؛
پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى قازبەك يسا ؛"قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە كورنەكى اقپارات ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى" زاڭ جوباسى اياسىنداعى كاسىپكەرلىك كودەكستىڭ 138-بابىنا ءتىل تۋرالى زاڭنامانىڭ ساقتالۋىن باقىلايتىن باپتى قايتا ەنگىزۋ تۋرالى ۇسىنىسقا ۇكىمەت قارسى شىعىپ, قولداۋ تاپپاي وتىرعانى تۋرالى حابارلادى.
؛
دەپۋتات ۇكىمەت اتالعان باپتى قولداماي وتىرعانىن جاڭا نورما كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرگە قوسىمشا اۋىرتپالىق جۇكتەيدى, فۋنكسيا ماقساتسىز دەپ سانايتىنىمەن تۇسىندىرەتىنىن جەتكىزەدى.
؛
قازبەك يسانىڭ سوزىنشە, قارسىلىق ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى مەن &ldquo؛اتامەكەن&rdquo؛ ۇلتتىق پالاتاسىنان شىعىپ وتىر. ولار ؛قانداي قوسىمشا اۋىرتپالىق جۇكتەيتىنى تۋرالى ناقتى ايتا المايدى.
؛
"وسىنداي نەگىزسىز قارسىلىقتارعا قالاي سەنۋگە بولادى؟" دەگەن دەپۋتات كاسىپكەرلىك كودەكستىڭ 138-بابىندا بەرىلگەن باقىلاۋ جۇزەگە اسىرىلاتىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرى قىزمەتىنىڭ سالالارىنىڭ تىزىمىنە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتىل تۋرالى زاڭناماسىنىڭ ساقتالۋىن باقىلاۋدى ەنگىزگەن جاعدايدا كاسىپكەرلەرگە ەشقانداي قىسىم جاسالمايتىنىن ايتادى.
؛
"تىل تۋرالى زاڭنامانىڭ ساقتالۋىن باقىلاۋ ءىس-شاراسى كاسىپكەرلىك نىساننىڭ جۇمىسىنا ەشقانداي كەدەرگى كەلتىرمەيدى, كەرى اسەر ەتپەيدى:
؛
1. ءونىم شىعارۋ, ساۋدا-ساتتىق جاساۋ, قىزمەت كورسەتۋ, قوعامدىق تاماقتاندىرۋ جانە ت.ب. سياقتى وندىرىستىك پروسەستەر توقتاتىلمايدى. (سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق قاداعالاۋ ورگاندارى توقتاتۋى مۇمكىن.)
؛
2. كاسىپكەرلەردىڭ بانكتەگى جەكە ەسەپ-شوتى بۇعاتتالمايدى. (سالىق نەمەسە قارجى باقىلاۋ ورگاندارى بۇعاتتاۋى مۇمكىن.)
؛
3. كاسىپكەرلىك نىسان ورنالاسقان ءۇي-جايدى نەمەسە عيماراتتى پايدالانۋعا ۋاقىتشا تىيىم سالىنبايدى. ء(ورت قاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ مەكەمەلەرى تىيىم سالۋى مۇمكىن).
؛
4. كاسىپكەرلىكتى تەكسەرۋگە ماراتوريي دەگەن ۋاقىتشا شارا, سوندىقتان ول قولدانىستاعى زاڭناماعا وزگەرتۋ ەنگىزۋگە بوگەت بولا المايدى.
؛
بۇل جەردە ماراتوريي تۋرالى ءسوز جوسپارلى تەكسەرۋ تۋرالى. ال باقىلاۋ ورگاندارىنا ارىز-شاعىم ءتۇسىپ, ول بويىنشا جوسپاردان تىس تەكسەرۋ قاجەت بولسا, وعان ماراتوريي جاريالانعاندىعىنىڭ قاتىسى جوق., تەكسەرىلە بەرەدى.
؛
5. كاسىپكەرلىك كودەكستىڭ 138-بابىندا بۇرىن بەرىلگەن باقىلاۋ قايتا قوسىلعاندا بيۋدجەتتەن ەشقانداي شىعىن قاجەت ەتپەيدى.
؛
دال وسى كاسىپكەرلىك كودەكستىڭ ء138-شى بابىن الىپ تاستاعاندىقتان كاسىپكەرلىك نىساندار, ساۋدا ورىندارى تاۋار مالىمەتتەرىن مەملەكەتتىك تىلدە جازۋدى جيىستىرىپ قويعان. ويتكەنى ءتىل باسقارمالارى تەكسەرە المايدى.
؛
سوندىقتان ءتىل جاناشىرلارىنىڭ وزدەرى دۇكەندەر مەن مەيرامحانا-كافەلەردەگى زاڭسىزدىقپەن كۇرەسۋدە. شۋ سودان شىعۋدا. پاۆلوداردا رۋزا بەيسەنبايتەگى, وسكەمەندە جۇلدىزاي فورتتاردى وسى ءتىل زاڭىنىڭ ساقتالۋىن تالاپ ەتكەنى ءۇشىن قۋدالاۋدا. ۇكىمەتتەن دە, پروكۋراتۋرادان دا ەشقانداي باقىلاۋ بولماعاسىن ءتىل تۋرالى زاڭدى - مەملەكەتتىڭ پرەزيدەنت قول قويعان زاڭىن تالاپ ەتكەندەردىڭ ءبارى قۋدالانىپ, الدى شەتەل اسىپ كەتۋگە ءماجبۇر بولدى!
؛
ەگەر وسى ءتىل زاڭناماسىنىڭ ساقتالۋى كاسىپكەرلىك كودەكستە بولعان بولسا, ەشكىم كوشە ارالاپ, ساتۋشىلارمەن داۋلاسپاعان بولار ەدى. ياعني, ءبىزدىڭ ۇكىمەت, اتاپ ايتقاندا ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى ەلدەگى زاڭسىزدىقتاردىڭ ورشۋىنە مۇددەلى بولىپ وتىر ما دەگەن ويعا قالاسىڭ.
؛
سەبەبى, كاسىپكەرلىك كودەكستەن ءدال وسى ءتىل زاڭناماسى ساقتالۋىن تالاپ ەتكەن باپ الىنىپ تاستالعان 2015 جىلدان بەرى جىلىنا 13 مىڭعا جۋىق شاعىم تۇسكەن. (2018 جىلى - 12886, 2019 جىلى-12900).
؛
ال ساۋدا ورىندارىنداعى مەملەكەتتىك تىلدەگى مالىمەتتەر ورەسكەل قاتەلەرگە تولى. بۇل ءار ادامنىڭ كونستيتۋسيالىق قۇقىنا زيان تيگىزەدى.
؛
ەگەر كاسىپكەرلىك كودەكستىڭ 138-بابىنا ءتىل زاڭىنا بايلانىستى باقىلاۋ قايتارىلمايتىن بولسا, وندا وسى باپپەن ساباقتاس, باقىلاۋدى كاسىپكەرلىك كودەكسكە بايلاپ قويعان ءتىل زاڭىنداعى 25-4 باپتى دا الىپ تاستاۋ كەرەك.
؛
ويتكەنى بۇل باپتى 2011 جىلى قوسقان سوڭ, 2013 جىلى وسىعان سايكەس كاسىپكەرلىك كودەكسكە ءتىل زاڭىنا بايلانىستى باقىلاۋ فۋنكسياسى قوسىلدى. 2015 جىلى ول فۋنكسيانى الىپ تاستاعاندا, 25-4 باپتى دا الۋ كەرەك ەدى.
؛
باقىلاۋ فۋنكسياسىن قالاي جۇزەگە اسىرۋ كەرەك, اكىمشىلىك كودەكستىڭ 75 بابىن قالاي پايدالانۋ كەرەك تۋرالى مينيسترلىك زاڭ اياسىندا ءنورماتيۆتى اكت جاساۋى قاجەت" دەيدى دەپۋتات جەلىدەگى جازباسىندا.
سوڭعى ۋاقىتتا ءتىل ماسەلەسى قوعامدا قىزۋ تالقىعا ءتۇسىپ جاتىر. جۋىردا ء"تىل مايدانى" قوزعالىسى بەلسەندىلەرىنىڭ قازاقشا قىزمەت كورسەتۋدى تالاپ ەتكەن ارەكەتتەرىنە بايلانىستى رەسەيدىڭ ءبىرقاتار ءباسپاسوز قۇرالدارى "قازاقستاندا ورىس تىلىنە قىسىم جاسالىپ وتىر" دەپ اقپارات تاراتتى.
ۇزاماي پرەزيدەنت اكىمشىلىگى ءتوراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى داۋرەن اباەۆ بەلسەندىلەردىڭ ارەكەتىن "ۇڭگىر ءپاتريوتيزمى" دەپ اتادى. كەي ساياساتتانۋشىلار اباەۆ مالىمدەمەسىن ماسكەۋ بيلىگىنە مۇنداي ارەكەتتەر قازاقستان بيلىگى تاراپىنان ۇيىمداستىرىلىپ وتىرماعانىن ۇعىندىرۋعا تىرىسقانىمەن تۇسىندىرەدى.
ارتىنشا ؛تىل مايدانى قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى قۋات احمەتوۆتىڭ ۇستىنەن باس پروكۋراتۋرا قىلمىستىق كودەكستىڭ ؛174-بابى (الەۋمەتتiك, ۇلتتىق, رۋلىق, ناسiلدiك, تەكتىك-توپتىق نەمەسە دiني الاۋىزدىقتى قوزدىرۋ) بويىنشا ؛قىلمىستىق ءىس قوزعاپ, بەلسەندى بىرەر كۇن بۇرىن قازاقستاننان كەتۋگە ءماجبۇر بولعان.
سونداي-اق قازاقستاندا جاڭا وقۋ جىلى قارساڭىندا قازاق اتا-انالار بالاسىن ورىس سىنىبىنا, ورىسشا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپكە بەرىپ جاتقانى تۋرالى اڭگىمەلەر الەۋمەتتىك جەلىدە جيىلەگەن. اڭگىمەنى ستاتيستيكالىق دەرەكتەر دە راستاعان. سوڭعى 5 جىلدا قازاق مەكتەپتەرىندە وقيتىن بالا سانى 18 پايىزعا, ورىس مەكتەپتەرىندە وقيتىن بالا سانى 20 پايىزعا ارتقان.
بىرنەشە ساراپشى مۇنىڭ سەبەبىن "بيلىك باسىنداعىلار قازاق ءتىلىن تالاپ ەتۋشىلەرگە دەگەن كوزقاراسىن "ۇڭگىردەگى ۇلتشىلدار" دەپ اشىق ءبىلدىرىپ وتىرعان كەزدە, جۇرت قازاق ءتىلىنىڭ بولاشاعىنا سەنبەيتىنىمەن بايلانىستىرادى.
پرەزيدەنت ق.توقاەۆ 1 قىركۇيەك كۇنى قازاقستان حالقىنا ارناعان بيىلعى جولداۋى بارىسىندا "ورىس ءتىلى قازاقستانداعى رەسمي ءتىل" دەگەندى ايتتى. ەلدەگى باستى زاڭ &ndash؛ كونستيتۋسيا بويىنشا ورىس تىلىندە مۇنداي ستاتۋس جوق. بەلگىلى زاڭگەر, ءتىل ماسەلەسى بويىنشا كوپتەگەن ىستەرگە قاتىسقان قۇقىققورعاۋشى ابزال قۇسپان پرەزيدەنت مالىمدەمەسى قازاقستاندا قۇقىقتىق نيگيليزمنىڭ اسقىنىپ تۇرعانىن بىلدىرەتىنىن ايتادى.
پىكىر قالدىرۋ
پىكىر