قاجىرلى قالامگەر (باسى)

جاقىندا جازۋشى, زەرتتەۋشى, تاريحشى, ەتنوگراف, فولكلورشى زەينوللا سانىك اعامىزدىڭ كوپتومدىق شىعارمالار جيناعى قولىما ءتيدى. ون بەس توم. تۇگەل وقىپ شىقتىم. قاتتى ريزا بولدىم. قالامگەر اعامىز سانالى عۇمىرىندا قاجىرلى ەڭبەك ەتىپتى, ارتىنا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي كول-كوسىر مۇرا قالدىرىپتى. قازىردە تالانتتى سۋرەتكەردىڭ وسىنداي ەرەن دە ەسەلى ەڭبەگىن بىرەۋ بىلسە, بىرەۋ بىلمەيدى. سوندىقتان ەل-جۇرت, وقىرمان قاۋىم بىلە ءجۇرسىن دەگەن ىزگى نيەتپەن وسى كوپتومدىق شىعارمالار جيناعى تۋرالى ويىمىزدى ورتاعا سالعاندى ءجون كوردىك.

ەڭ العاش زەينوللا اعامەن توقسانىنشى جىلداردىڭ باسىندا سىرتتاي تانىستىم. زەردەلى زەرتتەۋشىنىڭ «؛قاراكەرەي قابانباي»؛ ؛ اتتى تۇشىمدى ەڭبەگى الماتىداعى «؛جازۋشى»؛ باسپاسىنان (1991 جىلى) باسىلىپ شىققان بولاتىن. ول كەزدە مەن ءال-فارابي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتى بولاتىنمىن. كەڭەس زامانىنداعى تيىمدارعا قاراماستان, اتا-بابا تاريحىنا قىزىعۋشىلىعىم وتە كۇشتى ەدى. «؛حاننىڭ ءبارى &ndash؛ قانىشەر, باتىردىڭ ءبارى &ndash؛ قاراقشى»؛ دەپ وقىتقان ءبىزدىڭ كەڭەستىك تاريحشىلار مەن زەرتتەۋشىلەردىڭ ەڭبەكتەرىنە ءىشىم جىلي قويمايتىن. ولاردىڭ وتىرىكتەرىنە سەنبەيتىنمىن. ال «؛قاراقەرەي قابانباي»؛ كىتابى ماعان ەرەكشە اسەر ەتتى. بالا كەزدەن بىلگىم كەلگەن تاريحي شىندىققا كوزىمدى جەتكىزدى. ؛ الدىمنان سارا جول اشىلعانداي بولدى. ول كەزدە بۇنداي فۋندامەنتالدى ەڭبەكتەر جوقتىڭ قاسى. باتىر بابامىز تۋرالى تولىمدى ەڭبەكتى قىزىعا دا قۇمارتا وقىپ شىقتىم.

كوڭىل كوكجيەگىمدى كەڭەيتتى, تانىمىمدى ۇشتادى, تۇسىنىگىمدى مولايتتى. تۋعان تاريحقا, حاندار مەن باتىرلارعا دەگەن كوزقاراسىمدى تۇبەگەيلى وزگەرتتى. جازۋشىنىڭ بىلىم-بىلىگىنە, ىزدەنىمپازدىعانا, زەرتتەۋشىلىگىنە, ويىن قانىق قىپ جەتكىزە الاتىنىنا, ايشىقتى تىلىنە ريزا بولعانىم ءالى ەسىمدە. سەبەبى اتالمىش كىتاپتان قابانباي باتىر تۋرالى ءوزىمدى تولعاندىرعان سۇراقتاردىڭ بارىنە جاۋاپ الدىم. باتىر بابامىز تۋرالى وسى ۋاقىتقا دەيىن نە ايتىلىپ, نە جازىلعان, سونىڭ ءبارى قامتىلعان. داڭقتى باتىردىڭ ءوزى عانا ەمەس-اۋ, تۋىپ-وسكەن ورتاسى, ؛ بالالىق شاعى, ەل باستاعان ؛ ەرلىك جورىقتارى, كوزسىز باتىرلىقتارى, جەكپە-جەكتەرى مەن قول باستاپ شىققان شايقاستارى, سوعىس تاكتيكالارى, اڭىز-اڭگىمەلەر مەن ولەڭ-جىرلار, ؛ ءتىپتى اتا-تەگى مەن ۇرپاقتارى, قازاق-قالماق اراسى, سول كەزەڭنىڭ تىنىس-تىرشىلىگى, تاريحي تۇلعالار مەن وقيعالارعا دەيىن تولىق زەرتتەلىپ-زەردەلەنگەن. مەنى ەرەكشە سەزىمگە بولەگەن جايت, قابانبايدىڭ «؛دارابوز»؛ اتانىپ, حان ۇرانىنا اينالۋى تۋرالى جازبالار ەدى. بۇندا باياندالاتىن تاريحي وقيعالار ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ اۋماعىندا وتكەنىن ءوقىپ-بىلىپ, بويىمدى ماقتانىش سەزىمى بيلەگەن. ءوزىم تۋىپ-وسكەن قىزىل تۋ كەڭشارىنىڭ ىرگەسىندەگى قوڭىراۋليە ۇڭگىرى ماڭىندا بولعان قيان-كەسكى شايقاستا قابانباي باتىر قالماقتىڭ اتاقتى ارقاۋىل باتىرىمەن جەكپە-جەككە شىعىپ, ونى جايراتىپ سالادى. سول سول-اق ەكەن, ؛ جاۋدىڭ مەسەلى قايتىپ, جەڭىلگەندەرىن مويىندايدى. مىنە, وسى شايقاستاعى ەرەن ەرلىگى ءۇشىن ابىلاي حان قابانباي باتىرعا «؛دارابوز»؛ دەگەن ات بەرىپ, «؛حان قابانباي»؛ دەپ حان ۇرانىنا اينالدىرعان ەكەن. كىتاپتاعى: «؛قوڭىراۋليە بەكىنىسىن الۋ جولىندا قازا تاپقان ءار ءجۇزدىڭ ادامدارىن, ياعني ارعىن, نايمان, كەرەي رۋلارىنىڭ ادامدارىن دارا-دارا بولەك جەرلەپ, ولىكتەردىڭ باسىنا ەسكەرتكىش-قۇلپىتاس ورناتىپتى, ول تاستارعا نايماننىڭ ءشومىش تاڭباسىن, ارعىننىڭ كوز تاڭباسىن, كەرەيدىڭ اشاماي تاڭباسىن ايىرىم-ايىرىم ويىپ ورناتىپتى»؛ دەگەن جولداردى وقىپ, ء«؛وزى سوناۋ قىتاي ەلىندە تۇراتىن قالامگەر وسىنىڭ ءبارىن قايدان ءبىلدى ەكەن»؛ دەپ تاڭداي قاققانىم ءالى ەسىمدە. ويتكەنى قوڭىراۋليە ۇڭگىرى مەن ونىڭ جانىنداعى قورىمدى ءبىز بالا كەزدەن كورىپ-بىلىپ, تاماشالاپ وسكەنبىز, جاقسى بىلەتىنبىز. جاسىرىپ-جاباتىنى جوق, تەك وسىنداي دۇنيەنى دۇبىرلەتكەن تاريحي وقيعالاردىڭ ءدال وسى ماڭدا وتكەنىنەن حابارسىز ەدىك.

سونداي-اق قابانباي بابامىزبەن بىرگە ابىلاي حاننىڭ ەل باستاعان كوسەمدىگى مەن بوگەنباي, شاقشاق جانىبەك, باراق, بايمۇرات, اقبانتاي, مالايسارى, ناۋرىزباي, ەسپەنبەت, قاساباي, جانتاي, شاعالاق سىندى باتىرلاردىڭ قول باستاعان ەرلىكتەرى تۋرالى دا العاش وسى كىتاپتان وقىپ بىلگەن ەدىم.

«؛سەرگەلدەڭ»؛ رومانىندا جازۋشى مىنە وسى قابانباي باتىردىڭ باۋىرى تۇماتاي ءبيدىڭ ۇرپاقتارى تۋرالى باياندايدى. شىعارماداعى وقيعا جەلىسىنە اتا-اناسىنان ەرتە ايىرىلىپ, جاستاي جەتىم قالعان باشكە, تولەباي جانە الكەمباي اتتى اعايىندى ءۇش جىگىتتىڭ باستان كەشكەن تار جول, تايعاق كەشۋلەرى ارقاۋ بولعان. ەڭ الدىمەن ولاردىڭ اتا-انالارىنان ايرىلعاننان كەيىنگى كورگەن قورلىقتارى, قياناتتارى, قيىندىقتارى, قىربەك سياقتى زالىمداردىڭ الداۋىنا ءتۇسىپ, جازىقسىزدان-جازىقسىز مويىندارىنا مال ءىلىنىپ, سونداي ايلا-شارعىمەن وزدەرىن قۇلاق كەستى قۇلدارىنا اينالدىرماقشى بولعان زورلىقشىل جۇماقان زاڭگىدەن قاشىپ, قۇلىستاي, بارلىق, تارباعاتايدان امالسىز اۋىپ, تۋعان جەر, قۇتتى قونىستارىن تاستاپ, قورعان بولار, باۋىرلارىنا باسار ناعاشى جۇرتتارىن ىزدەپ جولعا شىققاندارى ؛ باياندالعان. جول ازابى, الدارىنان كەزدەسكەن قيىندىقتار, مەحنات-ماشاھاتى كوپ كۇندەر مەن ۇيقىسىز وتكىزگەن تۇندەر ابدەن قاجىتىپ-قالجىراتسا دا, كەلەر كۇننەن ۇمىتتەرىن ۇزبەگەن اعايىندىلار اقىرى دىتتەگەن جەرلەرىنە جەتىپ, ناعاشىلارىمەن تابىسىپ, ەل قاتارىنا قوسىلىپ, وزدەرىنىڭ تالاپتارى مەن قارىم-قابىلەتتەرىنىڭ ارقاسىندا ەل قاتارىنا قوسىلىپ, ءتىپتى ؛ بايلىق پەن بيلىككە قولدارى جەتىپ, ءۇرىم-بۇتاق ورگىزىپ, باقۋاتتى عۇمىر كەشىپ, باقىتتى ءومىر وتكىزەدى.

اتالمىش شىعارماداداعى ءۇش جەتىمنىڭ باستارىنان كەشكەن قيىندىقتاردى, تالايلى-تاۋقىمەتتەرىن سۋرەتتەۋ ارقىلى سول وڭىردەگى بارشا قازاقتىڭ قيلى تاعدىرىن اشىپ كورسەتكەن. ؛ قالامگەر باشكە, الكەمباي جانە تولەبايدىڭ اتا-بابالارى مەن كەيىنگى ۇرپاقتارىنىڭ تاعدىر-تالايىن دا قالامىنان تىس قالدىرماعان. بۇل روماندى سول جاقتاعى قازاقتاردىڭ تاريحي كوركەم شەجىرەسى دەسە دە بولادى. سول ءبىر قيىن-قىستاۋ كەزەڭدەگى وقيعالاردى قۇرعاق قانا بايانداپ قويماي, تاريحي تۇلعالاردىڭ كۇيىنىشى مەن ءسۇيىنىشىن, قىزىعى مەن قايعىسىن, قۋانىشى مەن ۋايىم-مۇڭىن, ؛ جان تەبىرەنىستەرى مەن كۇيزەلىستەرىن, ىس-ارەكەتتەرىمەن قاتار سۋرەتتەپ, اسقان سەزىمتالدىقپەن كەستەلەگەن.

تولەباي ءبيدىڭ كىسىلىك تۇلعاسى, عيبراتتقا تولى عۇمىرى, ونەگەلى ىس-ارەكەتى, بيلىك جۇرگىزگەن ۋاقىتى مەن ورتاسى, سول كەزەڭدەگى تاريحي وقيعالار, قاندى قىرعىندار مەن كۇيزەلگەن حالىقتىڭ جاندارىن شۇبەرەككە ءتۇيىپ باسساۋعالاپ جات ەلگە &ndash؛ پاكستان, ءۇندىستان, تۇركيا ەلدەرىنە بوسۋلارى قايىستاي ءورىلىپ, جىبەكتەي تارقاتىلادى. تۇتاس ءبىر ءداۋىر شىندىعى مەن كەر زاماننىڭ كەسكىن-كەيپى قاز-قالپىندا, اينا-قاتەسىز, شىنايى ءھام كوركەم سۋرەتتەلگەن.

روماندى تولقىماي وقۋ مۇمكىن ەمەس, سول ءبىر تار كەزەڭنىڭ سۇرەڭسىز سۋرەتتەرى وقىرمان قاۋىمدى بەي-جاي قالدىرماسى انىق. سول زار زامانداعى تاريحي وقيعالار بىرىنەن كەيىن ءبىرى تىزبەكتەلىپ, كوز الدىڭىزدان قازاق كوشى سياقتى قوپارىلا كوشىپ وتكەندەي بولادى. سول كەزەڭنىڭ تىنىسىن سەزىنەسىز, ىشىندە ءوزىڭىز دە بىرگە ءومىر ءسۇرىپ جۇرگەندەي كۇي كەشەسىز. ؛ جانىڭىز كۇيزەلىپ, جۇرەگىڭىز اۋىرادى. ەرىكسىز كوزىڭىزگە جاس, كومەيىڭىزگە وكسىك تىعىلادى.

زەينوللا سانىك اعامىزدىڭ تاعى ءبىر تولىمدى ەڭبەگى &ndash؛ «؛باسباي»؛ تاريحي رومانى. بۇندا دا سول شەتتەگى قازاقتىڭ تاعدىر-تالايى, تىنىس-تىرشىلىگى, سالت-ساناسى, ءجون-جورالعىلارى, تاريحي وقيعالار سۋرەتتەلەدى. جازۋشىنىڭ ەل مەن جەر تاريحىن جەتىك بىلەتىنىنە قايران قالاسىڭ. كەيىپكەرلەرىنىڭ جەكە باستارىن عانا ەمەس, اتا-باباسى مەن قورشاعان ورتاسىنا دەيىن تولىق قامتىپ كورسەتەتىنى ءتانتى ەتەدى. باس كەيىپكەر &ndash؛ باسباي ءبيدىڭ اتا-بابالارى مەن ءۇرىم-بۇتاعى جونىندە دە كەڭ ماعۇلمات الاسىز. روماندا مامبەت ەلىنىڭ بارلىقتى قۇتتى قونىس ەتكەنىن, ولارعا بۇرىنىراقتا ادىلبەك باتىر, وتىنشى بيلەر بيلىك جۇرگىزىپ, تورەلىك ايتقانىن, ولاردان كەيىن قابانباي باتىردىڭ شوبەرەسى سۇلەيمەن مەن باپى بولىستار باس يە بولعانىن, ؛ مىنە, ەندىگى كەزەكتە سول سۇلەيمەننىڭ قاناعاتى مەن باپىنىڭ نەمەرەلەرى &ndash؛ ءالىمعازى مەن باسبايدىڭ ءداۋىرى باستالعانىن كوركەم تىلمەن كەستەلەپ جازادى. اۆتوردىڭ قالامگەرلىك, سۋرەتكەرلىك شەبەرلىگىنە قوسا زەرتتەۋشىلىك قارىم-قابىلەتىنە دە ريزا بولاسىز.

قىتاي قازاقتارىنىڭ اراسىندا تارباعاتاي وكۋرگىنىڭ باس ءۋاليى بولىپ, ۇزاق جىل ەل باسقارعان باسباي شولاقۇلى ءباپيندى بىلمەيتىن ادام كەمدە-كەم. ؛ 1940-1945 جىلدارى قىتايداعى ۇلت-ازاتتىق كۇرەسى مەن جاپونياعا قارسى كۇرەستى بەلسەندى قولداعان ءىرى وتانشىل قايراتكەر. ەل باستاعان كوسەمدىگى, ءسوز باستاعان شەشەندىگىمەن بىرگە, جوق-جىتىك پەن جارلى-جاقىبايلارعا, كەمباعالدارعا شىن كوڭىلىمەن جاردەمدەسەتىن قولى اشىق, جومارت جان ەكەندىگى تۋرالى اڭىز-اڭگىمەلەر وتە كوپ. داۋلەتى تاسىپ, ىرىسى مولايعان شاعىندا جومارتتىعىمەن اتى شىعىپ, ءوز زامانىنىڭ «؛اتىمتاي جومارتى»؛ اتانعان, قوعامنىڭ بەلسەندى, ءقادىرلى ازاماتىنا اينالىپ, ءتۇرلى قايىرىمدىلىق شارالارىن جاساۋمەن اينالىسقانىن وسى شىعارمادان انىق بىلەمىز. ماڭايىنداعى حالىقتىڭ كەم-كەتىگىن بۇتىندەپ عانا قويماي, ەلدىڭ, مەملەكەتتىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتۋگە اتسالىسقان ايتۋلى قوعام قايراتكەرى. سول كەزدەگى حالىقتىڭ سوزىمەن ايتقاندا, ول «؛حالىقتىڭ كوزىن دە, كوڭىلىن دە نۇرلاندىرعان باسباي»؛ بولاتىن. بولىس, بي, ايماق ءۋاليى بولىپ, اتتان تۇسپەي جۇرسە دە, ەشۋاقىتتا ادامدىق قادىر-قاسيەتىن جوعالتپاعان, ءوز بيىگىنەن ەشقاشان الاسارماعان, قاراپايىمدىلىعىمەن ەلگە جاققان ارداقتى تۇلعا. ءوز قاراماعىنداعى حالىققا جايلى بولىپ, قولىنان كەلگەن كومەگىن اياماي, قارجىلاي قاراسىپ تۇرعان. شاۋەشەككە اسار ەلەكتر ستانسياسىن سالدىرىپ, قالا حالقىن جارىقپەن قامتاماسىز ەتكەن. جۇرتتىڭ ەمىل وزەنىنەن ارلى-بەرلى قينالماي ءوتىپ-جۇرۋى ءۇشىن ءوز قاراجاتىمەن ۇزىندىعى &ndash؛ سەكسەن جەتى مەتر, كەڭدىگى &ndash؛ التى مەتر ۇلكەن كوپىر سالدىرعان. كوپىر كۇرەڭ سىرمەن سىرلانىپ, قوس جاقتاۋىنا ويۋلى شارباقتار قويىلىپ, ەكى باسىنا دوعاشا يىلگەن ماڭدايشالىق ورناتىلىپ, وعان «؛باسباي شوڭ كوپىرى»؛ دەپ جازىپ قويىپتى. ؛ سول ءوڭىردى مەكەندەگەن قازاقتار ەمىلدىڭ بالىعى مەن ءقامىس-شيىن شاۋەشەككە اتالمىش كوپىر ارقىلى اپارىپ, ساۋدانىڭ كورىگىن قىزدىرىپ, ؛ ؛ جان باعىپتى.

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە ءوزى شەتەلدە تۇرىپ جاتسا دا, قان كەشىپ جاتقان قانداستارىنا ارناپ بەس ءجۇز اتتى ەر-تۇرمانىمەن جىبەرگەنى دە ەرلىكپەن پارا-پار يگىلىكتى ءىس ەمەس پە؟! ال سونىڭ الدىندا عانا جاپونيامەن سوعىسىپ جاتقان قىتاي ۇكىمەتىنە ارناپ ەكى ءجۇز اتتى كومەككە جىبەرگەنىن دە ءالى كۇنگە دەيىن سول جاقتاعى ەل ماقتانىشپەن تامسانا وتىرىپ ايتادى. بۇل-بۇل ما, باسباي بولىستىڭ جومارتتىعىن ايداي الەمگە پاش ەتىپ, ابىرويىن اسىرعان ەلەۋلى وقيعا, ەلۋىنشى جىلداردىڭ باسىندا كەڭەس وداعى جانە قىتاي ەلىنىڭ ارالاسۋىمەن كورەيا تۇبەگىندە تۇتانعان سوعىسقا كومەك رەتىندە اسكەري ۇشاق سىيلاۋى ەدى. وعان ءتورت مىڭ قوي, ءجۇز جىلقى, ءجۇز سيىر, ءجۇز تۇيە, ءجۇز سارى التىن اتاعان ەكەن. ؛

مىنە, وسىنىڭ وزىنەن-اق باسباي بايدىڭ قانداي ادام بولعانىن انىق اڭعارۋعا بولاتىن شىعار. اتالمىش شىعارمادا وسى تاريحي وقيعالاردىڭ ءبارى اسقان شەبەرلىكپەن, كوركەم تىلمەن ادەمى كەستەلەنگەن. باسباي بايدىڭ كوركەم بەينەسى ونىڭ وسىنداي يگى ىستەرى مەن ەلگە جاساعان جاقسىلىقتارى ارقىلى تايعا تاڭبا باسقانداي انىق بەينەلەنگەن. ول وسىنشا بايلىققا مۇراگەرلىكپەن يە بولماعان, ماڭداي تەرى, تابان ەتپەن جەتكەن. ونى دا وسى شىعارمادان وقىپ-بىلۋگە بولادى. شىنىن ايتقاندا بۇل رومان باسباي بايدىڭ قانداي ادام بولعانىن, ونىڭ قايىرىمدى جان ەكەنىن, ادامدىق اسىل قاسيەتتەرىن, كىسىلىك كەلبەتىن, ءبولمىس-بىتىمىن جان-جاقتى اشىپ كورسەتكەن. ەل ىشىندەگى قيسىق-قىڭىردى تۇزەتۋ, پالە-جالاعا ۇشىراپ, باستارىنا ءىس تۇسكەندەرگە كومەكتەسۋ, الدىدەن ءزابىر كورىپ, جاپا شەككەن ءالسىزدى قولداپ-قۋاتتاۋ باسباي بايدىڭ باستى ادامدىق ءھام ازاماتتىق بورىشى بولعانعا ۇقسايدى. ونى وسى شىعارماداعى قارەكە زاڭگىنىڭ اتىن ۇركىتىپ, جەرگە وماقاسا قۇلاتىپ كەتتى دەپ قارمىس اتتى قاراعا ورىنسىز ايىپ تاعىلىپ, جالا جابىلىپ, تۇيەشى ۇكىرداي وعان قاتاڭ ۇكىم كەسپەكشى بولعاندا, باسباي باي اراعا ءتۇسىپ:

&ndash؛ اشىعىن ايتايىق كوپشىلىك, مىنالارىڭىز ايىپ سالۋعا تاتىمايدى. جىعىلعانىن اتىنىڭ باسىنا يە بولا الماعان زاڭگى وزىنەن كورمەي, كوشكەن ەلدەن كورەتىنى نەسى؟! اتقا مىنە الماسى بار, اساۋعا ءمىنىپ نە قىلادى؟ ەگەر كوش يەسىن ايىپكەر دەپ جىعىپ بەرسەڭىزدەر, مامبەت پەن ءدورتۋىلدىڭ يگىجاقسىلارىنا ەرتەڭگى كۇنى كۇلكىگە قالاسىڭدار. ونداي بولعاندا قازاق دالاسىنىڭ جالبىر توندى شالى دا, جالباڭداعان بالاسى دا, كەدەيدىڭ كوشى, كەم-كەتىكتىڭ ءجۇرىسى... ءبارى دە ايىپكەر بولىپ شىعا كەلمەي مە؟! &ndash؛ دەپ, قارمىستىڭ ەش ايىبى جوق ەكەنىن دالەلدەپ, جازادان قۇتقارىپ جىبەرگەنى ءتارىزدى تاريحي وقيعالاردان انىق بايقايسىز. سونداي-اق ءوزى سورى قايناپ جۇرگەن سورماڭداي كەدەي-كەپشىكتى سورلاتقان ءىلھام بايعا اقىرىپ:

&ndash؛ ؛ و, اكەڭنىڭ اۋزىن... قۋ ءىلھام! ءوي, سەنىڭ ەلدى جەگەنىڭ از با دەيمىن, ەي, سەن شاعانتوعاي ەلىنىڭ قانىن تاس كەنەشە سورعان قۋدىڭ ءوزى ەمەسپىسىڭ دەيمىن. ءوي, وسى كەدەيدى زارلاتقاندا قانشالىق مارقادام تابام دەيسىڭ. ءوي, ەمىل بويىنىڭ ەلىن سورعان قارا سۇلىك! &ndash؛ دەپ, ونىڭ زورلىقشىل قىلىعىن بەتىنە باسىپ, كەدەيدىڭ اقىسىن الىپ بەرگەنىن دە وقىرمان قاۋىم وسى شىعارمادان وقىپ-بىلە الادى. بۇنداي مىسالداردى كەلتىرە بەرسەڭ, ءسوز ۇزارا بەرەدى. مىنە وسى ەكى وقيعانىڭ وزىنەن-اق باسباي بايدىڭ قانداي ءادىل, ادىلەتسۇيگىش ادام بولعانىن انىق اڭعارۋعا بولاتىن شىعار.

روماندا تەك باسباي بايدىڭ باسىنان كەشكەندەرى, عيبراتقا تولى عۇمىرى, پەندەلىك ماقسات-مۇراتى, ازاماتتىق ارمان-اڭسارى عانا ەمەس, ەل مەن جەر جايى, ؛ ولكەنىڭ كەشەگىسى مەن بۇگىنگى تىنىس-تىرشىلىگى, سول ءداۋىردىڭ شىندىعى مەن زامانا كەلبەتى تۇتاس كورىنىس تاپقان. بوكەنشى ومار, جاتقانباي بيلەر, مامىربەك, جالباعاي, تاڭعىت, تۇيەشى ۇكىردايلار, قاناعات, قىدىرموللا, زەينوللا, ءالىمعازى بولىستار, ؛ توكەن, مۇقاش, ءبايتىش, سىمايىل زاڭگىلەر, امبى مەكەمەسىنىڭ وكىلدەرى &ndash؛ سامبىلەي, دەمەجان مىرزالار, اسەت, كادريحان اقىندار, قايراقباي كۇيشى, ءامىرسان, مىراۋىت بايلار, قالي, ماجەن, يسا, يتەمىر, الىكەي, وقاباي قاجىلار, ەشەن قازىرەت سەكىلدى كوپتەگەن تاريحي تۇلعالاردىڭ كوركەم بەينەلەرى ءساتتى سومدالعان. سەنىمدى, نانىمدى. جازۋشى كەيىپكەرلەرى بىركەلكى كەسكىن-كەيىپتە ەمەس, ءارتۇرلى قىرىنان كورىنەدى. ءار كەيىپكەردىڭ وزىنە ءتان ءبولمىس-بىتىمى, مىنەز-قۇلقى, قيمىل-قوزعالىسى, سويلەگەن سوزدەرى, ءتىپتى كيگەن كيىمدەرىنە دەيىن بىر-بىرىنە ەش ۇقسامايدى, سانقيلى, ءارتۇرلى وبرازدار گالەرەياسىن جاساعان.

زەينوللا سانىكتىڭ كوركەم شىعارمالارىنان انىق بايقاعانىم, اعامىز ناعىز ءسوز زەرگەرى ەكەن. سۋرەتكەرلىك قۋاتى, قالامگەرلىك تالانتى, جازۋشىلىق قارىم-قابىلەتى وتە جوعارى, ورەلى ويلار ايتىپ, سوزبەن سۋرەت سالادى. «؛سەرگەلدەڭدەگى»؛ باشكە, الكەمباي جانە تولەباي ءبيدىڭ جانە «؛باسبايداعى»؛ باسباي بايدىڭ ءومىر جولدارىن, قيىندىق پەن قۋانىشتارى قاتار قايشىلاسقان عۇمىرلارىن, كۇردەلى تاعدىر-تالايلارىن سۋرەتتەۋ ارقىلى قىتايداعى قانداستارىمىزدىڭ سول كەزەڭدەگى ءومىرىن, باستارىنا تۇسكەن قيىندىقتارىن, جازىقسىزدان جازىقسىز قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعاندارىن, جاپا شەككەندەرىن, ازاپ تارتقاندارىن, قىرىلعانىن, ماشاھات پەن مەحناتتى تاعدىر-تالايلارىن, قۋانىشتى كۇندەرى مەن مەرەيلى ساتتەرى از بولعانىن شىنايىلىقپەن, اسقان شەبەرلىكپەن ورنەكتەگەن. ؛ تۋىندىدا الۋان مىنەزدى, ءارتۇرلى تاعدىرلى كەيىپكەرلەر حاراكتەرى سومدالىپ, بولمىسى اشىلادى. قات-قابات تارتىس, قىم-قيعاش قاقتىعىستار, ءارتۇرلى مىنەز بەن بولمىس-بىتىمدەگى كەيىپكەرلەر سەنىمدى سۋرەتتەلگەن. بۇل كوركەم شىعارمالاردا باياندالاتىن تاريحي وقيعالاردان سول وڭىردەگى حالىقتىڭ باستارىنا تۇسكەن اۋىرتپالىقتىڭ ءزىل-باتپانداي اۋىر ەكەنىن سەزىنەسىز, تىنىس-تىرشىلىگىن ۇعاسىز, تاريحىن بىلەسىز, ارمان-اڭسارىن تۇسىنەسىز, ىشكى زاپىرانىن تۇيسىنەسىز, قايعى-قاسىرەتىن كورەسىز, ۋايىم-مۇڭىن قوسىلا شەرتەسىز. تۋىندىلاردى وقىپ وتىرىپ سونداعى كەيىپكەرلەرمەن بىرگە كۇن كەشەسىز, الدىنان شىققان قيىندىقتارمەن بىرگە كۇرەسكىڭىز كەلەدى, كۇڭىرەنەسىز, ۋايىم-مۇڭنىڭ قۇشاعىنا ەنەسىز, قايعى-قاسىرەتكە باتاسىز, ازاپ ؛ شەگەسىز, جانىڭىز اۋىرادى, جۇرەگىڭىز سىزدايدى, كوڭىلىڭىز تۇسەدى... مىنە, بۇل سىرباز سۋرەتكەر زەينوللا سانىك قالامىنىڭ قۇدىرەتى.

جازۋشى «؛باسباي تۋرالى اڭگىمە-جىرلار»؛ ؛ دەرەكتى شىعارماسىندا وسى تاقىرىپتى ودان ءارى ىندەتە زەرتتەپ, جان-جاقتى زەردەلەپ, تولىقتىرا تۇسكەن. وقىرمان قاۋىم بۇل زەرتتەۋدە بايدىڭ اتا تەگى, ءومىر سۇرگەن ورتاسى, ءومىربايانى, تۇرمىس ادەتتەرى, ناقىل سوزدەرى مەن قىزىقتارى, ىستەگەن قايىرلى دا بەرەكەلى ىستەرى, باسباي باي تۋرالى تانىمال تۇلعالاردىڭ ايتقان ەستەلىكتەرى, ؛ ەل اۋزىنداعى اڭىز اڭگىمەلەر, جىر-داستاندار, وتباسىلىق جاعدايى تولىق قامتىلعان. ؛ ؛ كىتاپتارىن وقىپ وتىرعاندا قارىمدى قالامگەردىڭ بىلىم-بىلىگىنە, كەشەگى وتكەن تاريحتى تەرەڭ بىلەتىنىنە, قازاقتىڭ اتا-تەك شەجىرەسىنە جەتىكتىگىنە, سول ءداۋىردىڭ تىنىسىن قاپىسىز سەزە الاتىنىنا, سەزىنىپ قانا قويماي, وقىرمان قاۋىمعا اينىتپاي جەتكىزە الاتىنىنا ەرىكسىز ءتانتى بولىپ, قايران قالاسىز. تاريحي تۇلعالار تۋرالى شىعارمالارىن كەڭىنەن شولىپ, كەمەلىنە كەلتىرىپ تولعايتىنىنا ريزا بولاسىڭ. «؛سۇلەيمەن بي»؛ دەرەكتى حيكاياتىنا xix عاسىردىڭ ورتا شەنى مەن xx عاسىردىڭ باس كەزىندە عۇمىر كەشكەن سۇلەيمەن ادىلبەكۇلىنىڭ قوعامدىق ءومىرى ارقاۋ بولعان. اۆتور اتالمىش تاريحي شىعارماسىن «؛سۇلەيمەن بي ادىلبەكۇلى (1841 &ndash؛ 1905) &ndash؛ قابانباي باتىردىڭ ءتورتىنشى ۇرپاعى. ول ءوز زامانىندا ءادىل بيلىگى, تابىمدى شەشەندىگىمەن قازاق دالاسىنا داڭقى شىققان ايگىلى تۇلعالاردىڭ ءبىرى. ءتىپتى ارقا مەن شىعىس وڭىردەگى قازاق بيلەرىنىڭ كەڭەسىندە بىرنەشە رەت توبەباسى بولىپ سايلانىپ, تۇتاس قازاق بيلەرى ءقادىر تۇتاتىن ءىرى تۇلعاعا اينالعان ادام»؛ دەپ باستاپ, وقىرمان قاۋىمدى اتاقتى ءبيدىڭ اتا-تەگىمەن, ءومىر سوقپاقتارى ءھام تۋىپ-وسكەن ورتاسىمەن, حالىققا جاساعان جاقسىلىقتارىمەن, يگى ىستەرىمەن, سول كەزەڭدەگى تاريحي وقيعالارمەن, ەل جايىمەن تولىق تانىستىرىپ وتەدى. سونداي-اق نايمان شال, تولەگەتاي بابا, قاراكەرەي ابىز, بايىس جانە بايجىگىت بيلەر, ءالى اۋليە, ادىلبەك جانە قالەن باتىرلار, جالباعاي, تۇيەشى, ءشاي, تەمىربەك, نۇرتازا ۇكىردايلار, قاناعات بولىس سەكىلدى تاريحي تۇلعالار تۋرالى تولىمدى تولعامدار, قىزىقتى دەرەكتەر مەن مول ماعۇلماتتار بار. بۇل كىتاپتان ءار وقىرمان ءوز ىزدەگەنىن ؛ تابادى, ءوز كەرەگىن الادى. سەبەبى ءبىر قازاقتى قازاقستانداعى نەمەسە شەتتەگى قازاق دەپ ءبولىپ-جارۋعا استە بولمايدى. شەت جايلاپ, قيىر قونعان قانداستاردىڭ تاريحى دا قازاق حالقىنا ورتاق تاريح, ورتاق قۋانىش, ورتاق قايعى-قاسىرەت, قازاق حالقىنىڭ, قازاق تاريحىنىڭ ەشقاشان ەنشىسى بولىنبەس, قۇرامداس ءبىر بولشەگى. ەندەشە قىتايداعى قازاقتاردىڭ كەشەگى وتكەنى مەن بۇگىنگىسىن حاتقا ءتۇسىرىپ, بۇل جاقتاعى اعايىندارمەن تانىستىرعان قالامگەرگە قانداي ماقتاۋ ايتساق تا جاراسادى. بۇل كىتاپتاردىڭ ماندىلىگى دە, ماڭىزدىلىعى دا وسىندا. ايتپەسە, تولەباي مەن سۇلەيمەن بي, باسباي باي سياقتى ءىرى تاريحي تۇلعالاردى وقىعىن-توقىعان ازاماتتار بولماسا, قاراپايىم حالىقتىڭ بىلە بەرمەسى دە اقيقات. مىنە وسى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرىپ, قازاق تاريحىنىڭ تولىقتاي زەرتتەلىپ-زەردەلەنىپ, جازىلۋى ءۇشىن دە شەتتەگى قازاقتاردىڭ تاريحىن دا ەستەن شىعارۋعا, ەسەپتەن سىزىپ تاستاۋعا بولمايدى. ولاي بولماعان جاعدايدا, قازاق تاريحى جارتىكەش, ءبىر دۇنيەسى كەم تاريح بولىپ قالماق.

«؛تۇعىرىل حان. قايراقباي. دەمەجان»؛ اتتى تاريحي ەسسەلەرىندە دە قازاق حالقىنىڭ ارعى-بەرگى تاريحىنان سىر شەرتىپ, جىر تولعايدى. «؛تۇعىرىل حان»؛ ەسسەسىندە اۆتور تۇعىرىل حاننىڭ تاريحتاعى ورنىنا, كەمەڭگەرلىگى مەن كورەگەندىگىنە, ونىڭ ەسۇكەي مەن ونىڭ ۇلى شىڭعىس حانمەن قارىم-قاتىناسى, باعى اسىپ, مەيماناسى اسىپ, داۋىرلەپ تۇرعان كەزىندە ونى قولتىعىنان دەمەپ, قولداعانى, ءتىپتى «؛اندا اكە»؛ مەن «؛اندا بالا»؛ بولىپ سەرتتەسكەندەرى, ءبىراق كەيىننەن كۇشەيىپ العان سوڭ شىڭعىس حان ونىڭ ءبارىن ۇمىتىپ, «؛اندا اكەسىنە»؛ قارسى شاۋىپ, تاس-تالقانىن شىعارعانى تۋرالى جازبالاردى وقىعاندا ەرىكسىز ويعا باتاسىڭ, قاباعىڭا كرەۋكە مۇڭ ۇيالايدى. ادام بالاسىنىڭ بيلىك پەن بايلىق ءۇشىن, ياعني ناعىز ازاماتتىق پەن ساتقىندىق سىنالار ساتتە بىرگە تۋعانىن دا جاماندىققا قيىپ جىبەرەتىنىنە قىنجىلاسىڭ, وزەگىڭدى وكىنىش وتى ورتەيدى. كوپ نارسەنى تۇسىنەسىڭ, تۇيسىنەسىڭ... ءبىراق, ودان نە پايدا؟ وتەر ءىس ءوتتى, بولار ءىس بولدى, بوياۋى ءسىڭدى. تاريح دوڭعالاعى ءوز ىرعاعىمەن دوڭگەلەي بەردى: «؛تاڭىرىدەن سۋات الدىڭ, تۇعىرىلدان قۋات الدىڭ, كەرەيدەن باقسى الدىڭ...»؛ دەگەن سوزدەر شىڭعىس حاندى عانا ەمەس, وسى تاريحتى باسىنان وتكەرگەن بارلىق ادامدى, ءتىپتى اۋليەنىڭ ءوزىن دە وي يىرىمىنە ءتۇسىرىپ, ديىرمەننىڭ تاسىنداي اينالدىرادى. &ndash؛ قايران, تۇعىرىل, &ndash؛ دەدى ول كەرەي ەلىنىڭ سول ءبىر داۋرەندەگەن شاعىن ەسىنە الىپ, &ndash؛ زاماننىڭ مۇنداي بولارىن كىم ويلاعان؟ باتىرعا بىتكەن مىنەز الدى-ارتىن ويلاتپاي, اجالىن اقىرى ءوزىنىڭ «؛اندا بالاسىنان»؛ كەلتىرگەنىن قارامايمىسىڭ! سەنىڭ كىسىلىگىڭ بيىك, ەرلىگىڭ ەلدىگىڭە لايىق جان ەدىڭ عوي. سول ەرلىگىڭ مەن ەلدىگىڭدى كورسەتسەم دەپ ءجۇرىپ, جۇرتتا قالعان ەسۇكەيدىڭ جەتىم بالالارىن ەل قاتارىنا قوستىڭ, وزىڭدەگى باردى وسىعان توكتىڭ, ءتاڭىردىڭ كوكشە اۋليەسىن دە وسىعان بۇيىردىڭ... اقىرى باق پەن داۋلەت وزىڭنەن تايىپ, مىنا تەمۋچيننىڭ باسىنا قوندى, وسىلاي بولاتىن دا ءجونى بار»؛ دەپ تاپسىرلەيدى قالامگەر كوكشە اۋليەنىڭ اۋزىمەن ءوز شىعارماسىندا قاتاڭ ۇكىم شىعارىپ: «؛وسىلايشا ءvى عاسىردىڭ باس شەنىندە دۇنيەگە كەلگەن كەرەيت حانى ازيا توسىندە التى عاسىر بويىنا داۋرەندەپ, xiii ؛ عاسىردىڭ باس شەنىندە مونعول يمپەرياسىنىڭ كۇشىمەن ءبىرجولا جويىلدى.»؛

تۇعىرىل حاندى قولداپ-قۋاتتاپ تاققا وتىرعىزعان ەسۇكەي ەدى, ال ونىڭ ۇلى شىڭعىس ونى قان قاپتىردى. ال تۇعىرىل تاققا تالاس كەزىندە ءوزىنىڭ باۋىرلارى تايتەمىر ءتايجى مەن بۇقاتەمىردى ولتىرگەن ەدى. مىنە, تاق پەن داڭق ءۇشىن بيلەۋشىلەر وزگە تۇگىل, ءوزىنىڭ تۋعان اعا-باۋىرىنا دا اياۋشىلىق جاسامايدى ەكەن. ؛ اۆتور بيلەۋشىلەردىڭ وسالدىعى مەن تاقتىڭ قۇدىرەتتىلىگىن تاپ وسىنداي كەرەعار تاريحي وقيعالار ارقىلى اشىپ, مەيلىنشە سەنىمدى سۋرەتتەگەن. ؛

زەينوللا اعامىزدىڭ «؛قايراقباي»؛ اتتى تاريحي ەسسەسىندەگى جازبالارعا قاراعاندا, قايراقباي شالەكەنۇلى &ndash؛ قازاق كۇي ونەرىنىڭ مايتالمانى, ايگىلى سازگەر, قوعام قايراتكەرى, بي, بولىس بولعان, ارعى-بەرگى بەت قازاقتارى بىردەي مويىندايتىن ءىرى تۇلعالاردىڭ ءبىرى. شىعارمادا قايراقباي كۇيشىنىڭ بالالىق شاعى, وسكەن ورتاسى, بالا بيدەن توبە بيگە دەيىنگى ءجۇرىپ وتكەن عۇمىرلىق جولى, قارا قىلدى قاق جارا ايتقان بيلىكتەرى, كۇيلەرى مەن ولاردىڭ شىعۋ تاريحى جونىندە تولىق ماعۇلمات بەرىلگەن.

زەرتتەۋشىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا, كۇيشىنىڭ ءجۇز قىرىقتان اسا كۇيى بار ەكەن. وسىنشاما مول مۇرا قالدىرعان ونەر قايراتكەرىن ءبىز نەگە بىلمەيمىز؟ وسىناۋ ۇشان-تەڭىز ەڭبەگىن ەسكەرىپ, اتىن نەگە ارداقتامايمىز؟ مىنە, وسى سەگىز قىرلى, ءبىر سىرلى قايراقباي كۇيشىنى قازاققا العاش تانىستىرعان دا, ءومىرى مەن ونەرىن جالپاق جۇرتقا جاريا ەتكەن دە زەينوللا اعامىز بولاتىن.

قىتاي قازاقتارىنىڭ اراسىنان سۋىرىلىپ شىعىپ, جالاڭ قولىمەن قاتىگەزدىك پەن ادىلەتسىزدىككە قاسقايا قارسى شىققان دەمەجان كەشۋبايۇلىنىڭ ەرلىك ىستەرى تۋرالى العاش دارىندى سۋرەتكەر, قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى قابدەش ءجۇمادىلوۆتىڭ «؛تاعدىر»؛ اتتى تاريحي رومانىنان وقىپ-بىلگەن ەدىك. بۇل شىعارمادا قوعام قايراتكەرى دەمەجاننىڭ كوركەم بەينەسى كەرەمەت ايشىقتالىپ, تاريحي وقيعالار تىزبەگى اسقان شەبەرلىكپەن سۋرەتتەلگەن. قايسار قالامگەر قابدەش ءجۇمادىلوۆ اسقاق رۋحتى كۇرەسكەردىڭ كوركەم بەينەسىن جاساسا, تاريحتىڭ اسقان بىلگىرى زەينوللا اعامىز «؛دەمەجان»؛ اتتى دەرەكتى ەسسەسىندە ونىڭ ومىردەگى شىنايى بەينەسىن كەلىستىرە كەسكىندەپ بەرگەن: «؛دەمەجان باتىر كەشۋبايۇلى ءوز زامانىنىڭ بيىك تۇلعالارىنىڭ ءبىرى ءارى ءىرى قوعام قايراتكەرى. ول ايعا شاپقان ارىستان ءتارىزدى فەودالدىق وكتەمدىككە, ەسكى قوعامداعى ۇلتتىق ەزگىگە ەرلىكپەن قارسى شىعىپ, تۋعان حالقىنىڭ تەڭدىگى, قالىڭ بۇقارانىڭ ءتول مۇددەسى ءۇشىن ارىماي-تالماي كۇرەسكەن, ءارى سول جولدا شىبىن جانىن قيعان قايسار قاھارمان»؛ دەگەن سيپاتتاما بەرە كەلىپ, ونىڭ ءومىر جولى, تۋىپ-وسكەن ورتاسى, ۇكىرداي بولىپ, ەل بيلەگەنى, حالىققا جاساعان جاقسىلىقتارى, ەل قامى ءۇشىن ەتكەن ەرەن ەڭبەگى, قاجىرلى قىزمەتى, ءمانچين پاتشالىعىنا قارسى كۇرەسى, ەرلىگى مەن كىسىلىگى, سول قاسيەتتى جولدا باسىن بايگەگە تىككەنى, ماتەن باستاعان زالىمداردىڭ قاسكۇنەمدىگى مەن وپاسىزدىعى, ساتقىنداردىڭ ارىزى مەن جاپقان جالاسىنان ۇستالىپ, جازاعا تارتىلۋى, دارعا اسىلۋى جانە باتىردىڭ ۇرپاقتارى تۋرالى كەڭىنەن تولعانادى. دەمەجان باسشىلىق قىزمەتتە جۇرسە دە, ەلگە قالاي قىزمەت ەتۋدىڭ وزىق ۇلگىسىن كورسەتىپ, عيبراتتى عۇمىر كەشكەن باتىر تۇلعالى ازامات. ونىڭ ءومىرى مەن ەرلىك ىستەرى بۇگىنگى جاس ۇرپاققا ۇلگى-ونەگە. بۇل شىعارمانىڭ ءمان-ماڭىزى دا وسىندا.

كوپتومدىقتاعى «؛شالقىما. اڭگىمە-نوۆەللالار»؛ تارتىمدى, قىزىقتى ءارى قىسقا دا نۇسقا, وقۋعا جەڭىل. جانعا جايلى, جۇرەككە جىلى تيەدى. «؛وتان دەپ سوققان جۇرەك»؛ دەگەن شالقىمانىڭ اتىنىڭ ءوزى ايتىپ تۇرعانداي, وتان, تۋعان ەل مەن كىندىك قان تامعان جەر, وسكەن ولكە تۋرالى جۇرەكتەن شىققان تولعانىس, جان تەبىرەنىس. ونى تولقىماي, تەبىرەنبەي وقىماۋ مۇمكىن ەمەس. «؛جۇرەكتەن شىققان ءسوز جۇرەككە جەتەدى»؛ دەپ تەگىن ايتپاعان عوي. سەبەبى, جۇمىر باستى ءار پەندەگە وتاننان, تۋعان ەل مەن كىندىك قانى تامعان جەردەن ارتىق نە بار؟! تۋعان ەلدىڭ القاۋىندا, كىندىك قانى تامعان جەردى باسىپ جۇرگەن شىن باقىتتى. بۇل دا ءبىر قۇدايدىڭ بەرگەن ۇلكەن سىيى. سونى كوپشىلىگىمىز باعالاي الامىز با؟ «؛قولدا باردا التىننىڭ ءقادىرى جوق»؛ دەپ قازاق جايدان-جاي ايتتى دەيسىز بە؟! ول زاڭدىلىق تا سياقتى. ويتكەنى ءسىز سول باقىتقا يەسىز. تۋعان ەلدىڭ القاۋىندا باقىتتى عۇمىر كەشىپ جاتىرسىز, تۋعان جەردىڭ تاۋ-تاسىن ەمىن ەركىن ارالاپ ءجۇرسىز. ال اتامەكەنىڭدى, وتانىڭدى, تۋعان ەل مەن جەرىڭدى شەتتە جۇرسەڭ ساعىناسىڭ, ءقادىرىن بىلەسىڭ, قۇدىرەت-كۇشىن سەزىنەسىڭ, باعالايسىڭ. تۋعان ەلگە جەتۋگە, تۋعان جەرگە تۋىڭدى تىگۋگە اسىعاسىڭ. اتاجۇرت, وتان, تۋعان ەل مەن جەر تۋرالى قالام تەربەمەگەن قالامگەر كەمدە-كەم شىعار: «؛تۋعان جەر جىر ارقاۋى, ءان اۋەنى, وي تولعاۋى, كۇي ىرعاعى بولعانى سياقتى ادام قايراتىنىڭ قاجىماس قاينار كوزى, كۇش-جىگەردىڭ كۇرە تامىرى, ماقسات-مۇراتتىڭ مارتەبەلى مۇناراسى, شالقىعان شابىتتىڭ شالقار تەڭىزى ىسپەتتى. ار-ۇجداندى ازامات كەزى كەلگەندە تۋعان ەلى, وتانى ءۇشىن ەشنارسەدەن تايىنباي, ءوزىنىڭ ىستىق قان, عازەز جانىن قيۋعا حاقىلى. وتان ازاتتىعى كەزىندە, كەيىن وتاندى گۇلدەندىرۋ كۇرەسىندە تالاي-تالاي ەل قۇرمەتىنە بولەنگەن ەرجۇرەك ازاماتتاردىڭ سوڭعى ۇرپاق ءۇشىن وشپەس ونەگە قالدىرعاندىعى بارىمىزگە ايان. وسىنداي وتانشىلدىق ؛ كۇرەس پەن ەڭبەكتىڭ ەرەن بيىگىنەن كورىنىپ, كوپتىڭ كوڭىل تورىنەن ورىن الىپ, جۇرت اراسىندا جىر-داستان بولىپ جۇرگەن ابزال ازاماتتار بۇل كۇندە از ەمەس»؛ دەپ ءوزى ايتىپ وتكەندەي, ايتۋلى ءسوز زەرگەرى زەينوللا سانىك تە مىنە وسىنداي وتانى ءۇشىن ەرەن ەڭبەك ەتكەن, كوزى تىرىسىندە قولىنان قالامىن تاستاماي, تۋعان ەلى مەن جەرىن جىرلاپ وتكەن تاۋ تۇلعالى تۇلعا, كەيىنگى وسكەلەڭ ۇرپاق ءۇشىن وشپەس ونەگە قالدىرعان ار-ۇجداندى ازامات.

ماقالانىڭ جالعاسىن ؛مىنا جەردەن وقۋعا بولادى.

دۋمان رامازان,

جازۋشى-جۋرناليست

 ؛