• usd 468.56

  • eur 497.56

  • rub 7.3

  • cny 67.18

29 ناۋرىز, 09:20:04
الماتى
+35°

ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ كوشى-قون قىزمەتى جىل باسىنان بەرى 284 ادامنىڭ قوسازاماتتىعى بارى انىقتالعانىن حابارلادى. الايدا الەۋمەتتىك جەلىدە وزگە ەلدىڭ ازاماتتىعىن العان قازاقستاندىقتار بۇدان بىرنەشە ەسە كوپ بولۋى مۇمكىن ەكەنى جازىلىپ جاتىر. اسكەري ساراپشى, جۋرناليست امانگەلدى قۇرمەت قوسازاماتتىق ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە ءقاۋىپ توندىرەدى دەپ سانايدى. جۋرناليست قامشى تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتتا قازاقستاندا كونستيتۋسيالىق دەڭگەيدە تىيىم سالىنعان قوسازاماتتىقتىڭ تەرىس سالدارى مەن ساياسي قاتەرى تۋرالى ايتىپ بەردى.

جۋرناليست امانگەلدى قۇرمەت

&ndash؛ قوسازاماتتىعى بارلار جىل باسىنان بەرى انىقتالعان سيفردان قانشالىقتى كوپ نەمەسە از بولۋى مۇمكىن؟

&ndash؛ مەنىڭشە, قوسازاماتتىعى بارلار انىقتالعانداردان الدەقايدا كوپ. "ۇستالماعان ؛&ndash؛ ۇرى ەمەس" دەگەن ۇستانىممەن قارايتىن بولساق, بيىل كەمىندە 2000-3000 ادام وزگە ەلدىڭ ازاماتتىعىن العان بولۋى مۇمكىن. قوسازاماتتىققا قۇمار ادامداردىڭ باسىم كوپشىلىگى تەرىسكەيدەگى كورشىگە بۇيرەگى بۇرىپ تۇراتىندار. بۇرىن انىقتالعانداردى قوسقاندا قازاقستاندا كەمى 30 مىڭ ادامنىڭ قوس ازاماتتىعى بار دەپ سانايمىن.

&ndash؛ "تەرىسكەيدەگى كورشىگە بۇيرەگى بۇرىپ تۇراتىندار" دەگەن ءسوزىڭىزدىڭ جانى بار. 2018 جىلى قوسازاماتتىعى انىقتالعان 15 مىڭ ادامنىڭ بارلىعى دەرلىك رەسەي پاسپورتىن العان. ولاردى مۇنداي قادامعا بارۋعا نە يتەرمەلەدى دەپ ويلايسىز؟

&ndash؛ ءبىرىنشى كەزەكتە رەسەيدىڭ جاسىرىن اگرەسسيالىق ساياساتى اسەر ەتىپ وتىرعان سىڭايلى. قازاقستاننىڭ 2017 جىلى قابىلدانعان اسكەري دوكتريناسىندا "گيبريتتى كۇرەس" دەگەن تەرمين بار. ول جەردە قاندايدا ءبىر ەلدىڭ اسكەري, ساياسي, ەكونوميكالىق الەۋەتىن السىرەتۋ ءۇشىن ديۆەرسيالىق توپتاردى, جەكە ادامداردىڭ توپتارىن پايدالانۋ, ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردى پايدالانۋدىڭ ىقتيمالدى قاتەرى ەسكەرىلگەن. اسكەري دوكتريناعا مۇنداي تەرميننىڭ ەنگىزىلۋى قازاقستان بىردەڭەدەن قاۋىپتەنىپ وتىر دەگەن ءسوز.

ەكىنشى سەبەپ, الەۋمەتتىك جاعدايعا بايلانىستى. كەي ازاماتتار رەسەيدەن دە, قازاقستاننان دا زەينەتاقى, الەۋمەتتىك تولەمدەر الىپ وتىرعىسى كەلۋى مۇمكىن.

الايدا قوسازاماتتىق العانداردىڭ ىشىندە جاستاردىڭ دا بار ەكەنىن ەسكەرسەك, بۇل جەردە ساياسي فاكتورلار بولۋى مۇمكىن. ول ءۇشىن بەلگىلى ءبىر توپتار ىنتالى ادامدارعا رەسەي ازاماتتىعىن وپ-وڭاي بەرىپ جاتقان بولۋى مۇمكىن. ونىڭ ۇستىنە بيىل رەسەيدىڭ ازاماتتىق الۋ پروسەسى جەڭىلدەدى. ەندى رەسەي ازاماتتىعىن العىسى كەلەتىن ادامداردان باسقا ەلدىڭ ازاماتتىعىنان شىعىپ كەلۋ تالاپ ەتىلمەيدى. بۇل جەڭىلدىكتەر تمد ەلدەرىنە قازاقستان مەن قىرعىزستانعا باعىتتالىپ وتىرعانىن ايتا كەتكەن ءجون.

&ndash؛ ساياسي فاكتور دەمەكشى, قوسازاماتتىق تۋرالى ءسوز قوزعالعاندا رەسەي ء"وز ازاماتتارىمىزدى قورعايمىز دەپ قازاقستاننىڭ ىشكى ىسىنە ارالاسۋى مۇمكىن", "سولتۇستىك وبلىستاردى باسىپ الۋى عاجاپ ەمەس" دەگەن پىكىر ءجيى ايتىلادى. بۇل رۋسوفوبيانى قوزدىرۋ ما, الدە شىنىمەن قيسىنى بار اڭگىمە مە؟

&ndash؛ مەنىڭشە, بۇل ەشقاندايدا رۋسوفوبيانى قوزدىرۋ ەمەس, شىندىققا تۋرا قاراۋ, بايسالدى قاراۋ. نەگە؟

 ؛

2008 جىلدارى گرۋزيا مەن رەسەي قاقتىعىسقاندا, رەسەي "ابحازياداعى ازاماتتارىمىزدى قورعايمىز" دەگەن سىلتاۋمەن اسكەري قيمىلدارعا بارعانى بەلگىلى. قىرىم وقيعاسىن ەسكە الىڭىز. وسى وقيعالار رەسەيدىڭ ءالى دە اگرەسسياعا قۇمار ەكەنىن بايقاتتى. اگرەسسيا جاساۋ ءۇشىن ءتۇرلى-تۇرلى سەبەپتەردى پايدالانادى. رەسەي ساياساتكەرلەرى ارا-تۇرا قازاقستاننىڭ سولتۇستىك وبلىستارى تۋرالى ءتۇرلى اڭگىمەنى كوتەرىپ, حالىقتى سول ارقىلى ەلەڭدەتىپ قوياتىنىن بىلەمىز. رەسەيدىڭ اقپاراتتىق ىقپالىندا وتىرعاننان كەيىن مۇنداي اڭگىمەلەردىڭ اسەرى بولماي قويمايدى. سول سەبەپتى رەسەيدىڭ سولتۇستىك وبلىستارىمىزدى باسىپ الۋ ءقاۋپى, ارانداتۋعا بارۋى بەلگىلى ءبىر مولشەردە ىقتيمال دەپ باعالايمىن.

 ؛

ارينە تىكەلەي اسكەري كۇشپەن باسىپ الا المايدى. ءبىراق الەۋمەتتىك كيكىلجىڭدەر, جاسىرىن ديۆەرسيالار ۇيىمداستىرۋ ارقىلى ءبىزدىڭ مازامىزدى قاشىرۋى مۇمكىن. جوعارىدا ايتىپ كەتكەن گيبريتتى سوعىستا قوسازاماتتىق ەڭ قولايلى قۇرال بولىپ ەسەپتەلەدى.

&ndash؛ قوسازاماتتىقتىڭ ەلدىڭ ىشكى جاعدايىنا قانداي تەرىس اسەرى بار؟

&ndash؛ قوسازاماتتىعى بارلار ەل ىشىندەگى ساياسي پروسەدۋرالارعا ىقپال ەتۋى مۇمكىن. ايتالىق, ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىم قۇرىپ السا, قاندايدا ءبىر توپتىڭ قۇرامىنا كىرىپ السا, ولار مەملەكەتتىك بيلىككە ءتۇرلى تالاپتاردى باتىلىراق قويا باستايدى. سول ارقىلى ءبىرقاتار ساياسي باعىتتارعا كەدەرگى كەلتىرۋى مۇمكىن. ولار قاندايدا ءبىر ءقاۋىپ تونەتىندەي جاعداي بولسا, قوسازاماتتىعىن كولدەنەڭ تارتىپ, جاۋاپكەرشىلىكتەن جالتارا الاتىنىن بىلەدى.

سونداي-اق قوسازاماتتىعى بارلار ازاماتتاردى وڭتۇستىكتەن سولتۇستىككە قونىستاندىرۋ ساياساتىنا دا كەدەرگى كەلدىرە الادى. ماسەلەن, وڭتۇستىكتەن بارعاندارمەن جانجال, توبەلەس شىعارسا, "رەسەي ازاماتىن ساباپتى" نەمەسە "رەسەي ازاماتى كوشىپ بارعانداردى ساباپتى" دەگەن اڭگىمە شىعاتىن بولسا, ەڭبەك ميگراسياسىن ۇيىمداستىرۋ ساياساتىنا ۇلكەن سوققى جاسالادى. ەل ىشىنە ىرىتكى سالىنىپ, ونىڭ سالدارى كونفليكتارعا, كونفليكت سىرتقى كۇشتىڭ ارالاسۋىنا ۇلاسىپ كەتۋى عاجاپ ەمەس.

&ndash؛ اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسكە ساي قوسازاماتتىق ءۇشىن 100-200 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش (277 ؛800-555 ؛600 تگ) مولشەرىندەگى ايىپپۇل قاراستىرىلعان. قوسازاماتتىعى بار ادام مەملەكەتتىك قىزمەتتە ىستەسە, 300 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش (833 000 تگ) مولشەرىندە ايىپپۇل تولەيدى. سىزدىڭشە, اتالمىش اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك قانشالىقتى جەڭىل, نە اۋىر؟

&ndash؛ قوسازاماتتىق ءۇشىن وسىنداي اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك قاراستىرۋ وتە جەڭىل جازا دەپ سانايمىن. مەنىڭشە, ەڭ ءتيىمدى ءارى حالىقارالىق دەڭگەيدە داۋ تۋدىرمايتىن جازا ؛&ndash؛ قوسازاماتتىعى بارلاردى پاسپورتىن العان ەلىنە دەپورتاسيالاۋ. ويتكەنى, باسقا مەملەكەتتىڭ ازاماتتىعىن الدى ما, وندا ءبىزدىڭ ازاماتتىقتان شىعارىلۋى كەرەك.

&ndash؛ قوسازاماتتىق ءۇشىن قاراستىرىلعان جاۋاپكەرشىلىكتى پارلامەنتتەگىلەر, ۇكىمەتتەگىلەر وزدەرى مەن تانىستارىندا وزگە ەلدىڭ پاسپورتى بولعاندىقتان قاتاڭداتپاي وتىر دەۋشىلەر بار. بۇعان نە دەيسىز؟

&ndash؛ ءبىزدىڭ ەلدە جەمقورلىق تىم تەرەڭدەپ كەتكەندىكتەن, مۇنداي پىكىرمەن كەلىسۋگە ءماجبۇرمىن.

&ndash؛ سۇحباتىڭىزعا راحمەت.

مەلىس سەيداحمەتوۆ

اۆتورمەن ونىڭ facebook پاراقشاسى ارقىلى حابارلاسۋعا بولادى.

جازىلىڭىز

"قامشى" سىلتەيدى

قاتە تاپساڭىز, قاجەتتى بولىكتى تاڭداپ ctrl+enter باسىڭىز.

پىكىر قالدىرۋ

پىكىر