارات بەرىلەدى دەپ جوسپارلانىپ وتىر.

«؛ۇيلەنۋگە دايىن ەمەس ادام ءۇشىن ارنايى تەستتەر جاسايتىن بولامىز. سونداي-اق ءوزىنىڭ ماسەلەسى بويىنشا ارنايى كەڭەس الا الادى»؛, &ndash؛ دەيدى ول.

قازىرگى جاستار نە ءۇشىن وتباسى قۇرۋعا قورقادى؟

«؛hitba»؛ قوسىمشاسىنىڭ تانىستىرىلىمى كەزىندە ارنايى ماماندار مەن پسيحولوگتار كەڭەستەرىن ءبولىستى. پسيحولوگ جاندوس ءنيعماتۋلليننىڭ ايتۋىنشا, جاستاردىڭ وتباسى قۇرۋعا دەگەن قورقىنىشىنىڭ 3 سەبەبى بار:

«؛بىرىنشىدەن, كەي جاستار بەتى قايتىپ, باس تارتادى دەپ قورقادى. بۇل &ndash؛ پسيحولوگيالىق پروبلەما. مۇنداي ادامداردىڭ وزىنە سەنىمدىلىگى تومەن بولىپ كەلەدى. ولار ۇناتقان ادامى بەتىن قايتارىپ, تانىسۋدان باس تارتادى دەپ قورقادى. وسى قورقىنىشپەن 30-عا دەيىن بويداق جۇرە بەرەدى. ەكىنشى قورقىنىش &ndash؛ كىشكەنتايىندا زورلىق-زومبىلىققا ۇشىراۋ. مۇنداي قيىندىققا تاپ بولعان جاندار مىندەتتى تۇردە مامانعا جۇگىنىپ, كەڭەس الۋى كەرەك. ءۇشىنشىسى &ndash؛  ؛وتباسىن اسىراي الماي قالام دەگەن قورقىنىش. اسىرەسە, جىگىتتەردە وسىنداي قورقىنىش باسىم. قازاقتا توي جاساۋدىڭ شىعىنى كوپ. نەسيە الىپ توي جاساپ جاتادى. ءبىراق بۇل وتباسىلىق ومىرگە قادام باسقاندا جاسالاتىن ەڭ ۇلكەن قاتەلىك دەر ەدىم»؛.

جاندوس نىعماتۋللين جاستارعا وتباسى قۇرماي تۇرىپ ءدىني ءبىلىم الۋعا كەڭەس بەردى.

«؛سەبەبى يسلامدا ايەل ادامنىڭ دا, ەر ادامنىڭ دا مىندەتتەرى بار. ەگەر ءدىني ءبىلىم الماعان بولساڭىز, تۇسىنىسپەۋشىلىك تۋىنداپ, ءوز مىندەتتەرىڭىزدى دۇرىس اتقارماۋىڭىز مۇمكىن. سول سەبەپتى ءبىلىم الۋ &ndash؛ ماڭىزدى»؛, &ndash؛ دەپ ءسوزىن ءتامامدادى ول.

جار تاڭداۋدىڭ نەگىزگى فورمۋلاسى

پسيحولوگ جانناس قۇتتىبي تانىستىرىلىمدا جار تاڭداۋ كەزىندەگى نەگىزگى قاتەلىكتەرگە توقتالىپ ءوتتى.

«؛ەڭ ءبىرىنشى قاتەلىك &ndash؛ ەشكىممەن اقىلداسپاي, ءوز بەتىمەن شەشىم قابىلداۋ. ءبىز ءاربىر ماڭىزدى شەشىم قابىلدار كەزدە ماماننان بارىپ كەڭەس الامىز, دۇرىس پا؟! ال ءومىر بويى ءبىر جاستىققا باس قويىپ, بىرگە ءومىر سۇرەتىن جۇبايىمىزدى تاڭداۋ كەزىندە ەشكىممەن كەڭەسپەيمىز. مۇنىڭ زاردابىن سوڭعى جىلدارى تارتىپ جاتىرمىز. سەبەبى اجىراسقان جاستاردىڭ سانى ارتتى. قازاقتا «؛قىز تاڭداردا كارىنى اپار, ات تاڭداردا جاستى اپار»؛ دەگەن اتالى ءسوز بار. بولاشاق جار تاڭدار كەزدە قىزۋقاندى, شالا ويلايتىن جاس بالانىڭ سوزىنە ەرمەي, ادام تاني الاتىن, ءومىر كورگەن كىسىنى اپارعان دۇرىس. ال تۇلپار تاڭداعان كەزدە شيراق, جاڭاشىلدىقتان حاباردار جاس بالانى اپارعان ءجون. سول سەبەپتى ۇلكەن كىسىلەرمەن, اتا-انامەن كەڭەسىپ, باتاسىن الىپ بارىپ وتاۋ قۇرۋ &ndash؛ ەڭ ماڭىزدى فورمۋلا. بۇدان بولەك ءوزىڭىزدىڭ بولاشاق جارىڭىزدىڭ نەگىزگى سيپاتتارى مەن قويار تالاپتارىڭىزدى قاعازعا ءتۇسىرىڭىز. ويتكەنى سىزگە مىڭداعان قىز بەن جىگىت جولىعادى. ءبىزدىڭ فوكۋسىمىز قايدا بولسا, سول الدىمىزدان شىعادى. سول سەبەپتى ءوزىڭىزدىڭ يدەالىڭىزدى سۋرەتتەپ, قاعازعا ءتۇسىرۋ ەڭ دۇرىس شەشىم. ارينە, ءار نارسە نيەتكە بايلانىستى ەكەنىن دە ۇمىتپاعان ءجون»؛, &ndash؛ دەيدى جانناس قۇتتىبي.