زەينەتاقى جيناعى قازاقتى باسپانامەن قامتي المايدى

وتكەن 2019 جىلى قاراپايىم حالىقتى ەلەڭدەتكەن جانە بولشاعىنا ۇمىتپەن قاراۋعا مۇمكىندىك بەرگەن ءبىر وزەكتى جايت بولدى. ول پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداعان جولداۋىندا حالىققا زەينەتاقى جيناعىنداعى قارجىنى پايدالانۋعا رۇقسات بەرۋ باستاماسى ەدى. وسىعان وراي ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانك جىل سوڭىنا دەيىن زەينەتاقى جيناعىنىڭ ءبىر بولىگىن پايدالانۋ تەتىگىن ويلاپ تابۋعا مىندەتتەلگەن بولاتىن.

سونىمەن, زەينەتاقى جيناعىن الىپ, قازاق باسپانالى بولا الا ما؟ ءبىز سالا ماماندارىمەن تىلدەسە وتىرىپ وسى ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ كوردىك.

دەرەكتەرگە جۇگىنسەك, ەلىمىزدە ءبىرىڭعاي جيناقتاۋشى زەينەتاقى قورى (بجزق) پايدا بولعاننان بەرى قوردىڭ ينۆەستيسيالىق تابىسى 56,1 پايىزعا, ال ينفلياسيا دەڭگەيى 56,5 پايىزعا جەتتى. 2019 جىلدىڭ i جارتىجىلدىعىندا بجزق اكتيۆىنىڭ ناقتى كىرىسى 0,09% پايىزدى قۇرادى. تەڭگەنىڭ 2,5 ەسە قۇنسىزدانعانىن ەسكەرسەك, قورداعى اقشانىڭ بەرەكەسى بولماي تۇرعانىن اڭعارامىز.

ەكونوميكا عىلىمىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور بەيسەنبەك زيابەكوۆتىڭ ايتۋىنشا, قازىردە ەلىمىزدىڭ 8 ملن ازاماتى جۇمىسپەن قامتىلعان. ونىڭ ىشىندە 2,5 ملن ادام عانا زەينەتاقى جارناسىن جىل ون ەكى اي ۇزبەي اۋدارادى. «؛6,6 ملن سالىمشىنىڭ زەينەتاقى جيناعى 1 ملن تەڭگەگە جەتپەيدى. 282 مىڭ ادامنىڭ عانا سالىمى 5 ملن تەڭگەدەن اسادى. دەمەك بۇل ارادا زەينەتاقى جيناعىن الىپ, باسپانا الۋعا ەل تۇرعىندارىنىڭ مۇمكىندىگى وتە از»؛, &ndash؛ دەدى مامان.

بۇل رەتتە تاعى سول دەرەكتەرگە جۇگىنسەك, ءقازىر بجزق-دا 10 ترلن تەڭگەدەن استام قارجى جينالعان. ورتاشا ەسەپتەگەندە ءبىر سالىمشىعا 1 ملن تەڭگەدەن كەلەتىن قارجى. ال ەندى قازاقستاندىقتاردىڭ زەينەتاقى جيناعىنان بارلىق قاراجاتتى ەمەس, ونىڭ تەك 60 پايىزىن عانا الا الاتىنىن ەسكەرسەك, (40 پايىزى قوردا قالۋى كەرەك) راسىمەن دە بۇل جۇيەنىڭ قاراپايىم حالىققا اسا ءتيىمدى ەمەس ەكەنىن مويىنداۋعا تۋرا كەلەدى.

بۇل رەتتە ەكونوميست-عالىم ءجۇمادىلدا باياحمەتوۆ:

«؛ول زەينەتاقى قاراجاتىن قاجەتتى سومانى جيناعاندار عانا پايدالانا الاتىنىن ۇمىتپاۋ كەرەك. ال ەندى ەسەپتەيىكشى, الىسقا بارماي-اق ءوزىمدى مىسالعا الايىنشى, مەن ءقازىر 58 جاستامىن. مەن ەگەر زەينەتاقى جيناعى ارقىلى باسپانا العىم كەلسە, زەينەتاقى جيناعىندا 7,9 ملن تەڭگە قاراجات بولۋى كەرەك. سونىڭ 60 پايىزىن قولىما الامىن, 40 پايىزىن قوردا قالدىرامىن. ال مەندە ءقازىر مۇنداي قاراجات جوق. 44 جىلعى ەڭبەك وتىلىممەن جيناعان قاراجاتىم 6 ملنعا دا جەتپەيدى. مەن ءتارىزدى قانشاما ادام بار؟! سوندىقتان بۇل ارادا قاراپايىم حالىققا ءتيىمدى ءبىر ادىستەردى ويلاستىرعان ءجون. ولاي ەتپەسەك, بۇل حالىققا ءتيىمدى ەمەس»؛, &ndash؛ دەيدى.

ماماننىڭ پايىمداۋىنشا, «؛63 جاستان كەيىن زەينەتكە شىققاننان سوڭ دا جاقسى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن ەسەپتەۋ بويىنشا كەم دەگەندە 11-12 ملن تەڭگە جيناۋ قاجەت»؛. مۇنداي جيناق بولماسا, «؛قازاقستان تاعايىندايتىن زەينەتاقىمەن تەك قىمباتشىلىقتان قالتۇلداپ ءومىر سۇرەمىز»؛ دەپ اشىپ ايتتى مامان.

سونىمەن ناقتىراق بولۋى ءۇشىن تىزبەلەسەك, ەگەر زەينەتاقى جيناعى ارقىلى باسپانا العىڭىز كەلسە, 20 جاستاعى ەر ادامنىڭ شوتىندا 6,5 ملن تەڭگە بولۋى ءتيىس, ال 30 جاستاعى ەر ادامنىڭ جيناعىنىڭ كولەمى 6,6 ملن تەڭگەنى قۇرايدى. ءقازىر مۇنداي زەينەتاقى جيناعى ؛ قازاقستان بويىنشا 1000 ادامدا بار.

40 جاستاعىلاردىڭ شوتىندا مەرزىمىنەن بۇرىن الۋ ءۇشىن كەمىندە 6,8 ملن تەڭگە بولۋى ءتيىس. بۇل كريتەرييلەرگە 4 127 ادام سايكەس كەلەدى. 50 جاستاعى ادامداردىڭ جيناعىندا 7,2 ملن تەڭگە بولۋى كەرەك. مۇنداي جيناقتى بۇگىندە 2 906 ادام جيناعان. 60 جاستاعى ەر ادامداردا  ؛7,9 ملن تەڭگە بولۋى كەرەك. مۇنداي جيناقتى زەينەتاقى قورىنا جيناعان 1 060 ادام.

مىنە, وسى كريتەرييلەرگە قاراپ-اق مامانداردىڭ نە ءۇشىن «؛زەينەتاقى جيناعى قازاقتى باسپانامەن قامتۋدى شەشە المايدى»؛ دەپ الاڭداپ وتىرعانىن اڭعارۋعا بولادى.

قارلىعاش زارىققانقىزى