2-بولىم: "؛باقىتسىز جامال"؛ نەمەسە قوعام تۇنشىقتىرعان ايەل تاعدىرى

اڭگىمەنىڭ ءبىرىنشى بولىمىنە سىلتەمە ؛&ndash؛ ؛"باقىتسىز جامال" نەمەسە قوعام تۇنشىقتىرعان ايەل تاعدىرى". ؛

توقتاسىن اجىراسقاننان كەيىن كەمەدەن الىپ مۇحيتقا لاقتىرىلعان ادامداي كۇي كەشتى. بولاشاعى نە بولماق؟ الدا ونى نە كۇتىپ تۇر؟ قايدا بارىپ, قاي جەردى پانالايدى؟ سانسىز سۇراققا جاۋاپ تابا الماسا دا, بويىن قورقىنىش بيلەسە دە ونى وسى ۋاقىتقا دەيىن ءومىر ءسۇرىپ كەلگەن ۇرەيمەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى, الىستان ءۇمىت وتى مازدايدى. جۇرەگىنىڭ تۇبىندە ءبىر تىلسىم كۇش ء«؛بارى جاقسى بولادى»؛ دەيتىندەي.

توقتاسىن جاقىندارىنان قولداۋ تاپپادى. كەرىسىنشە ولار وتباسى ويران بولعانىنا توقتاسىندى كىنالايدى. نە دەسە دە باۋىر ەتى بالاسى ەمەس پە, قابىلدادى.

توقتاسىن كۇشىن سىناپ كورۋگە بەل بۋادى. الىس قالاعا ۇيىنەن جىراققا كەتۋدى ۇيعاردى. ومىردە كورگەن قيىندىعىن ەسكە سالاتىن ادامداردان, اۋىلىنان جىراققا كەتسە, جان جاراسى جازىلاتىنداي كورىندى.  ؛

اپكەلەرى توقتاسىننىڭ قارسىلىعىنا قاراماستان  ؛جيعان, تەرگەنىن توقتاسىننىڭ قالتاسىنا سالىپ بەردى. اناسى توقتاسىندى الىس جولعا شىعارىپ سالىپ "بوتاكوزىم-اي!" دەپ كوز جاسىنا ەرىك بەردى. "باعىڭ اشىلسىن. جولىڭ بولسىن, بالاپانىم", دەپ ماڭدايىنان ءسۇيىپ انالىق باتاسىن بەردى.

اناسى توقتاسىندى الماتىعا جىبەرگىسى كەلمەسە دە قىزىنىڭ ناقتى شەشىم قابىلداعانىن جانە ونى ەشكىم كوندىرە المايتىنىنا كوز جەتكىزگەننەن كەيىن كونبەسكە امالى قالمادى.

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ***

توقتاسىن سايران اۆتوۆوكزالىنا كەلدى. قايناعان تىرشىلىكتىڭ ءدال ورتاسىنا ءتۇستى. قۇجىناعان ادام, ءبارى اسىعىس. اينالادا ادام كوپ بولسا دا ءوزىن جاپان دالادا جالعىز قالعانداي سەزىندى, جالعىزدىقتىڭ ءدامىن تاتقانداي بولدى. الايدا الماتىعا كەلۋگە قۇلشىنعان ءوزى, اناسىنىڭ "كەتپە" دەگەن وتىنىشىنە قاراماستان شەشىم قابىلداعان ءوزى. وسىنى ەسكە الدى دا دەرەۋ ەسىن جيدى. "تاااك, ەڭ الدىمەن ۋاقىتشا تۇراتىن جەر تابۋىم كەرەك. جوق, تاماقتانىپ الايىن. الدەنىپ الماسام باسقاعا كۇش بولمايدى", - دەپ ىشتەي وزىمەن ديالوگ قۇردى.

بىر وقپەن ەكى قوياندى اتىپ تۇسىرمەشى بولىپ, اسحاناعا كەلگەننەن كەيىن جان-جاقتان ۋاقىتشا تۇرۋعا بولاتىن قوناق ءۇي تۋرالى سۇراستىرا وتىرايىن دەپ شەشتى. اسحانا قىزمەتكەرىنەن سۇراپ ەدى "بىلمەيمىن" دەپ قىسقا قايىردى. مۇنى كورگەن جاس جىگىت "اپكە, سىزگە مەن كومەكتەسە الامىن. سىزگە ارزانعا جانە تازا بولمە بار. كورشىلەرىڭىز دە جاقسى ادامدار. ءسىزدىڭ دە جاقسى ادام ەكەنىڭىزدى كوزىڭىزدەن بايقادىم. مەن ادام تانيمىن, سوندىقتان سىزگە كومەكتەسكىم كەلىپ تۇرعانى", دەپ تاق-تاق ەتىپ توقتاسىننىڭ ءىشى-باۋىرىنا كىرىپ, جىلى-جىلى سويلەپ, جانى اشىعانداي كەيىپ تانىتتى.  ؛

&ndash؛ مىناۋىڭ جاقسى بولدى عوي. بولمەڭدى كورسەت. قاي جەردە؟, ؛&ndash؛ دەپ توقتاسىن قۋانىپ كەتتى.

&ndash؛ الىس ەمەس. جاياۋ جەتۋگە بولادى.

توقتاسىن الگى جىگىتتىڭ ارتىنا ەرىپ كەلەدى. توقتاسىن قايدان كەلگەنىن ايتىپ, اڭگىمەنىڭ قىزىعىنا كىرىپ كەتىپ ادام قاراسى از, ەسكى گاراجداردىڭ اراسىنا قالاي كەلىپ قالعانىن بايقاماي قالدى. ءبىر ساتتە جىلى جىميىپ, سىرت كوزگە مەيرىمىدى بولىپ كورىنىگەن جىگىتتىڭ ءتۇسى سۋىپ, ءبىر ساتتە پەرىشتەدەن ناعىز شايتانعا اينالدى. ول پىشاق شىعارىپ "قالتاڭداعى اقشانى بەر. بەرمەسەڭ مىنا پىشاقپەن باۋىزداپ بار اقشاڭدى ءوزىم-اق الامىن" دەپ زەكىدى.

توقتاسىننىڭ جۇرەگى اۋزىنا تىعىلدى. ايقايلايىن دەسە, داۋىسى شىقپايدى. قولى قالتىراپ, سومكەسىندەگى بار اقشانى جىگىتتىڭ قولىنا ۇستاتتى. جىگىت اقشانى جۇلىپ الدى دا "بىرەۋگە ايتاتىن بولساڭ, تاۋىپ الىپ جانىڭدى ءجاھاننامعا جىبەرەمىن!" دەدى تىستەنىپ.

جىگىت الىستاعانى سول ەدى توقتاسىنعا جان بىتكەندەي داۋىسى قارلىققانشا ايقايلاپ جىلادى. كوزىنەن كول بولىپ اققان جاسىنان الدىندا تۇرعان ايەلدى كورمەدى. قارسى الدىندا ادامنىڭ سۇلباسى تۇرعانىن بايقاپ شوشىپ, ورنىنان ىرشىپ ءتۇستى. انىقتاپ قاراسا ايەل ەكەن.

&ndash؛ ويباي-اي, نە بولدى؟ قالقام-اۋ, كىم ساعان كىم قيانات جاسادى, دەپ توقتاسىندى دەمەپ ورنىنان تۇرعىزدى.

ايەل توقتاسىنمەن جاسى شامالاس بولسا دا ونىمەن اپكەسىندەي سويلەسىپ, باۋىرىنا قىستى. توقتاسىن بەيتانىس ايەلدى تاس قىلىپ قۇشاقتاپ ىشىندەگى ازۋ, كەك, قورقىنىش سەزىمىن كوز جاسىمەن توگىپ تاستايتىنداي وكىرىپ جىلادى.  ؛ ؛

&ndash؛ ەندى قايتپەكپىن؟ قالتامدا ءبىر تيىن جوق. مۇندا ۋاقىتشا پانا بەرەتىن جاقىنىم دا جوق. كىمگە بارىپ مۇڭىمدى شاعامىن؟ الدە قايىر سۇراپ بولسا دا جولىما اقشا شىعارىپ ۇيىمە قايتامىن با؟ ءوز بەتىمشە ءبىر كۇن دە ءومىر سۇرە الماعانىم با؟ نەگە سونداي ءالسىز, اڭعال ەدىم؟!, ؛&ndash؛ دەپ باسىن جۇدىرىقتاپ ۇرا باستادى. الگى ايەل توقتاتپاعاندا ءوزىن جاراقاتتايتىنى انىق ەدى.

 ؛&ndash؛ نە ىستەيتىنىڭدى ەرتەڭ بىرلەسىپ ويلانامىز. بۇگىن شارشادىڭ. وسى كورگەنىڭ دە جەتەدى. بۇگىن مەنىڭ ۇيىمە تۇنەپ شىق. ەرتەڭ نە ىستەيتىنىمىزدى شەشەمىز. ۋايىمداما, ءبارى جاقسى بولادى, &ndash؛ دەپ توقتاسىندى تىنىشتاندىردى.

ايەل 10 جاستاعى قىزىمەن ءبىر بولمەلى جاتاقحانادا تۇرادى ەكەن. قىمبات جيھاز, ادەمى كىلەم بولماسا دا ءۇيى جايلى, تاپ-تۇيناقتاي.  ؛

توقتاسىن شومىلىپ, كەشكى اسىن ىشكەننەن كەيىن جەڭىلدەپ, ءوزىن جاقسى سەزىندى. كومەك قولىن سوزعان ايەلدىڭ ەسىمى گۇلبارشىن, قىزىنىڭ ەسىمى ايسۇلۋ ەكەن.  ؛

&ndash؛ قانداي سۇيكىمدى قىز, ؛&ndash؛ دەپ تامساندى توقتاسىن.

&ndash؛ ءيا, اكەسىنە تارتقان كەلبەتتى, ؛&ndash؛ دەپ قىزى ەستىمەسىن دەپ سىبىرلادى گۇلبارشىن.

&ndash؛ اكەسىمەن اجىراسىپ كەتكەنىمىگە سەگىز جىل تولدى. قىزىنىڭ تاربيەسىمەن شارۋاسى جوق. اليمەنت تە تولەمەيدى. جالاقسىسى جوعارى, جاقسى جەردە جۇمىس ىستەيدى. ءبىراق اليمەنت تولەمەۋى ءۇشىن جالاقىسىن تومەندەتىپ كورسەتكەن. ونىڭ ءبارىن ءبىلىپ وتىرمىن. الايدا ءوز قىزىنان اقشا اياعان اداممەن سوتتاسىپ, جۇيكەمدى توزىدىرعىم كەلمەيدى, ؛&ndash؛ دەدى گۇلبارشىن.

توقتاسىن مەن گۇلبارشىن ۇزاق اڭگىمەلەستى. ەكەۋى ءبىر-بىرىن بۇرىننان تانيتىنداي اڭگىمەسى جاراسىپ كەتتى. ءبىر مەزەتتە گۇلبارشىن توق ۇرعانداي جاتقان جەرىنەن اتىپ تۇردى دا "ايتپاقشى, مەكتەپتە ەدەن جۋۋشى ەركە اۋىلىنا قايتاتىن بولدى. ونىڭ ورنىنا ادام ىزدەپ جاتقان. قالاساڭ سويلەسىپ كورەيىك" دەدى قۋانىشى قوينىنا سىيماي.

توقتاسىن دا قۋانىپ كەتتى. "ارينە قالايمىن. كەز كەلگەن جۇمىستى ىستەۋگە دايىنمىن. اۋىلدا ءۇيدىڭ ەدەنىن جىلان جالاعانداي جۋاتىنمىن. تاجىريبە بار" دەپ جۇمىس بەرۋشىنىڭ الدىندا تۇرعانداي الەك بولدى.

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ***

توقتاسىن مەكتەپكە ەدەن جۋۋشى بولىپ جۇمىسقا تۇردى. جۇمىسى وزىنە ۇنايدى. بالالاردىڭ اراسىندا ءوزىن جاقسى سەزىنەدى. وقۋشىلار دا "توقتاسىن اپاي" دەپ اينالشىقتاپ شىقپايدى.

6-سىنىپ ءمۇعالىمى شۇعىل شارۋالارىمەن شىعۋىنا تۋرا كەلدى. توقتاسىندى بالالارمەن وتىرا تۇرۋىن ءوتىنىپ ەدى, توقتاسىن قۋانا-قۋانا كەلىستى. بالالارمەن اڭگىمە دۇكەن قۇرىپ, ساباق ءتۇسىندىرىپ جاقسى ءتىل تابىسىپ كەتتى. توقتاسىن مەكتەپكە جۇمىسقا تۇرعاندا بالالارمەن جۇمىس ىستەۋ ۇنايتىنىن بايقادى. گۇلبارشىننىڭ قىزى ايسۇلۋعا ساباعىنا كومەكتەسكەندە دە جان-تانىمەن تۇسىندىرەتىن. ايسۇلۋ دا ونىڭ ۇعىنىقتى تىلمەن تۇسىندىرەتىنىن ايتىپ ۇنەمى ماقتاپ وتىرادى.

بىر كۇنى توقتاسىن جۇمىسىن اياقتاپ, ۇيىنە قايتىپ بارا جاتىپ مەكتەپ بۇرىشىندا جىلاپ وتىرعان قىزدى بايقاپ قالدى.

&ndash؛ نە بولدى؟ نەگە جىلاپ جاتسىڭ؟, ؛&ndash؛ دەپ سۇرادى توقتاسىن.

&ndash؛ اكەم, مەنى الىپ كەتۋى كەرەك ەدى. ءالى كەلمەدى. مەن ەندى مەكتەپتە قالامىن با؟, ؛&ndash؛ دەپ كوزىنەن مولتىلدەپ جاس شىقتى.

&ndash؛ اكەڭنىڭ جۇمىستارى شىعىپ قالعان بولار. ءقازىر كەلىپ قالادى. جىلاما. مەكتەپتە قالمايسىڭ, ؛&ndash؛ دەپ جۇباتتى.

قىز كوڭىلدەندى. توقتاسىن قىزدىڭ اكەسى كەلگەنشە ونىڭ كوڭىلىن اۋلاپ, بىرگە ءۇي تاپسىرماسىن ورىندادى. قىزدىڭ اكەسى القىنىپ مەكتەپكە كىرىپ كەلدى. توقتاسىنعا العىسىن ءبىلدىرىپ, قىزىنا ۋاقىتىن ارناعانى ءۇشىن اقشا ۇسىنىپ ەدى توقتاسىن ۇزىلدى-كەسىلدى باس تارتتى.

ەر ادام العىسىن جاۋدىرىپ كەتە باردى. ەرتەڭىنە جۇمىسىن اياقتاپ ۇيىنە قايتىپ بارا ؛ جاتقاندا الدىنان كەشەگى قىز بەن اكەسى  ؛شىقتى. قىزدىڭ قولىندا گۇل.

&ndash؛ سىزگە العىس رەتىندە مىنا گۇلدەردى سىيلاعىمىز كەلەدى, ؛&ndash؛  ؛دەدى سىمباتتى جىگىت.

&ndash؛ قاجەتى جوق ەدى. مەن بالەندەي ەشتەڭە ىستەمەدىم, ؛&ndash؛ دەدى ىڭعايسىزدانىپ.

&ndash؛ الىڭىزشى, وتىنەمىن, ؛&ndash؛ دەدى قىز قيىلىپ.

سول ۋاقىتتان بەرى توقتاسىن جاس اكەمەن كورگەن جەردە جىلى امانداسىپ, قال سۇراسۋدى ادەتكە اينالدىردى. ايدا دا توقتاسىندى كورسە جاقىن ادامىن كورگەندەي قۋانادى. اكەسى ارمان جۇمىستان كەشىككەن ۋاقىتتا توقتاسىن ايدانى ۇيىنە اپارىپ, تاماعىن بەرىپ, ساباعىن ورىنداۋعا كومەكتەسەدى.

ايدا اناسى قايتىس بولعاننان كەيىن سيرەك كۇلەتىن. توقتاسىندى كەزدەستىرگەننەن كەيىن بۇرىنعى قالپىنا كەلگەندەي بولدى. مۇنى ارمان دا بايقادى. قىزىنىڭ بۇرىنعىسىنشا كۇلىپ, ويناپ جۇرگەنىن كورىپ جۇرەگى جارىلارداي قۋاندى. توقتاسىنعا ءوزى قالاي باۋىر باسىپ قالعانىن تۇسىنبەي قالدى. توقتاسىندى ۇنەمى ىزدەپ تۇرادى. ايەلىنىڭ ولىمىنەن كەيىن قاڭىراپ قالعان ۇيگە جان كىرگەندەي بولدى. الەم قايتا ءتۇرلى تۇسكە بويالدى.

توقتاسىن دا, ارمان مەن ايداعا باۋىر باسىپ, ولاردى وتباسىنداي كوردى. ارماندى كورسە جۇرەگى جىلىپ سالا بەرەتىنىن بايقادى.

ارمان ايدانىڭ كەلىسىمىن الىپ توقتاسىنعا ءسوز ايتۋعا بەكىندى. جاقىن ۋاقىتتا تۇرمىسقا شىعۋ جوسپارىندا بولماعان, الايدا ارمانعا كەلگەندە جوسپارىنىڭ كۇل-تالقانى شىقتى. توقتاسىن مۇنداي ۇسىنىستان باس تارتا المادى. الايدا ارماننىڭ اتا-اناسى توقتاسىننىڭ اجىراسقانىن جانە ەدەن جۋۋشى ەكەنىن بىلگەندە ۇزىلدى-كەسىلدى قارسى بولدى. ءبىراق ارمان شەشىم قابىلداپ قويعان ەدى. اكەسىنىڭ توقتاسىنعا ۇيلەنەتىنىن ايدا قۋانىشپەن قابىل الدى.

ەكەۋى وتاۋ قۇرىپ, توقتاسىن ءمۇعالىم بولۋ ءۇشىن اباي اتىنداعى قازۇپۋ-عا وقۋعا ءتۇستى. توقتاسىننىڭ جۇكىتىلىگىنە بايلانىستى وقۋىن اياقتاۋ ۋاقىتى ۇزاققا سوزىلسا دا, وقۋىندا وزات بولدى. وقۋىن ۇزدىك ءبىتىرىپ, بۇرىن ەدەن جۋۋشى بولىپ جۇمىس ىستەگەن مەكتەپكە باستاۋىش سىنىپتارىنا ساباق بەرەتىن ءمۇعالىم بولىپ جۇمىسقا كىردى.

ارماننىڭ اتا-اناسى توقتاسىندى جاقىن تانىعاننان كەيىن ويىن وزگەردى. نەمەرەسى ايداعا تۋعان اناسىنداي قامقورلىق تانىتقانىن كورىپ ريزا بولدى. ؛

قازىر توقتاسىن ءۇش بالانىڭ اناسى. اياۋلى جار. تاجىريبەلى مامان. ارمان ەكەۋى ءۇش بالانى تاربيەلەپ وتىر. توقتاسىن ءتورتىنشى بالاعا اياعى اۋىر. ول وقۋشىلارىن قيماي دەكرەتتىك دەمالىسقا كەتتى. ؛