• usd 468.56

  • eur 497.56

  • rub 7.3

  • cny 67.18

29 ناۋرىز, 10:05:09
الماتى
+35°

قازاقستاندا, حالىقارالىق زەرتتەۋلەر بويىنشا, جىل سايىن تەمەكى شەگۋمەن بايلانىستى اۋرۋلاردان شامامەن 23 مىڭ ادام قايتىس بولادى. ال الەم بويىنشا بۇل كورسەتكىش شامامەن 8 ميلليون ادامعا جەتەدى ەكەن. دۇنيە جۇزىندە تەمەكىگە اكسيز سالىعىن, سونداي-اق, ولاردىڭ قۇنىن كوتەرۋ ارقىلى تەمەكىگە قارسى كۇرەستى جۇرگىزۋگە تىرىسادى.

تەمەكىگە قارسى كۇرەس مەملەكەتتىك دەڭگەيدە بەلسەندى تۇردە جۇرگىزىلىپ جاتقانى بەلگىلى. بىلتىرعى جىلى قازاقستان تەمەكى شەگۋگە قارسى كۇرەستى بۇرىنعىدان دا كۇشەيتەتىنى حابارلانعان بولاتىن. تەمەكىگە قارسى قوزعالىس «؛حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى»؛ كودەكسكە تۇزەتۋلەر ەنگىزۋدە ۇسىندى, وندا دۇكەندەردەگى تەمەكى ونىمدەرىنىڭ جارناماسىن شەكتەۋ كەرەك دەلىنگەن. قوعام قايراتكەرلەرىنىڭ ايتۋىنشا, كەيبىر قازاقستاندىقتار 12 جاستان باستاپ تەمەكىنى تارتا باستايدى. ساۋدا ورىندارىنىڭ 56 پايىزى ساتىلىمدى ارتتىرۋ ءۇشىن تەمەكىنى كامپيتتەر مەن ويىنشىقتاردىڭ قاسىنا ورنالاستىرادى ەكەن. مامانداردىڭ پىكىرىنشە, تەمەكى ونىمدەرىن جالپى كورسەتۋگە تىيىم سالۋدىڭ ءوزى جاعدايدى وزگەرتەدى.

بەلسەندىلەر يدەياسىن ماجىلىستەگى «؛نۇر وتان»؛ فراكسياسىنىڭ دەپۋتاتتارى مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى قولدادى.

«؛ەسەپتەۋلەرگە تىيىم سالۋ جاڭا ادامدارعا, جاسوسپىرىمدەر مەن جاستارعا تەمەكى شەگۋگە جول بەرمەۋگە باعىتتالعان. ال تەمەكى شەگەتىندەر ءبارىبىر ءوز ونىمدەرىن الۋعا كەلەدى. بۇل جارناما ولار ءۇشىن ماڭىزدى ەمەس, باعاسى ولار ءۇشىن ماڭىزدى. ءبىز ول تاۋاردىڭ باعاسىنا, نە قولجەتىمدىلىگىنە تيىسپەيمىز, ءبىز جاي عانا جارنامانى جاۋىپ تاستايمىز. ءبىزدىڭ ىس-ارەكەتىمىز تەمەكى شەگۋشىلەرگە قارسى ەمەس, ويتكەنى ولار تاۋەلدى ناۋقاستار. icd-10, ياعني حالىقارالىق اۋرۋلاردى كلاسسيفيكاسيالاۋعا سايكەس, نيكوتينگە تاۋەلدىلىك ەمدەلۋگە ءتيىستى اۋرۋ دەپ تانىلعان»؛ دەدى «؛تەمەكى تۇتىنىنەن ازات قازاقستان ءۇشىن»؛ ۇلتتىق كواليسياسىنىڭ جەتەكشىسى جاميليا سادىقوۆا.

بيىل قازاقستاننىڭ دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ (ددسۇ) 2003 جىلى قابىلدانعان تەمەكىگە قارسى كۇرەس تۋرالى نەگىزدەمەلىك كونۆەنسياسىنا قوسىلعانىنا 17 جىل. كەيىن, 2006 جىلدىڭ كۇزىندە ونى راتيفيكاسيالاۋ تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىن پارلامەنت ماقۇلداپ, مەملەكەت باسشىسى قول قويدى.

بۇل كونۆەنسيا تەمەكى ىندەتىنىڭ جاھاندانۋى سالدارىنان تۋىنداعان قاتەرلەرگە جاۋاپ بولدى. ول بۇل ادامداردىڭ دەنساۋلىعىنا تەرىس اسەر ەتەتىن تەمەكى شەگۋمەن كۇرەسۋ بويىنشا شارالار كەشەنىن ۇسىنادى, سونىمەن قاتار, تەمەكى شەگۋشىلەردىڭ دەنساۋلىعىنا عانا تەرىس اسەر بەرىپ قويماي, ءولىم سەبەپتەرىنىڭ اراسىندا جەتەكشى ورىن الاتىن اۋرۋلاردىڭ وربۋىنە اكەلدى.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى ۇسىنعان جانە قازاقستان قولدايتىن شارالاردىڭ ىشىندە ەكونوميكالىق شارالار دا بار. ولار تەمەكى ونىمدەرىنە حالىقتىڭ سۇرانىسىن تومەندەتۋدى جانە سايكەسىنشە ولاردى ءوندىرۋدى ازايتۋدى ۇسىنادى. ادەتتە مۇنداي شارالار توڭىرەگىندە پىكىرتالاستار قىزا تۇسەدى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە بۇل نارىقتىڭ كولەمى (ەگەر ءبىز تەك زاڭدى اينالىمدى العان بولساق) جىلىنا 400-500 ميلليارد تەڭگەگە باعالانادى. بۇل ايتارلىقتاي ۇلكەن كولەم. ال ءوندىرىس قىسقارعان جاعدايدا, بيۋدجەتكە سالىقتىق اۋدارىمداردىڭ ازاياتىنى تۇسىنىكتى, تەمەكى وندىرۋشىلەرى جۇمىس ورىندارىنىڭ ءبىر بولىگىن جابۋعا ءماجبۇر بولادى, ال تەمەكى ساتۋمەن اينالىساتىن شاعىن بيزنەس يەلەرى كىرىستەرىن جوعالتادى. ياعني, ەكونوميكالىق تۇرعىدان جانە حالىقتى جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ تۇرعىسىنان بۇل ءتيىمسىز. ءبىراق تەڭگەرىمنىڭ ەكىنشى جاعىندا &ndash؛ قازاقستان حالقىنىڭ دەنساۋلىعى. ال دەنساۋلىققا مەملەكەتىمىز باستى نازار اۋدارادى.

تەمەكىگە دەگەن سۇرانىستى ازايتۋ ءۇشىن ددۇ تەمەكىنىڭ باعاسىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن كوتەرۋدى ۇسىنعان بولاتىن. ال 2007 جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى ء«؛فيلترلى, ءفيلترسىز سيگارەتتەرگە جانە پاپيروستارعا ارنالعان ەڭ تومەن بولشەك ساۋدا باعاسىن بەلگىلەۋ تۋرالى»؛ قاۋلى قابىلدادى. ول 2018 جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە ەسەپتەلگەن جانە ءفيلترى بار تەمەكى قوراپشاسىنىڭ (20 دانا) ەڭ تومەنگى بولشەك ساۋدا باعاسىن 300 تەڭگەگە دەيىن كوتەرۋگە نەگىزدەلگەن. كەيىننەن بۇل شەشىمدى ۇزارتۋ جۇزەگە اسىرىلدى. سونىمەن, وتكەن جىلدىڭ قاراشاسىندا كەلەسى بەس جىلعا ەڭ تومەنگى باعالار بەلگىلەندى جانە ولار ءار التى ايدا كوتەرىلىپ وتىرادى. ناتيجەسىندە, 2022 جىلدىڭ ورتاسىنا قاراي بولشەك ساۋداداعى ءبىر قوراپشانىڭ باعاسى كەمىندە 520 تەڭگەگە جەتۋى كەرەك.

البەتتە, بۇل شارالار ءوز جەمىسىن بەرۋدە. ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنىڭ ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ رەسمي مالىمەتتەرىنە سايكەس, ەگەر 2013 جىلى قازاقستاندا 25,7 ميلليارد تەمەكى, پاپيروس جانە باسقا دا تەمەكى ءونىمى وندىرىلگەن بولسا (قوراپشا سانى بويىنشا شامامەن 1,3 ملرد.), وندا 2018 جىلى 18,1 ميلليارد (900 ميلليون قوراپشا) بولدى. باسقاشا ايتقاندا, سوڭعى بەس جىل ىشىندە ءوندىرىس ءبىر جارىم ەسەگە دەرلىك ازايدى. سونىمەن, تەمەكى شەگۋشىلەردىڭ سانى شامامەن بىردەي مولشەردە ازايدى دەۋگە بولادى.

ددۇ-نىڭ تاعى ءبىر العا تارتقان ماڭىزدى كەڭەسى &ndash؛ حالىقتى تەمەكى ءتۇتىنىنىڭ اسەرىنەن قورعاۋ. ال 2009 جىلى قابىلدانعان «؛حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى»؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كودەكسىندە تەمەكى شەگۋگە تىيىم سالىنعان جەرلەر العاش رەت ناقتى جانە انىق جازىلىپ كورسەتىلدى. ياعني ولار ءبىلىم بەرۋ ورىندارى جانە مادەني مەكەمەلەر, سپورتتىق عيماراتتار, كوپ قاباتتى عيماراتتاردىڭ كىرەبەرىستەرى, اۋەجايلار مەن ۆوكزالدار, قوعامدىق دەمالۋعا ارنالعان بارلىق جابىق نىساندار, سونىڭ ىشىندە, تۇنگى كلۋبتار جانە ت.ب. «؛اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى»؛ قر كودەكسىنە وسى تىيىمنىڭ ساقتالماعانى, ياعني قوعامدىق ورىنداردا تەمەكى تارتقانى ءۇشىن ايىپپۇل سالۋ قاراستىرىلعان ەرەجەلەر ەنگىزىلدى: العاش رەت &ndash؛ ءۇش اەك مولشەرىندە (بۇگىندە 7953 تەڭگە), بىرنەشە رەت بۇزىلعان جاعدايدا &ndash؛ التى اەك مولشەرىندە ايىپپۇل.

بۇگىن, قوعام اراسىندا پىكىرتالاس كەزەڭىندە, «؛حالىق دەنساۋلىعى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى تۋرالى»؛ قر جاڭا كودەكسىنىڭ جوباسى بار, ول كەيىننەن پارلامەنتتىڭ قاراۋىنا جىبەرىلەدى. وندا تەمەكى ونىمدەرىن ساتۋدى ازايتۋ جانە تۇرعىنداردى تەمەكى شەگۋشىلەردىڭ زياندى اسەرىنەن قورعاۋ بويىنشا قوسىمشا شارالار قاراستىرىلعان. اتاپ ايتقاندا, تەمەكى, پاپيروس جانە ت.ب. وسى تيپتەس ونىمدەردى وقۋ ورىندارىنا 100 مەتردەن جاقىن ورنالاسقان جەرلەردە, ستاسيونارلىق ەمەس جانە كىشىگىرىم (اۋدانى 10 شارشى مەتردەن كەم) ساۋدا ءۇي-جايلارىندا ساتۋعا تىيىم سالۋ ۇسىنىلادى. سونىمەن قاتار, دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى زاڭ جوباسىن جاساۋشىلار تەمەكى ونىمدەرىن ۆيترينالار مەن سورەلەرگە قويۋعا تىيىم سالۋدىڭ قاجەتتىلىگىن العا تارتادى, ويتكەنى بۇل جارناما بولىپ سانالادى جانە ساتىلىمعا وڭ اسەر ەتەدى. ولاردىڭ ايتۋىنشا, مۇنداي تىيىمنىڭ ەنگىزىلۋى ددۇ شەڭبەرىندەگى كونۆەنسيانىڭ رۋحى مەن حاتىنان تۋىندايدى جانە وسى شارانىڭ ارقاسىندا تەمەكى ونىمدەرىنە دەگەن سۇرانىس ەداۋىر قىسقارعان ءبىرقاتار ەلدەردە ءتيىمدى اسەر ەتكەنى بەلگىلى بولدى, اسىرەسە جاسوسپىرىمدەر مەن جاستار اراسىندا.

سونىمەن قاتار, جاڭا كودەكستىڭ جوباسىندا مەيرامحانالاردا (كافەلەردە, بارلاردا) جانە اۋەجايدا تەمەكى شەگەتىندەرگە ارنالعان ارنايى ورىنداردى جابۋ تۋرالى ەرەجە بار. مۇنداي ورىندار 2009 جىلى قولدانىستاعى كودەكس قابىلدانعاننان كەيىن پايدا بولدى, ەندى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى وسى مەكەمەلەر مەن اۋەجايلاردا تەمەكى شەگۋگە تولىعىمەن تىيىم سالۋدى ۇسىنادى. ايتپاقشى, قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا جولاۋشىلار پويىزدارىندا تەمەكى شەگۋگە تولىق تىيىم سالىندى. ەگەر بۇعان دەيىن وسى ماقساتتار ءۇشىن تامبۋرلاردى قولدانۋعا رۇقسات ەتىلگەن بولسا, بۇدان بىلاي ولار جالپى قولدانىستاعى ورىندار رەتىندە, ياعني كوپشىلىك ورىن رەتىندە قاراستىرىلادى, دەمەك, بۇل ورىنداردا تەمەكى تۇتىنىنەن بوساتىلۋى كەرەك.

مۇنداي باستامالار, بىلاي قاراعاندا, ساتىپ الۋشىلار مەن كليەنتتەردەن ايىرىلعىسى كەلمەيتىن ساۋدا نۇكتەلەرى, كافەلەر مەن مەيرامحانالار يەلەرىنىڭ كوڭىلىنەن شىقپايتىنى تۇسىنىكتى. سوندىقتان جاڭا كودەكستىڭ جوباسى بويىنشا قوعامدىق تىڭداۋلار بارىسىندا ولار مۇنداي ۇسىنىستاردىڭ ىسكە اسۋى بيزنەسكە زيان تيگىزەدى, جۇمىس ورىندارىنىڭ قىسقارتىلۋىنا جانە باسقا دا جاعىمسىز الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق سالدارعا اكەلەدى دەگەن وي تۋعىزادى. ءبىراق دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرى ولاردى دۇربەلەڭ سالماۋعا شاقىرادى. ولار 2009 جىلعى كودەكستى قابىلداعان ۋاقىتتا دا وسىنداي كۇدىكتەردىڭ ايتىلعانىن ەسكە الادى, ءبىراق ۋاقىت كورسەتكەندەي, وعان ەشقانداي دا سەبەپ بولماعان. سونىمەن قاتار, مىسالى, كافە سياقتى ورىنداردا تەمەكى شەگۋگە شەكتەۋلەر ەنگىزىلۋى ناتيجەسىندە, مۇنداي مەكەمەلەرگە ادامدار وتباسىلارىمەن بىرگە كەلە باستاعانىن بايقاۋعا بولادى.

ارينە, قازاقستاندا تەمەكىگە تاۋەلدىلىكپەن كۇرەس تەك تىيىم سالۋ جانە شەكتەۋ شارالارىمەن شەكتەلمەيدى. تەمەكى شەگۋدىڭ زيانى تۋرالى ازاماتتاردى اقپاراتتاندىرۋ دارەجەسىن كوتەرۋ ءۇشىن كوپتەگەن جۇمىستار اتقارىلۋدا. وعان بارلىق وبلىستار مەن رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردا جۇمىس جاسايتىن سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ ورتالىقتارى اتسالىسۋدا. اتاپ ايتقاندا, جۇزدەن استام تەمەكىگە قارسى ورتالىقتار اشىلعان. ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار دا بەلسەندى قاتىسادى. مەملەكەت ءوز كەزەگىندە ءتۇرلى جوبالاردى جۇزەگە اسىراتىن عىلىمي-وندىرىستىك بىرلەستىكتەر اراسىندا مەملەكەتتىك تاپسىرىستاردى ورنالاستىرۋ ارقىلى وسى ماقساتتارعا قاجەتتى قارجى ءبولىپ وتىر. سونىمەن قاتار, جىل سايىن مامىر ايىندا بۇكىل رەسپۋبليكا بويىنشا ء«؛بىز تەمەكىسىز قازاقستان ءۇشىن!»؛ ۇلتتىق اكسياسى وتكىزىلەدى. جاسوسپىرىمدەر مەن جاستارعا ارنالعان ءتۇرلى ءىس-شارالار دا اتقارىلىپ جاتىر: سپورتتىق جانە شىعارماشىلىق سايىستار, سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ بويىنشا ارنايى تاربيە ساعاتتارى, وقۋ باعدارلاماسى اياسىندا دا تەمەكىنىڭ زيانى تۋرالى اقپاراتتاندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ تۇرادى.

مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قالىڭ بۇقارامەن بىرلەسىپ جۇزەگە اسىراتىن وسىنداي شارالار كەشەنى ەلىمىزدەگى تەمەكى شەگۋشىلەردىڭ سانىن ەداۋىر ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى, بۇل جالپى قازاقستاندىقتاردىڭ دەنساۋلىعىنا ايتارلىقتاي وڭ اسەر ەتەتىنى ءسوزسىز.

"قامشى" سىلتەيدى

قاتە تاپساڭىز, قاجەتتى بولىكتى تاڭداپ ctrl+enter باسىڭىز.

پىكىر قالدىرۋ

پىكىر