inform.kz
«؛نۇرسۇلتان نازارباەۆ &ndash؛ جاھاندىق اۋقىمداعى ساياساتكەر»؛ حالىقارالىق كونفەرەنسياسىندا سويلەگەن سوزىندە مەملەكەتتىك حاتشى قىرىمبەك كوشەرباەۆ الەم ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك, ەكونوميكالىق جانە ساياسي دامۋىنداعى ىرگەلى ىلگەرىلەۋ كەزەڭىنە اياق باسقانىن اتاپ ءوتتى.
«؛دەموگرافيا مەن كوشى-قون, مادەني-گۋمانيتارلىق جانە عىلىمي-تەحنولوگيالىق سالالاردا, كليماتتىق ماسەلەلەردە ەلەۋلى ۇدەرىستەر ورىن الۋدا. ولار كوپ باعىتتى ۇردىستەرمەن سيپاتتالادى جانە قازىرگى مەن بولاشاق الەمدىك تارتىپكە تۇبەگەيلى اسەر ەتەدى.
covid-19 پاندەمياسى بەلگىلى ءبىر دارەجەدە وسى اۋىر وزگەرىستەردى تەزدەتىپ, بۇكىل جاھاندىق قاۋىمداستىق ءۇشىن ءبىرقاتار جاڭا قيىندىقتار تۋعىزدى. ول الەمنىڭ وسىنداي توتەنشە جاعدايلارعا دايىن ەمەستىگىن كورسەتتى, باسقارۋ, ۇيىمداستىرۋ, ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك سالالارداعى ءىرى كەمشىلىكتەردى اشتى.
بىز ادامزات تاريحىنداعى ەڭ قاراما-قايشىلىقتى جانە كۇردەلى كەزەڭدەردىڭ ءبىرىن باستان وتكەرىپ جاتىرمىز»؛, - دەپ اتاپ ءوتتى مەملەكەتتىك حاتشى.
سوندىقتان قازىرگى جاعدايلاردا ۇيلەسىمدى الەمدىك ءتارتىپتى قالىپتاستىرۋعا, جەكەلەگەن مەملەكەتتەردىڭ دە, تۇتاس العاندا الەمنىڭ دە قاۋىپسىزدىگىنىڭ الەۋمەتتىك نەگىزدەرىن نىعايتۋعا جاڭا قۇرالدار مەن تاسىلدەر قاجەت. بۇل ماسەلەدە ءبىزدىڭ ءداۋىرىمىزدىڭ كورنەكتى كوشباسشىلارىنىڭ باسشىلىعىمەن ءارتۇرلى ەلدەردە جيناقتالعان مەملەكەتتىك قۇرىلىستىڭ جانە حالىقارالىق ءوزارا ءىس-قيمىلدىڭ پروگرەسسيۆتى تاجىريبەسىن جان-جاقتى ءتۇسىنۋ ماڭىزدى. «؛عاسىرلار توعىسىنداعى ۇلى قايتا قۇرۋشىلاردىڭ وسى شاعىن شوعىرىنا قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ تا كىرەتىنى ءسوزسىز. مەملەكەت باسشىسى قاسىم&ndash؛جومارت توقاەۆ نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ كوپجىلدىق سەرىگى جانە ونىڭ ستراتەگيالىق باعىتىن جالعاستىرۋشى ءوزىنىڭ ءبىر كىتابىندا بىلاي دەپ جازدى: «؛بۇكىل الەم «؛الەمنىڭ ەكى بولىگى &ndash؛ ەۋروپا مەن ازيا, ەكى وركەنيەت &ndash؛ شىعىس جانە باتىس, ەكى ساياسي جۇيە - توتاليتاريزم مەن دەموكراتيانىڭ قيىلىسىندا پايدا بولعان «؛نازارباەۆ فەنومەنى»؛ تۋرالى ايتادى»؛. شىنىندا دا, كەڭىنەن الىپ قاراعاندا, الەمدە مۇنداي دەڭگەيدەگى ساياساتكەرلەردى تابۋ قيىن. قازاقستانداعى بارلىق پروگرەسسيۆتى وزگەرىستەر ونىڭ ەسىمىمەن بايلانىستى. الەمدە «؛تاريحتىڭ سوڭى»؛ مەن «؛وركەنيەتتەر قاقتىعىسى»؛ تۋرالى كونسەپسيالار كەڭىنەن تاراعاندا, قۇرلىقتىڭ التىدان ءبىر بولىگى دەزينتەگراسياعا ۇشىراعاندا, ەلىمىز كوپتەگەن وتكىر پروبلەمالارمەن جالعىز قالعاندا, قازاقستانعا شەشۋشى, تاجىريبەلى جانە قوعامدى بىرىكتىرە الاتىن ۇلت كوشباسشىسى قاجەت بولدى»؛, - دەدى كوشەرباەۆ.
ول ەلباسىنىڭ فەنومەنالدى كوشباسشىلىعىنىڭ, ستراتەگيالىق كورەگەندىگى مەن رەفورماتورلىق دارىنىنىڭ, بولاشاقتىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتۋ قابىلەتىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان مىقتى مەملەكەت, باستاماشىل جانە جاۋاپتى حالىقارالىق سەرىكتەس رەتىندە قالىپتاسقانىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
ەلىمىزدە كەڭەس وداعى ىدىراعان سوڭ 1990-شى جىلداردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىنداعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق كوللاپس قىسقا مەرزىمدە ەڭسەرىلدى.
جاڭا قوعامدىق-ساياسي ينستيتۋتتار قۇرىلىپ, ەكونوميكا نارىقتىق جولعا ءتۇستى, حالىقارالىق بايلانىستار جاڭادان ورناتىلدى. «؛الدىمەن &ndash؛ ەكونوميكا, سودان كەيىن &ndash؛ ساياسات»؛ قاعيداتى تابىستى جۇمىس ىستەدى.
«؛ەل استاناسىن كوشىرۋدى تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ تەڭدەسسىز قادامى, قۋاتتى ساياسي ەرىك-جىگەرىنىڭ, كورەگەندىگى مەن باتىلدىعىنىڭ كورىنىسى دەپ اتاۋعا بولادى. قىسقا مەرزىم ىشىندە قازاقستاننىڭ شەتسىز-شەكسىز دالاسىندا زاماناۋي مەگاپوليس پايدا بولدى, بۇگىندە وعان باس شابىت بەرۋشىسى مەن ساۋلەتشىسىنىڭ ەسىمى بەرىلدى. ەلباسىنىڭ باستاۋىمەن قولجەتكىزىلگەن ەلىمىزدىڭ جەتىستىكتەرى تۋرالى ۇزاق ايتۋعا بولادى. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كوشباسشىلىق فەنومەنى كوپ قىرلى. ءىس جۇزىندە ول قازاقستاننىڭ زاماناۋي مەملەكەتتىلىگىن قۇردى, ەلدىڭ تابىستى جانە ۇزاق مەرزىمدى دامۋىنىڭ قۋاتتى ىرگەتاسىن سالدى. بۇگىندە وسىنىڭ ارقاسىندا قازاقستاننىڭ كوپۇلتتى حالقى بولاشاققا سەنىممەن قارايدى»؛, - دەپ اتاپ ءوتتى قىرىمبەك كوشەرباەۆ ەلباسىنىڭ جاھاندىق ويلاۋ دەڭگەيىن ەرەكشە اتاپ ءوتىپ.
بۇل ۇلكەن حالىقارالىق رەزونانس تۋدىرعان يادرولىق ارسەنالدان باس تارتا وتىرىپ, سەمەي پوليگونىن جابۋ تۋرالى شەشىم؛ ازيا قۇرلىعىندا تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتە وتىرىپ, بۇگىندە جيىرمادان استام ەلدى بىرىكتىرەتىن ازياداعى ءوزارا ءىس-قيمىل جانە سەنىم شارالارى جونىندەگى كەڭەستى قۇرۋ باستاماسى؛ وكىنىشكە وراي, بىرەر جىل وتكەن سوڭ عانا ىسكە اسىرىلعان, ءبىراق ءوزىنىڭ وزەكتىلىگىن دالەلدەگەن ەۋرازيالىق وداققا بىرىگۋ يدەياسى.
2015 جىلى ورتاق نارىعى 185 ميلليون ادامدى قۇرايتىن ەاەو ءوز جۇمىسىن باستاپ, سەرپىندى دامۋىن جالعاستىرۋدا.
«؛ەلباسى شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىن قۇرۋعا جانە دامىتۋعا ەلەۋلى ۇلەس قوستى. بۇل حالىقارالىق الاڭ 20 جىلعا جۋىق ۋاقىت بويى ىقپالى مەن بەدەلىن ارتتىرا وتىرىپ, ءوزىنىڭ تيىمدىلىگىن كورسەتىپ كەلەدى. قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ باستاماسى بويىنشا ەلوردامىزدا ون ءبىر جىلدىق ۇزىلىستەن كەيىن ەقىۇ ءسامميتى وتكىزىلدى. قازاقستان استاناسىندا تۇراقتى, ءۇش جىلدا ءبىر رەت وتكىزىلەتىن الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارىنىڭ بىرەگەي سەزدەرى كەڭىنەن تانىمال. ولاردىڭ باستاماشىسى دا نۇرسۇلتان نازارباەۆ بولدى. قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى الەمدىك قوعامداستىقتا شەبەر جانە بەدەلدى كەلىسسوز جۇرگىزۋشى رەتىندە تانىلدى. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ بىتىمگەرشىلىك كۇش-جىگەرىنىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن وڭىرلىك پروبلەمالار شەشىلدى نەمەسە ديپلوماتيالىق ارناعا اۋىستى. اتاپ ايتقاندا, بۇل جەردە سيريا بويىنشا استانا پروسەسى, الماتىداعى يران ماسەلەسى بويىنشا كەلىسسوزدەر تۋرالى ايتۋعا بولادى. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ جەكە دەلدالدىعىنىڭ ارقاسىندا 2015-2016 جىلدارى رەسەي-تۇركيا قاتىناستارىنداعى ەلەۋلى داعدارىس شەشىلدى. جالپى, ديالوگ پەن سەنىم سياقتى قاعيداتتار قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ ايرىقشا بەلگىسىنە اينالدى»؛, - دەپ تۇيىندەدى ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى ەلباسىنىڭ سىرتقى ترەكتەگى بارلىق باستامالارى الەمدىك ەكونوميكا مەن ساياساتتى تۇبەگەيلى جاڭارتۋ ءۇشىن اسا قاجەت ەكەنىن جەتكىزە وتىرىپ.
ولار نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تەرەڭ دۇنيەتانىمىنان تۋعان, جاسامپازدىق سيپاتقا يە جانە «؛كوۆيدتان كەيىنگى»؛ دامۋ مەن جاڭا سىن-قاتەرلەر داۋىرىندە ۇلتتاردىڭ جاھاندىق قاۋىمداستىعىنىڭ مۇددەلەرىنە ساي كەلەدى.
؛
قاتە تاپساڭىز, قاجەتتى بولىكتى تاڭداپ ctrl+enter باسىڭىز.
ۇسىنىلعاندار
پىكىر قالدىرۋ
پىكىر