يسلام عالىمدارى اسپانمەن تىلدەسكەن – گارۆاردتاعى قازاق تاريحشىسى

گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىندەگى قازاق تاريحشىسى, كارتوگراف نۇرلان كەنجەاحمەت يسلام عالىمدارى اسپانمەن تىلدەسكەنىن, عىلىمنىڭ تۇبىنە جەتىپ, الەمدىك عىلىمعا زور ۇلەس قوسقانىن جەتكىزدى. تاريحشى بۇل تۋرالى ءوزىنىڭ facebook پاراقشاسىندا جازدى.

"ال-يدريسي (1100-1166) ءوزىنىڭ ايگىلى دۇنيە ءجۇزى كارتاسىن 1154 جىلى جاريالايدى. ايتايىن دەگەنىم وسى كارتانىڭ كەيىنگى ەۋروپا, قىتاي كارتالارىنا ىقپالى تۋرالى. 1492 جىلى حريستوفور كولۋمب شىعىستاعى يندياعا بارام دەپ, اراب گەوگرافتارىنىڭ "جەر دومالاق" دەگەن ءىلىمى بويىنشا باتىسقا قاراي كەتەدى, اقىرى قازىرگى كۋبا ماڭىنداعى ارالداردان ءبىراق شىعادى.

يندياعا جەتتىم دەپ, ارال تۇرعىندارىن يندياندار دەپ اتايدى. كولۋمب جاڭا قۇرىلىقتى تاپسا دا, ولگەنشە ءوزىنىڭ تاپقان جەرىن ينديا دەپ كەتكەن. ال ەۋروپالىقتار جاڭا قۇرىلىقتى تۋرالى زەرتتەپ, ونىڭ تۇرعىندارىن جۇيە-جۇيەگە بولسە دە, رەسەيدىڭ شىعىسىنداعى ورتالىق ازيا ولار ءۇشىن ءتىلسىم جەر بوپ قالا بەردى.

1592 جىلى ريمدە يدريسي ەڭبەگى باسپادان شىعادى, ارينە ءتۇپ نۇسقا اراب تىلىمەن. بۇگىن ءساتى ءتۇسىپ سول نۇسقاسىن گارۆارد كىتاپحاناسىنىڭ سيرەك قورىنان الىپ كوز مەيىرىمدى قاندىردىم.

1619 جىلى يدريسي ەڭبەگى لاتىنشاعا اۋدارىلادى. ەۋروپا كارتوگرافتارى وسى ەڭبەكتەن پايدالانىپ, ورتالىق ازيانىڭ كارتاسىن سىزادى. مىنا 1693 جىلى سىزىلعان كارتاداعى كاسپيدىڭ شىعىسىنداعى جەر اتتارى يدريسي كارتاسىنان كوشىرىلگەن, مىسالى, داراندا, داركۋ, دادەمي, دامباحا, مارعا (قازىرگى مۇعالجار تاۋى), تاراز, فاراب, ت.ب.

يسلام عالىمدارى دۇنيە دۇزىلىك عىلىمعا سۇبەلى ۇلەستەر قوسقان, عىلىمنىڭ تۇبىنە جەتىپ, اسپانمەن تىلدەسكەن. وزدەرى 18 مىڭ عالامنىڭ قاي جەرىندە تۇرعاندارىن بىلگەن" دەپ جازدى كارتوگراف facebook الەۋمەتتىك جەلىسىندە.