• usd 468.56

  • eur 497.56

  • rub 7.3

  • cny 67.18

29 ناۋرىز, 10:48:40
الماتى
+35°

تۇركيادا قازاقتاردىڭ ەڭ كوپ شوعىرلانعان جەرى &ndash؛ ىستامبۇل, كونيا, يزمير, مانيسا قالالارى. ولار قيىن-قىستاۋ زاماندا قازاقستاننان قىتايعا بارىپ, ودان پاكىستان مەن ءۇندىستان اسىپ تۇركياعا تابان تىرەۋگە ءماجبۇر بولعان. ىستامبۇل قالاسىنا جول ءتۇسىپ, زەيتىنبۇرىندى اۋدانىننىڭ تۇرعىنى بەشىر احمەت كوسەگە حابارلاستىق. ول كىسى سۇحباتقا بىردەن كەلىسىپ, ءبىزدى ۇيىنە قوناققا شاقىردى. اماندىق-ساۋلىق سۇراسقان سوڭ, تۇركيا قازاعى ءسۇتتى شايى مەن تاندىر نانىن الدىمىزعا اكەلىپ, دومبىراسى مەن ءانىن شىرقاعاندا ءوزىمىزدى قازاقستاندا جۇرگەندەي سەزىندىك.

65 جاستاعى بەشىر احمەت كوسە ؛&ndash؛ ىستامبۇل قازاعى. وتباسىندا سەگىز اعايىندى. باۋىرلارى مەن بالالارى ءبىلىم قۋىپ ەۋروپاعا قونىس اۋدارعان. ۇيگە كىرگەن بويدا بىردەن توردە ءىلۋلى تۇرعان دومبىرا كوزگە تۇسەدى. تۇركيا قازاعى ىستامبۇلداعى توي-تومالاقتا دومبىراسىمەن قازاق كەلىندەرىنىڭ بەتىن اشىپ, قالا-قالانى ارالاپ گاسترولدىك ساپارعا شىعىپ ءان شىرقايدى.

 ؛&ndash؛ تۇركيانىڭ مانيسا قالاسىندا تۋعانمىن. 5 جاسىمدا ؛اكە-شەشەلەرىم ىستامبۇلعا كوشىپتى. 60 جىلدان بەرى ىستامبۇل قالاسىندا تۇرامىز. باۋىرلارىم مەن بالالارىمنىڭ ءبارى ۇيلەنگەن, ؛&ndash؛ دەپ اڭگىمەسىن باستادى تۇركيا قازاعى.

بەشىر احمەت كوسەنىڭ جاقىندا عانا جۇبايى و دۇنيەلىك بولىپ, ءۇيى "قارا جامىلىپ" وتىر ەكەن. ءبىزدى كورىپ شەرىن ءبىر تارقاتىپ الدى. ؛بەشىر احمەت كوسەنىڭ ءۇيى ؛&ndash؛ ىستامبۇلداعى "قازاقتاردىڭ قارا شاڭىراعى" دەۋگە دە بولادى. ەلگە تانىمال ونەر يەلەرى مەن ءبىلىم قۋىپ كەلگەن جاستاردىڭ وسى ۇيگە كەلىپ امانداسپاي كەتپەيتىنى كەمدە-كەم.

&ndash؛ ەگەر جۇبايىم ءتىرى بولعاندا, بۇگىن سەندەردى كۇتىپ الىپ, قازانعا ەتىن اساتىن ەدى, ؛&ndash؛ دەپ كوز جاسىن ءبىر سىعىپ الدى.

سۇحبات ارى قاراي داستارحان باسىندا جالعاستى.

 ؛

&ndash؛ سىزدەرگە اكەلەرىمىزدەن ەستىگەن, كىتاپتان وقىعان تاريح تۋرالى ايتىپ بەرەيىن. اتا-بابالارىمىز قىتايلاردان قىسىم كورىپ, 1937 جىلدارى 18 مىڭ كىسى گيمالاي تاۋىنان ءوتىپ, تاحلاماقان ءشولىن اسىپ, ءۇندىستانعا كوشىپتى. ءۇندىستاننان قازىرگى پاكىستان توپىراعىنا بارىپ سول جەردەگى ىردۋ-مۇسىلمانداردىڭ قولداۋىمەن جاندارىن امان ساقتاپ قالعان ەكەن. 1848 جىلى ءۇندىستان مەن پاكىستان ەكىگە ايىرىلعاندا قازاقتاردىڭ كوبى سول سوعىسقا قاتىسىپ ء"شاھيد" بولىپتى. ؛اتا-بابامىز "مۇسىلمانبىز, تۇرىكپىز, ارعى اتامىز &ndash؛ ەرتۇرىك بولعانىمەن, ءبىز قازاقپىز" دەپ تۇركيا ۇكىمەتىنە ارىز بەرىپتى. ول ارىزدى تۇركيا ۇكىمەتى بىردەن قابىلداماپتى. 12 جىل وتكەننەن كەيىن كەيىن عانا 1950 جىلدارى ادنان مەندەرەس دەگەن كىسى ۇكىمەت باسقارۋدى قولىنا الىپ, دەرەۋ ءبىزدىڭ ارىزىمىزعا قۇلاق سالىپتى. تۇركيادان ارنايى ادامدارى كەلىپ, پاكىستانداعى تىرشىلىكتەرىمىزدى كورىپ, ءبىزدى الدىرتۋعا شەشىم قابىلداپ, "الىپ كەلىڭدەر, تۋىستارىمىز بەن قانداستارىمىزدى" دەپ بىزگە كەمە جىبەرىپتى. ؛ سودان 1952 جىلى تۇركيانىڭ قابىلداۋىمەن انادولى جەرىنە 2000 قازاق قونىس اۋدارىپتىق, ؛&ndash؛ دەيدى تۇركيالىق قازاق.

 ؛

فوتو: بەشىر احمەت كوسەنىڭ جەكە مۇراعاتىنان

تۇركيا شەكاراسىنا كەلگەننەن سوڭ ۇكىمەت قازاقتاردى الدىمەن ىستامبۇلداعى قوناق ۇيلەرگە ورنالاستىرىپ, دەنساۋلىعىن ەمدەتىپ, ءتىل ۇيرەتىپ, ءبىلىم بەرگەن. قازاقتار ءبىراز ءتىل ۇيرەنگەن سوڭ, ولاردى  ؛جيناپ: "نە جۇمىس ىستەيسىڭدەر, كاسىپكەرلىك مە, ەگىنشىلىك پە, مال شارۋاشىلىعى ما؟" دەپ سۇراپتى.

&ndash؛ سول كەزدە مەنىڭ اكەم ءوزىن "ساۋداگەرمىن" دەپ جازدىرىپتى. ساۋداگەرلەردى يزمير قالاسىنا جىبەرىپتى. بارعان جەرىمىزدە ۇكىمەت بىزگە ءۇي بەرىپتى. سودان اكەم بىرنەشە جىلدان كەيىن ىستامبۇلعا كەلىپ جەكە جۇمىستار جاساپ, وتباسىن وسىندا كوشىرىپ الىپتى. ۇلكەندەرىمىز كەرەمەت كىسىلەر بولعان ەدى. ول كىسىلەردى تۇركيا حالقىنىڭ ءبارى جاقسى كورەتىن. ولار وتىرىك ايتپايتىن, ادام الدامايتىن, بەس ۋاقىت نامازىن وقيتىن قاتتى سەنىمدى كىسىلەر بولعان. سودان زەيتىنبۇرىندىدا تەرىمەن اينالىسىپ, وسى اۋدانعا ورنالاستىق, &ndash؛ دەيدى بەشىر احمەت كوسە.

ايتۋىنشا, تۇركيادا تۇڭعىش تەرى ونىمدەرى مەن اينالىسىپ, كيىم تىگىپ, شەتەلگە تەرىدەن تاۋار وندىرگەندەر "قازاقتار" بولعان ەكەن. وسى جەتىستىكتەرى ءۇشىن تۇركيا بيلىگى تالاي رەت العىسىن دا بىلدىرگەن.

بەشىر احمەت كوسە سۇحبات بارىسىندا قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان جىلداردى دا قوزعاي كەتتى.

 ؛

&ndash؛ قازاقستان تاۋەلسىزدىك العاندا ءبىز قالاي قۋاندىق دەسەڭىزشى؟! كۇندە قوي سويىپ, توي جاسادىق. قاتتى قۋانعانىمىز سونشالىق, قويلاردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن قىرىپ جاتتى عوي, اكەلەرىمىز. ۇلكەندەر باقىرىپ جىلاپ, كوزىمنەن كەتپەيدى سول كەزدەر, ؛&ndash؛ دەپ ەسكە الدى ول.

 ؛

تۇركيا قازاعى قازاقستان تاۋەلسىزدىك الماعان جىلدارى تۇركياداعى قازاقتار كوپ قيىندىق كورگەنىن دە جەتكىزدى.

&ndash؛ كوزىمىزگە قاراپ تۇرىكتەر ءبىزدى "قىتاي, كورەي, جاپون" دەپ مازاقتايتىن. سول زامانداعى بۇل جەردىڭ حالقى دا نادان عوي. ولار "قازاق" دەگەن ەلدى بىلمەيتىن ەدى. اكەمنىڭ اتى ؛&ndash؛ وياقيا, شەشەمنىڭ اتى ؛&ndash؛ راقيا بولاتىن. 1980 جىلدارى زاڭ بويىنشا تۇرىكتىڭ اتىنان باسقا ات قابىلدامايتىن. ازاماتتىققا پاسپورت الار كەزدە "اتىڭ كىم؟" دەپ سۇراعان عوي تۇرىكتەر اكەمنەن. اكەم "وياقيا" دەسە, "ونداي ات بولمايدى, سەنىڭ اتىڭ ياحيا بولسىن" دەپ ءوز اتىنا ۇيقاستىرىپ تۇرىكتىڭ وزدەرى ەسىم بەرىپتى. بىزدىكىلەر دە "بولسىن, بولسىن" دەپتى, بىلمەيدى عوي ەشنارسە (كۇلىپ الدى). سودان ءبىزدىڭ اتىمىز دا تۇرىكشەلەنىپ كەتتى, ؛&ndash؛ دەپ كۇلدى.

&ndash؛ قازاقستانعا ورالۋ ويىڭىزدا بار ما؟ ؛&ndash؛ دەپ سۇراعانىمىزدا "جوق, قازاقستانعا بارساق, كۇن كورە المايمىز. ارامىزدا وتانعا بارىپ, قايتىپ كەلگەن قازاقتار دا بولدى. ءبىزدىڭ وسىپ-ونگەن ورتامىز, جۇمىسىمىز وسىندا. تۇركيا قازاقتارى بىرىگىپ ءسالت-داستۇرىمىز بەن ءتىلىمىزدى ساقتاپ جۇرگەندە, قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ ورىسشا سويلەگەندەرىن كورىپ ءبىراز قىنجىلىپ قايتتىق" &ndash؛ دەدى تۇركيا قازاعى.

سۇحبات سوڭىندا قازاقستانعا دەگەن جۇرەكجاردى ىستىق لەبىزىن دە ايتا كەتتى.

&ndash؛ الەمدەگى بار قازاقتىڭ تەك عانا ءبىر وتانى بار, ول &ndash؛ قازاقستان. قازاقستانعا ساعىنىشپەن جىلى كوزبەن قارايمىز. ءار ۋاقىتتا كوك تۋىمىزدىڭ جەلبىرەۋىن, دامىعان ەلدەردىڭ قاتارىنا كىرۋىن, ءبىز سىزدەن بۇرىن جۇرەكپەن تىلەيمىز, ؛&ndash؛ دەدى بەشىر احمەت كوسە.

قازاق-تۇرىك تىلدەرىندە ورتاق سوزدەردى پايدالانىپ, بىزگە شىرقاپ بەرگەن ولەڭ شۋماعىن وسىندا جازىپ كەتۋدى ءجون كوردىك.

&ndash؛ ءبىر المانىڭ جارتىسى قازاقستان اتا جۇرتىم,

بىر المانىڭ جارتىسى تۇركيا عوي انا جۇرتىم.

ويلانساق انىقتاپ ەكەۋى دە ءوز جۇرتىم.

العاش كەلدىم الدىڭىزعا "قازاق" ۇلتىم, ؛&ndash؛ دەپ شىرقاعان ولەڭنىڭ اراسىنداعى "باسقا ەلدەن پايدا جوق, قازاقتى "قازاق" اسىرادى" دەگەن ءسوز تىركەستەرى دە جۇرەكتى ەلجىرەتپەي قويمايدى.

مارحاببات ؛ىلياس ؛

مارحابات ءىلياس

اۆتورمەن ونىڭ facebook پاراقشاسى ارقىلى حابارلاسۋعا بولادى.

جازىلىڭىز

"قامشى" سىلتەيدى

قاتە تاپساڭىز, قاجەتتى بولىكتى تاڭداپ ctrl+enter باسىڭىز.

پىكىر قالدىرۋ

پىكىر