• usd 468.56

  • eur 497.56

  • rub 7.3

  • cny 67.18

28 ناۋرىز, 14:35:45
الماتى
+35°

پرەمەر-مينيستر اسقار مامين مەن رەسەيلىك سبەر كومپانيالار توبىنىڭ باسشىسى گەرمان گرەف قازاقستاننىڭ سيفرلىق ترانسفورماسياسى, سيفرلاندىرۋدىڭ پلاتفورمالىق مودەلىنە جانە «؛data-driven government»؛ تۇجىرىمداماسىنا كوشۋ جونىندەگى جوبالاردى ىسكە اسىرۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويعانى الەۋمەتتىك جەلىدە قىزۋ تالقىلانىپ, كوپتەگەن ازاماتتاردىڭ نارازىلىعىن تۋدىرۋدا.

نە ىستەلگەلى جاتىر؟

3 قىركۇيەك كۇنى قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ پەن رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ قاتىسۋىمەن بەينەكونفەرەنسيا فورماتىندا وتكەن شىعىس ەكونوميكالىق فورۋمى بارىسىندا اسقار مامين مەن گەرمان گرەف جوعارىدا اتالعان ىنتىماقتاستىق تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويعانى بەلگىلى بولدى.

 ؛

پرەمەر-مينيستردىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى تاراتقان اقپاراتتىق حابارلامادا قۇجات قازاقستاندا govtech سيفرلىق پلاتفورماسىن ەنگىزۋ, دەرەكتەردى تالداۋ جانە جاساندى زەردە بويىنشا پراكتيكالاردى قولدانا وتىرىپ, مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ رەينجينيرينگى جانە سيفرلىق ترانسفورماسيالاۋ بويىنشا ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋدىڭ نەگىزگى تاسىلدەرىن كوزدەيتىنى جازىلعان.

 ؛

پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ جوبا قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى ءوزارا سەنىمىنىڭ بەلگىسىن تاعى ءبىر ايقىنداي تۇسەتىنىن, ستراتەگيالىق جوبانى ىسكە اسىرۋ قازاقستان ازاماتتارىنىڭ تۇرمىس ساپاسىن ارتتىرۋعا جانە بيزنەس احۋالدى جاقسارتۋعا ىقپال ەتەتىنىن ايتتى.

جوبا اياسىندا سيفرلىق تراسفورماسيا جوبالارىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىندا سيفرلاندىرۋدىڭ پلاتفورمالىق مودەلىنە كوشۋ, data-driven government تۇجىرىمداماسىن جاساقتاۋ كوزدەلگەن. data-driven government (دەرەكتەر نەگىزىندەگى ۇكىمەت) تۇجىرىمداماسى تەكسەرىلگەن دەرەكتى, ساراپتامانى, نەگىزى بار سەنىمدى بولجامداردى باسشىلىققا الا وتىرىپ مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى شەشىمدەردى قابىلداۋ تۇسىنىگىن بىلدىرەدى.

بىر سوزبەن ايتقاندا data-driven government تۇجىرىمداماسى قولدانىستاعى egov ۇكىمەتتىك پورتالىن الماستىراتىن بولادى.

egov-تى اۋىستىرۋ قاجەتتىلىگى قايدان شىقتى؟

سيفرلىق دامۋ, يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى باعدات مۋسين كەشە سبەر كومپانياسىمەن جاسالعان مەموراندۋم, ونىڭ اياسىندا نە ىستەلگەلى جاتقانىنا, مەموراندۋم شارتتارىنا بايلانىستى تىكەلەي ەفيرگە شىقتى.

مينيستر قازاقستاننىڭ ەلەكتروندىق ۇكىمەت پورتالىندا ماسەلە جەتكىلىكتى ەكەنىن, جۇيە كەمەلىنە كەلىپ تۇرماعانىن ايتتى. سوزىنشە, ەgov پورتالى ەلەكتروندىق انىقتامالار وتىنىمدەرىن قابىلداۋدى عانا جۇرگىزەدى دە ءوتىنىمدى وڭدەۋ مەن ازىرلەۋدى مەملەكەتتىك قىزمەتتەرگە جاۋاپتى مەملەكەتتىك ورگاندار جۇزەگە اسىرادى.

 ؛

ول قازىرگى تاڭدا مينيسترلىك مەملەكەتتىك ورگاندارداعى ينفراقۇرىلىم مەن اقپاراتتىق جۇيەنى تەكسەرىپ جاتقانىن, 400-دەن استام قىزمەتتە ينتەگراسيا كەزىندە قيىندىق تۋىنداپ, جۇمىسىندا كىدىرىس بايقالعانىن جەتكىزدى.

باعدات مۋسين رەسەيلىك كومپانيا پلاتفورماسىن پايدالانۋ ارقىلى وسى 400-دەن استام قىزمەتتى ءبىر جەرگە جيناۋ كوزدەلىپ وتىرعانىن ايتتى.

 ؛

بۇعان دەيىن سيفرلىق دامۋ, يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ۆيسە-مينيسترى اسقار جامباكين ەلەكتروندىق ۇكىمەت كومپونەتتەرىنە جۇرگىزىلگەن اناليز تومەندەگىدەي ولقىلىقتىڭ بارىن انىقتاعانىن جەتكىزگەن.

- مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ پروسەسىنىڭ ورتالىقتاندىرىلعان مونيتورگىنىڭ جوق بولۋى؛

- مەملەكەتتىك قىزمەتتى الۋعا ءوتىنىش قالدىرۋ, ونىڭ ورىندالۋ بارىسى مەن ناتيجەسىن ءتۇرلى كانال ارقىلى باقىلۋ مۇمكىندىگىنىڭ جوعى؛

- ءتۇرلى كانالدار ارقىلى مەملەكەتتىك قىزمەت الۋ پروسەسىنىڭ جۇزەگە اسۋ بارىسى بىر-بىرىنەن ايتارلىقتاي ەرەكشەلەنۋى مۇمكىن؛

- قولدانىلعان مەمقىزمەت ءتىزىمى ءتۇرلى كانالداردا ءبىرىزدى ەمەس؛

- ازاماتتاردىڭ جۇگىنۋ تاريحى تۋرالى ورتالىقتاندىرىلعان اقپارات جوق.

ميگيستر رەسەيمەن بىرلەسىپ جۇزەگە اسقالى وتىرعان جوبا ەلەكتروندىق پلاتفورما ەمەس, كەشەندى قىزمەتتەردىڭ باسىن بىرىكتىرەتىن باعدارلامالىق ءونىم ەكەنىن ايتتى. ول پلاتفورمالىق مودەلگە ءوتۋ سەرۆيستى جۇزەگە اسىرۋ مەرزىمىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرىپ, ينتەگراسيا ماسەلەلەرىن شەشۋگە كومەكتەسەدى دەگەن پىكىردە.

سونداي-اق ول پلاتفورما اقپاراتتىق تۇرعىدا تولىقتاي ءقاۋىپسىز ەكەنىن, پلاتفورما رەسەيلىك بولعانىمەن, دەرەكتەر جيناقتالعان سەرۆەرلەر قازاقستاندا بولاتىنىن, ونداعى دەرەكتەردى سبەر كومپانياسى قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ رۇحساتىنسىز پايدالانا المايتىنىنا سەندىرۋگە تىرىستى.

وتاندىق it ماماندار بۇعان نە دەيدى؟

«؛اتامەكەن»؛ ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى اقپاراتتىق-كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالار, ءبىلىم بەرۋ جانە يننوۆاسيا كوميتەتى بولات باشەەۆ رەسەيلىك كومپانيامەن it سالاسىندا ىنتىماقتاستىق بولاتىنى تۋرالى اڭگىمە شىققان ءساۋىر ايىنان بەرى جوباعا اشىق قارسىلىعىن ءبىلدىرىپ, وتاندىق سالاعا شەتەلدىك ويىنشىنىڭ كەلگەلى جاتقانىنىڭ دۇرىس ەمەستىگىن جەتكىزىپ كەلەدى.

ول قازاقستان بۇۇ-نىڭ ەلەكتروندىق ۇكىمەت دامۋى رەيتينگىندە 193 ەلدىڭ ىشىندە 29-ورىندا, ونلاين قىزمەت ساپاسى بويىنشا 11-ورىندا ەكەنىن ەسكە سالىپ, بۇل سالانى دامىتۋ قازاقستاندىق مامانداردىڭ دا قولىنان كەلەتىنىن ايتادى. ال بارلىق مەملەكەتتىك ونلاين قىزمەت پەن ۇلكەن دەرەكتەر سەنىپ تاپسىرىلعالى وتىرعان رەسەي بۇل رەيتينگتە 36-ورىنعا جايعاسقان.

 ؛

&ndash؛ بۇل ناتيجەگە وتاندىق it مامانداردىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزىلدى. قازاقستان egov الەمىندە تمد ەلدەرىنىڭ كوشباسشىسى. ارينە, بۇل سالادا ماسەلە بارشىلىق, ءبىراق ول بارىمىزگە ءمالىم ءارى ونى وتاندىق it نارىقتى جۇمىلدىرۋ ارقىلى شەشۋگە بولادى. ونى شەتەلدىك كومپانيا كۇشىمەن جاساۋدىن ءمانى جوق, &ndash؛ دەيدى بولات باشەەۆ.

 ؛

ول 2021 جىلعى مامىردا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنە, قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە 7 ءىت قاۋىمداستىق ۇندەۋ جولداعانىن, اتالعان ورگانداردان جوعارى ينستانسيا جوق بولعاندىقتان جۇگىنەر جەر قالماعانىن ءمالىم ەتتى.

ۇندەۋدە سبەر كومپانياسىنىڭ «؛گوستەح»؛ دەپ اتالاتىن پلاتفورماسى ءالى جاسالماعانىن, كومپانيا ونىڭ جاسالاتىنى تۋرالى 2020 جىلعى 30 قاراشادا عانا حابارلاعانىن مالىمدەلگەن. ياعني, قازاقستان بازالىق نەگىزى ەندى جاسالىپ جاتقان پلاتفورمانى ساتىپ الماق.

 ؛

«؛ماسەلە, پلاتفورمانى تاڭداۋمەن بىتپەيدى. الدا بيزنەس پروسەستەرگە اناليزدەۋ مەن رەينجەنەرينگ جاساۋ ءىسى تۇر. قولدانىستاعى «؛ەلەكتروندىق ۇكىمەت»؛ ينفراقۇرىلىمىن سبەر ۇسىنىپ وتىرعان پلاتفورماعا كوشىرۋ ءۇشىن بىرنەشە جىل قاجەت. ۇكىمەت باستاماسى «؛ەلەكتروندىق ۇكىمەت»؛ ينفراقۇرىلىمىنىڭ فۋنكسيونالدىق سەنىمدىلىگىنە جاسالعان اناليزگە سۇيەنبەگەن. وتاندىق ءىت سالا ماماندارىنىڭ بىرنەشە جىلدىق تاجىريبەسىن ەسكەرمەيدى. دامىعان ەلدەردەگى ەلەكتروندىق ۇكىمەت ينفراقۇرىلىمىن جاساۋ تاسىلىمەن سالىستىرمالى ساراپتاما جۇرگىزىلگەن جوق»؛ دەلىنگەن ماماندار ۇندەۋىندە.

 ؛

ساراپشىلار پلاتفورمانى اۋىستىرۋدا 2006 جىلعى جاعدايعا دەيىن ءتۇسىپ كەتۋ ءقاۋپىن جوققا شىعارمايدى.

سونداي-اق ساراپشىلار قولدانىستاعى «؛ەلەكتروندىق ۇكىمەت»؛ ينفراقۇرىلىمى دامىتۋدى قاجەت ەكەنىن جاسىرماي, ول ءۇشىن ءتيىستى زاڭدىق نورمالار, نورماتيۆتىك اكتىلەر قابىلدانۋى كەرەكتىگىنە نازار اۋداردى. جاعدايدى جاقسارتۋ &ndash؛ ماسەلەنى اقىل تارازىسىنا سالىپ, كەزەڭ-كەزەڭمەن, بىرتىندەپ مودەرنيزاسيالاۋ جولىمەن عانا مۇمكىن ەكەنىن ايتادى. سوزدەرىنشە, بۇل ءىس &ndash؛ وتاندىق مامانداردىڭ قولىنان كەلەدى.

 ؛

«؛ەلەكتروندىق ۇكىمەت»؛ ينفراقۇرىلىمىن شەتەلدىك كۇشتەردى جۇمىلدىرۋ ارقىلى اۋىستىرۋ باستاماسىنىڭ ەشقانداي نەگىزى جوق. قوماقتى قارجى شەتەل اسىپ كەتۋى مۇمكىن. قاراجات ءوز ەلىمىزدە جاراتىلماعاندىقتان, ءوز ەلىندە سۇرانىس بولماعاندىقتان مۇنىڭ ارتى ءىت مامانداردىڭ شەتەلگە جىلىستاۋىنا, سيفرلىق ەگەمەندىك, اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك دەڭگەيىنىڭ تومەندەۋىنە اكەلىپ سوعادى. پلاتفورما جاساۋشىلارىنا دەگەن تاۋەلدىلىكتى تۋدىرادى. بۇل ءتىپتى ەلدىڭ ءىت سالاسىنا ۇلكەن سوققى بولىپ, ونىڭ دامۋىن بىرنەشە جىلعا تەجەيدى دەپ سانامىز»؛ دەيدى ماماندار.

 ؛

ساراپشىلار سبەر كومپانياسىن جۇمىلدىرۋ وتاندىق تەحنولوگيا سالاسىنا عانا قاتىستى شەشىم ەمەس, مەملەكەتتىك ماڭىزى بار شەشىم ەكەنىنە نازار اۋدارىپ, مۇنىڭ ەل بولاشاعىنا اسەرى وراسان بولاتىنىن ايتادى.

 ؛

«؛ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى رەسەي قاراماعىنا بەرۋ &ndash؛ ءوز ۇكىمەتىمىزدى رەسەي قاراماعىنا بەرە سالۋ دەگەن ءسوز»؛

it مامان سادىق شەرىمبەك سيفرلىح تەحنولوگيا بويىنشا قازاقستان رەسەيمەن ينتەگراسيالاناتىنداي ەشقاقانداي قاجەتتىلىك جوق دەگەن پىكىردە.

 ؛

&ndash؛ الەۋمەتتىك سەكتوردا بولسىن, جەكە, بانك, بيزنەس سەكتورىندا بولسىن رەسەيمەن ينتەگراسيالانۋعا تۇبەگەيلى قارسىمىن. رەسەيدىڭ ەلەكتروندىق ۇكىمەت ققىزمەتىن قالاي ىسكە اسىرىپ وتىرعانىمەن جاقسى تانىسپىن. بۇل سالاداداعى جۇمىستارى وتە ءساتسىز. قازىرگى تاڭدا ءبىز 2010 جىلدارى ءوتىپ كەتكەن پروسەستەردى ۇيرەنىپ, قولدانىسقا ەنگىزىپ جاتقان جاعدايى بار. مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ جۇيەسىن ايتۋدىڭ ءوزى ارتىق. ال قازاقستاننىڭ egov جۇيەسى جىلدان جىلعا وتە جاقسى دامىپ كەلە جاتىر. پورتال ورتا ەسەپتى ازاماتتىڭ كەز كەلگەن قاجەتىن وتەپ وتىر. تمد ەلدەرى اراسىندا قازاقستان ەلەكتروندىق ۇكىمەت, مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ, ونلاين وقۋدى ۇيىمداستىرۋ, سالىق تولەۋ, بانك قىزمەتتەرى بويىنشا ەڭ ۇزدىك بولىپ وتىر. تەحنولوگيالىق دامۋ يندەكسى بويىنشا قازاقستان رەسەيدە كەمى 15 قادامعا جوعارى تۇر. ولاي بولسا, نەلىكتەن ءبىز ولاردىڭ «؛گوستەح»؛ پلاتفورماسىن الۋىمىز كەرەك. بۇل جوبا جايلى ورىس مامانداردىڭ وزدەرى دۇرىس اڭگىمە ايتپايدى. بۇل جوبا جابىق كود جاعدايىندا دامىپ جاتىر. ەش اشىقتىق جوق. قالاي جۇمىس ىستەيتىنى تۇسىنىكسىز, &ndash؛ دەيدى ساراپشى.

 ؛

سادىق شەرىمبەك «؛گوستەح»؛ پلاتفورماسىنا ءوتۋ مەملەكەتتىك قىزمەتتى بەرۋ سالاسىندا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە حاوس تۋدىراتىنىن ايتىپ, قازاقستان جەكە ستاندارتىن جاساۋى كەرەك, رەسەيلىك جۇيەگە بايلانباۋى كەرەك دەپ سانايدى.

&ndash؛ سيفرلاندىرۋدى الەمدىك دامۋدىڭ نەگىزگى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءبىرى دەپ قارايتىن بولساق, ەلەكتروندىق ۇكىمەتتى رەسەي قاراماعىنا بەرۋ دەگەن ءسوز, ءوز ۇكىمەتىمىزدى رەسەي قاراماعىنا بەرە سالۋ دەگەن ءسوز, &ndash؛ دەيدى ول.

«؛پلاتفورمالىق مودەل دۇرىس»؛

 ؛

it مامان ەرلان وسپان پلاتفورمالىق مودەل دۇرىس دەگەن پىكىردە. ول egov پورتالىنىڭ كەمشىلىكتەرى جەتەتىنىن, ونى «؛42500 وقيعاسى»؛ ايقىن كورسەتكەنىن ايتادى. سوزىنشە, رەسەي «؛گوستەح»؛ پلاتفورماسىنسىز 1c:بۋحگالتەريا, كاسپەرسكيي انتيۆيرۋس باعدارلامالارى, yandex ىزدەۋ جۇيەسىنىڭ كومەگىمەن-اق قازاقستاندىقتار تۋرالى دەرەكتى جيناي الادى.

 ؛

مامان قوعامنىڭ جوبانى قولداماي وتىرعانىن, حالىقتىڭ ۇكىمەتكە سەنبەيتىنىمەن بايلانىستىرىپ, وعان قۆمبپتشىلىققا جول بەرىپ, جارىلىستاردىڭ الدىن الا المايتىن بيلىكتىڭ ءوزى كىنالى ەكەنىن ايتادى.

سونداي-اق «؛ماسەلەنىڭ كوتەرىلۋى رەسەيدىڭ اقپاراتتىق شابۋىلى مەن وكتەمدىگىمەن قاتار كەپ قالىپ, اڭگىمە باسقا ارناعا كەتىپ قالدى. بايزاق تراگەدياسى دا بيلىككە سەنىم قوسا قويمادى»؛ دەپ وتىر.

ال جۋرناليست بەللا ورىنبەتوۆا مينيستر باعدات مۋسينگە ساۋال جولداپ, داۋلى ماسەلەگە قاتىستى بىرنەشە تۇيىتكىلگە توقتالدى.

«؛- e-gov پلاتفورماسىن قايتا جاساقتاۋعا نەگە اشىق بايقاۋ جاريالانبادى؟

- مەملەكەتتىك پلاتفورمانى جاساقتاۋ نەلىكتەن كوممەرسيالىق ۇيىمعا, ونىڭ ۇستىنە شەتەلدىك زاڭدى تۇلعاعا ەشقانداي كونكۋرسسىز بەرىلەدى؟

- نەلىكتەن تاڭداۋ رەسەيلىك سبەربانككە ءتۇستى؟ بۇرىن ءساتتى جۇزەگە اسىرعان كەيسى بار ما؟

- قازاقستاندىق سايتتاردىڭ سەرۆەرلەرى تەك قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ورنالاسۋى اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك ماقساتىندا زاڭدا قاتاڭ ايتىلعان. ال مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتەتىن پلاتفورمانى شەتەلدىكتەرگە جاساتۋ اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىككە تىكەلەي قاتەر توندىرمەي مە؟

- قر ۇكىمەتى مەن سبەربانك اراسىنداعى egov-تى جاساقتاۋ تۋرالى مەموراندۋم نەلىكتەن الدىن الا تالقىلانبادى. تۋعانىنان باستاپ ولگەنىنە دەيىن بارلىق جەكە دەرەكتەر قامتىلعان egov-قا قاتىستى شەشىم قابىلداۋعا قر ازاماتتارىنىڭ قۇقى جوق پا؟ وك, حالىقتىڭ it ءبىلىمى تاياز بولسا, قازاقستاندىق it قاۋىمداستىعىمەن نەلىكتەن تالقىلانبادى؟

-قر ۇكىمەتى مەن سبەربانك اراسىندا egov-تى مودەرنيزاسيالاۋ تۋرالى مەموراندۋمنىڭ ءماتىنى قايدا؟

- ەگەر سبەربانك egovتى 5 جىل جاسايتىن بولسا, ول پلاتفورماعا كوشۋ قانشا ۋاقىت الادى؟ سبەربانككە 5 جىل تولەنەتىن 500 ملن اقش دوللارى قالاي ەسەپتەلدى؟ تەحنيكالىق شارتتار قايدا؟»؛ دەيدى جۋرناليست.

مەلىس سەيداحمەتوۆ

اۆتورمەن ونىڭ facebook پاراقشاسى ارقىلى حابارلاسۋعا بولادى.

جازىلىڭىز

"قامشى" سىلتەيدى

قاتە تاپساڭىز, قاجەتتى بولىكتى تاڭداپ ctrl+enter باسىڭىز.

پىكىر قالدىرۋ

پىكىر