تاريحشىلار مۇنى كوپتەن كۇتكەن ەدى..

"قر پرەزيدەنتىنىڭ وسىنداي مالىمدەمە جاساۋى مەنىڭ پىكىرىمشە جالعىز تاريحشىلاردىڭ ەمەس جالپى قوعامنىڭ كوپتەن كۇتكەن ماسەلەسى دەپ ويلايمىن. العاش رەت قازاقستانداعى قۋعىن-سۇرگىن ماسەلەسى وتكەن عاسىردىڭ 1990 جىلدارىنىڭ ورتاسىندا ايتىلا باستادى. ال, ونىڭ تاريحي شىندىعى 2000 جىلدارى اشىلدى. ودان بەرى 15-20 جىل ۋاقىت وتكەن ەكەن. ءبىز ءوزىمىزدىڭ جالپى تاريحىمىزعا بوتەن بىرەۋدىڭ تاريحى دەپ قارايمىز با, جوق الدە ءبىر سالعىرتتىق كوزقاراسىمىز بار ما ول جاعىن بىلمەيمىن. بۇل ماسەلەنى كوتەرگەنىمەن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە شىعارا المادىق. قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ وسى ماسەلەنى كوتەرگەنى وتە قۋانىشتى, ءارى مەملەكەت ءۇشىن قوعامنىڭ بولاشاق تاريحي مودەرنيزاسياسى ءۇشىن ۇرپاقتىڭ بويىندا تاريحي سانانى قالىپتاستىرۋدا اسا ماڭىزدى دەپ بىلەمىن.

ساياسي قۋعىن-سۇرگىن تۋرالى ايتاتىن بولساق, زەرتتەۋشىلەردىڭ كوپشىلىگى بىلايشا ايتقاندا ساياسي قۋعىنمەن بايلانىستىرادى, ونىڭ دا اۋقىمىن كەڭەيتۋ كەرەك. سەبەبى, ساياساتتانۋشىلار ايتاتىن 36-37 جىلدار ەمەس, ونىڭ الدىندا ياعني جەرگىلىكتى بايىرعى تۇرعىندارعا اسىرەسە باي-اۋقاتتى شارۋالارعا قارسى كۇش كورسەتۋ, سولاردى قۋعىن-سۇرگىنگە سالۋ. سونداي-اق, 1926 جىلى قازاقستان اۋماعىندا جۇرگىزىلگەن ەگىستىك جانە شابىندىق جەرلەردى قايتا ءبولۋ؛ 1928 جىلى ءىرى بايلاردىڭ جانە جارتىلاي بايلار مەن كۋلاكتاردىڭ مال-مۇلكىن تاركىلەۋ, ودان كەيىن جاپپاي ۇجىمداستىرۋ, زورلاپ وتىرىقشىلاندىرۋ كەزىندە ول ءوزىنىڭ ايقىن كورىنىسىن بەردى. سوندىقتان دا قۋعىن-سۇرگىننىڭ ءبىر باعىتىن وسى قازاق شارۋالارىنا قارسى جۇرگىزىلگەن ساياساتپەن بايلانىستىرۋ كەرەك.

مەن ءوز باسىم جانە مەن بىلەتىن كوپتەگەن تاريحشىلار مۇنى كوپتەن كۇتكەن ەدىك. ەگەر دە ءبىز تاريحىمىزعا قۇرمەتپەن قاراپ, ۇرپاعىمىزدى تاريحي سانا, تاريح ارقىلى تاربيەلەگىمىز كەلسە بۇگىنگى پرەزيدەنتتىڭ ۇندەۋىن وتە جوعارى باعالايمىن".

مۇحاتوۆا ورازگۇل حاسەنقىزى
تاريحشى, تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور