• usd 468.56

  • eur 497.56

  • rub 7.3

  • cny 67.18

29 ناۋرىز, 10:40:50
الماتى
+35°

وپپوزيسيالىق ساياساتكەر, قازاقستان جوعارعى كەڭەسىنىڭ بۇرىنعى ءتوراعاسى سەرىكبولسىن ابدىلدينمەن قوشتاسۋ ءراسىمىنىڭ جامبىل اتىنداعى فيلارمونيانىڭ فويەسىندە ءوتۋى &ndash؛ بىرنەشە كۇننەن بەرى الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى اراسىندا قىزۋ تالقىلانۋدا. قازاقستاندا جەرلەۋ ءراسىمىن ۇيىمداستىرۋدا الالىق بارىن قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ كەيبىرى بۇرىن دا جازعان.

ماسەلەن, جازۋشى عابباس قابىشۇلى بەلگىلى اقىن قادىر مىرزا ءاليدى اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالۋعا بيلىكتەگى جوعارى دارەجەلى شەندىلەردىڭ ەشقايسىسى كەلمەگەنىن, قوعامعا بەلگىسىز ۆ. ني دەگەن كارىس ازاماتىمەن قوشتاسۋعا قازىرگى پرەزيدەنت, ول كەزدەگى سەنات ءتوراعاسى ق.توقاەۆتىڭ ارنايى بارعانىن ايتقان.

"ولىم دە &ndash؛ سىن" دەپتى قازەكەم. باعانا م. اۋەزوۆ اتىنداعى دراما تەاترىنىڭ تابالدىرىعىن اتتاي بەرە ەسىمە وسى ءسوز ءتۇستى دە, قازاقستاننىڭ, قازاقتىڭ قادىرىن سوڭعى ساپارىنا شىعارىپ سالۋعا كىمدەر كەلەتىنىن ويلاپ, ىعى-جىعى كوپتى كوزسۇزگىمنەن وتكىزە باستادىم. بەرىسى الماتىنىڭ اكىمى احمەتجان ەسىموۆ, ارىسى رەسپۋبليكانىڭ باس ءمينيسترى كارىم ءماسىموۆ كەلەدى دەپ ويلادىم. جوق, ولار كورىنبەدى. مادەنيەت ءمينيسترىمىز مۇحتار قۇل-مۇحاممەد ەلدىڭ الدىمەن جەتۋگە ءتيىس ەدى, ول دا جوق!

يسى قازاق توبەسىنە كوتەرگەن, الاقانىنا سالعان قادىردىڭ ادامگەرشىلىك, قالامگەرلىك قاسيەتىن الماتى مەن استاناعا سىيماي شىرەنىپ جۇرگەن شەنەۋنىك اتاۋلى تاني الماعان ەكەن عوي؟! اي, رۋحاني سورلىلىق-اي! ءيا, رۋحاني سورلىلىق!..

وتكەن جىلدىڭ اياق شەنىندە الماتىدا ۆ. ني دەگەن كارىس قايتىس بولىپتى دا, «؛ەگەمەن قازاقستان»؛ باستاعان گازەتتەردەن وقىپ, راديودان ەستىپ, تەلەارنالاردان كورگەنىمدەي, ونى جەرلەۋگە استانادان پارلامەنت سەناتىنىڭ ءتوراعاسى ق. توقاەۆ باستاعان دەلەگاسيا ۇشىپ كەلىپتى. مارقۇمنىڭ ارۋاعى كەشىرسىن, مەملەكەتتىك-ۇكىمەتتىك دەڭگەيدە سونشالىق قۇرمەت كورسەتەتىندەي, ۆ. ني كىم بولىپ ەدى؟ كەڭەس وكىمەتىنىڭ سوڭعى جىلدارىندا, ودان كەيىن دە رەسپۋبليكا مينيسترلەر كەڭەسى قۇزىرىندا شارۋاشىلىق باسقارماسىنا ەگە بولعان. جوعارعى باسشىلىقتاعى شەنەۋنىكتەردىڭ قارىن قامىن, ياعني ىشىپ-جەمىن ويلاستىرۋمەن شۇعىلداندى, ءۇي-جايىن جىل سايىن جاسارتتى, جيھازىن جاڭارتتى, تويىن تۇگەندەپ, مەيماندارىنىڭ كوڭىلىن كونشىتتى. ول, ۆ. ني, بەرتىندە پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ كادر-قارجى جونىندەگى بەيرەسمي كەڭەسشىسى بولعان دەسەدى. «؛قالاۋىن تاۋىپ قاردى جاندىرعان»؛ عوي. قادىردى تاۋ دەسەم, نيلەر ونىڭ ەتەگىندە شاشىلىپ جاتقان قارا تاستار ەدى, ءبىراق ولار ىمداس-جىمداس قۇلقىنبايلار ءۇشىن «؛اسىل تاستار»؛ ەكەن عوي!..." ؛دەلىنگەن جازۋشى جازباسىندا.

بۇل ماسەلەنى بەرىرەكتە پۋبليسيست-جۋرناليست مارات توقاشباەۆ تا كوتەردى.

"بۇگىن كورنەكتى عالىم, اكادەميك ءابدۋالي تۋعانبايۇلى قايداردىڭ دۇنيەدەن وتكەنىنە تۋرا ءبىر اپتا. ءبىزدى ايگىلى تۇلعالاردى جەرلەۋ ءراسىمىن ۇيىمداستىرۋدا مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ الالىق جاسايتىنى الاڭداتتى.

مىسالى, سوڭعى جىلداردا وتكەن ءۇش تۇلعانى الايىق. سالىق زيمانوۆ, سۇلتان جيەنباەۆ, ءابدۋالي قايدار. العاشقى ەكى اعامىزدىڭ سۇيەگى اباي اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىنان شىعارىلدى. ولار البەتتە مۇنداي قۇرمەتكە ابدەن لايىق. ەكەۋى دە مايدانگەر. ەكەۋى دە كورنەكتى قايراتكەر. قوشتاسۋلار جوعارى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرىلدى. وعان وتە ريزامىز. ال ءابدۋالي تۋعانبايۇلى «؛عىلىم ورداسىنىڭ»؛ قۇرمانعازى كوشەسى جاقتاعى ءوزى تار, ءوزى كۇڭگىرت, ەڭسەسى تومەن فويەسىنەن شىعارىلدى. "يت سۇيرەتكەن تۋلاقتاي ەتۋ" دەگەن وسى.

ۇشەۋى دە كورنەكتى تۇلعا, ۇشەۋى دە مەملەكەتكە ەڭبەگى سىڭگەن قايراتكەر, ۇشەۋى دە مايدانگەر. ۇشەۋىنىڭ دە جاسى قاتار. ۇشەۋىنە دە ەلباسىنىڭ كوڭىل ايتۋ حاتى جولداندى. ەندى كەلىپ نەگە الالايمىز؟

ابدۋالي قايدار ۇعا اكادەميگى, مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى, «؛حالىقارالىق «؛قازاق ءتىلى»؛ قوعامىنىڭ ۇزاق جىلدار ءتوراعاسى بولدى. قازاق ءتىلىنىڭ كونستيتۋسيالىق دەڭگەيدە مەملەكەتىك ءتىل بولىپ ورنىعۋىن تاباندىلىقپەن قورعاعان, ءقازىر ءوزىمىز مەملەكەتتىك دەڭگەيدە اۋىسقالى جاتقان لاتىن قارپىنە كوشۋ تۋرالى ەڭ العاش ۇسىنىس جاساعان, ونىڭ ىلكى نۇسقاسىن ازىرلەگەن, ءتىل ءبىلىمى عىلىمىنا ەتنولينگۆيستيكا سياقتى جاڭا سالا ەنگىزگەن, تۇركولوگيانى ەرەكشە دامىتىسقان, وراسان ەڭبەك سىڭىرگەن عالىم. 17 عىلىم دوكتورىن, 75 عىلىم كانديداتىن دايىنداعان. 39 وردەن-مەدالىن پرەزيدەنت ارحيۆىنە ءوز قولىممەن ساناپ وتكىزدىم. پرەزيدەنتتىككە كانديداتتاردان, ونىڭ ىشىندە ن.نازارباەۆتان دا قازاق ءتىلى بويىنشا ەمتيحان العانى ەستە. وسىنداي تۇلعا وپەرا تەاترىنان شىعارۋعا لايىق ەمەس پە ەدى؟!

وسىنداي لايىقتى تۇلعانى وتباسىنىڭ كەلىسىمى سولاي بولدى دەپ سىلتاۋراتىپ «؛عىلىم ورداسىنىڭ»؛ فويەسىنەن شىعارعانى مۇلدە ۇيات بولدى. جەرلەۋدى ۇيىمداستىرۋعا بايلانىستى كوميسسيا قۇرىلسا دا مۇنداي بولماس ەدى. مەملەكەت ءوزىنىڭ لايىقتى تۇلعالارىن مەملەكەتتىك تۇرعىدان اسپەتتەپ شىعارعانى جاراسار ەدى. نەمقۇرايدىلىق قادام باسقان سايىن كورىنىپ تۇردى. قوشتاسۋ راسىمىندە ەشبىر مينيستر, ءتىپتى قالا اكىمى دە بوي كورسەتپەدى. ادەتتەگى سىلتاۋلار" ؛دەگەن جۋرناليست كورنەكتى تۇلعالاردى سوڭعى ساپارعا اتتاندىرۋعا بايلانىستى الالىق ساياساتىن جاناشىرلىق ساياساتىنا اۋىستىرۋ قاجەتتىگىن ايتقان.

سۇيەگى سۋي قويماعان مارقۇم سەرىكبولسىن ابدىلدينمەن قوشتاسۋ راسىمىنە قاتىستى قوعامدا وكپە-رەنىش تىپتەن كوپ.

رينات رافحات ەسىمدى جەلى قولدانۋشىسى سەرىكبولسىن ءابدىلديننىڭ قازاسى بيلىك پەن قوعام الشاقتىعىن تاعى ايقىنداپ كورسەتتى دەگەن پىكىردە.

"قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك دەكلاراسياسىنا قول قويعان تاريحي تۇلعا, وپپوزيسيالىق ساياساتكەر, عالىم سەرىكبولسىن ءابدىلدين اتامىزدىڭ قوشتاسۋ راسىمىندە بيلىك وكىلدەرىنەن ەڭ بولماعاندا قالا اكىمى ساعىنتاەۆ پەن جەرگىلىكتى ءماسليحات دەپۋتاتتارى بولماعانى قىنجىلتتى. كەزىندە قازاق-جوڭعار شاپقىنشىلىعىندا دا قولعا ءتۇسىپ, قازا تاپقان باتىرلاردى حاندار باس بولىپ, باتىرعا لايىق ارۋلاپ جەر قويىنا تاپسىرعان قازاقتىڭ تەكتىلىگى بۇل جۇيەدە كورىنبەدى. دەسەك تە, بۇل قازا ؛&ndash؛ بيلىك پەن قوعام الشاقتىعىن تاعى ايقىنداپ كورسەتتى, دەپ جازعان.

شالقار نۇرسەيىتوۆ اتتى جەلى قولدانۋشىسىنىڭ جازۋىنشا, بيلىكتىڭ قوشتاسۋ راسىمىنە قاتىسپاۋى ءابدىلديننىڭ تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىنداعى ەرەكشە ورنىن ودان سايىن وسىرمەسە, كىشىرەيتپەيدى دەگەن پىكىردە.

"شەن-شەكپەندىلەر سەرىكبولسىن ءابدىلدين اقساقالدى اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالۋ راسىمىنە قاتىسپادى" دەپ رەنجىمەۋىمىز كەرەك سەكىلدى. نازارباەۆ رەجيمىنىڭ "مەملەكەتشىلدەرىنەن" پاراساتتىلىق, قايراتكەرلىك پەن ازاماتتىققا ءتان ىس-ارەكەتتى كۇتۋ &ndash؛ ولارعا بەرىلگەن تىم ارتىق باعا بولار ەدى.

كەزىندە دۇنيە سالار الدىندا امەريكالىق سەناتور دجون ماككەين ءوزىنىڭ جەرلەۋ راسىمىنە پرەزيدەنت دونالد ترامپتىڭ قاتىسقانىن قالامايتىنىن ايتقان ەكەن. ويتكەنى ماككەين د.ترامپتىڭ مىنەز-قۇلقى مەن ءجۇرىس-تۇرىسى "اقش پرەزيدەنتى" دەگەن اتقا مۇلدەم لايىق ەمەس دەپ ەسەپتەيتىن. ماككەيننىڭ وتباسى مۇشەلەرى مارقۇمنىڭ ءوتىنىشىن ورىنداپ, د.ترامپتى سەناتورمەن قوشتاسۋ راسىمىنە شاقىرعان جوق. امەريكا حالقى مەن ازاماتتىق قاسيەتىن جوعالتپاعان ساياساتكەرلەر سوعىس ارداگەرى, مەملەكەتتىك قايراتكەر, سەناتور ماككەينمەن ترامپسىز-اق لايىقتى قوشتاسا ءبىلدى.

س.ابدىلدين اقساقالدا دج.ماككەين سەكىلدى مۇمكىندىك بولعاندا, قازىرگى رەجيمنىڭ قىزمەتىندە جۇرگەن شەنەۋنىكتەردىڭ ءوزىن اقتىق ساپارعا شىعارىپ سالۋ راسىمىنە قاتىسقانىن قالاماس تا ەدى دەپ ويلايمىن. ال بيلىك ءوزىنىڭ بۇگىنگى يشاراسى كوپشىلىككە قازاقستاندىقتار "ەلگە ەلەۋسىز تۇلعامەن قوشتاسىپ جاتىر" دەگەن اسەر قالدىرادى دەپ ۇمىتتەنسە, قاتتى قاتەلەسەدى. ولاردىڭ بۇگىنگى جەرلەۋ راسىمىنە قاتىسپاۋى حالىقتىڭ كوز الدىندا سپيكەر ءابدىلديننىڭ تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىنداعى ەرەكشە ورنىن ودان سايىن وسىرمەسە, كىشىرەيتپەگەنى ابدەن انىق" ؛دەيدى ول.

جۋرناليست مولديار ەرگەبەكوۆ مۇنداي جايتتاردىڭ تۇپ-سەبەبى قوعام ءومىرىنىڭ ەكىگە ءبولىنۋ دەپ سانايدى.

"ابدىلدينگە جانە حالىققا جاسالىنعان نارسە ماعان قاتتى باتتى. وسىنشاما جىل قىزمەت ەتكەن حالقىمەن قوشتاساتىن ەسى دۇرىس جەر بۇيىرمادى. عالىمدار ءۇيى بەرىلمەدى. جامبىل اتىنداعى فيلارمونيادا وتەدى دەگەندى ەستىگەنىمدە «؛مەيلى, تىم بولماسا ۇلكەن زالى بار, حالىق بولىپ سول جەردە قوشتاسارمىز»؛ دەپ ويلاعان بولاتىنمىن. الايدا جاڭىلىپپىن. بيلىك ءوزىنىڭ جىلدار بويعى وپپونەنتىنە اقتىق «؛سيۋرپريز»؛ جاساپتى: حالىق ابدىلدينىمەن فيلارمونيانىڭ ەكىنشى قاباتىنداعى كىشكەنە عانا فويەسىندە «؛قوشتاستى»؛. تاڭ ازانمەن اعىلىپ بارعان حالىق سىيماي قالدى. كىم سويلەپ جاتىر, نە سويلەپ جاتىر ەستىلمەدى, كورىلمەدى. حالىق ءابدىلديننىڭ ازيز دەنەسىنىڭ قارسى الدىندا جەكە ءبىر قوشتاسۋ ءراسىمىن جاساي المادى. جاساتپادى. راحمەت ايتا المادى. ايتقىزبادى ويتكەنى.

مۇنىڭ ەڭ باستى سەبەبى پولياريزاسيا. ياعني قوعامنىڭ كۇندەلىكتى ءومىرىنىڭ ەكى پوليۋسكە ءبولىنۋى. مۇنىڭ ورتاسىنىڭ بولماۋى. "يا اناۋسىڭ, يا بولماسا مىناۋسىڭ" تۇسىنىگى. باسقاشا ايتار بولساق "يا مەندىكسىڭ, يا بولماسا جاۋىمسىڭ!". ياعني ادامداردىڭ ەكى پوليۋس ارقىلى قوعامدىق ءومىردى جوسپارلاۋى. بۇل پوليارلىق تۇسىنىك سوناۋ تاۋەلسىزدىك جىلدارىنىڭ باسىندا پايدا بولدى (دەپ ويلايمىن). وعان العاشقى 2-3 جىلدا كونستيتۋسيانىڭ وزگەرىپ, پارلامەنتتىك رەسپۋبليكادان باس تارتىلىپ, ءبىر عانا ادامنىڭ ەكى ەزۋىنە قارايتىن جۇيەنى قالىپتاستىرعان كەزەڭنىڭ تاريحى كۋا. سول كەزەڭنەن باستاپ بىزدەگى ساياسات قوعامدى ەكىگە بولۋمەن اينالىستى.

ناتيجەدە ەلىمىزدە جاڭا قۇرىلىپ كەلە جاتقان ساياسي توپتار دا ەلدەگى ساياسي بيلىكتىڭ پولياريزاسياشىل ءداستۇرىن قايتالاۋدا. ياعني ەلىمىزدە بيلىك اۋىسار بولسا دا تۇسىنىك اۋىسپايدى دەگەن ءسوز. ءبارىمىز نۇرسۇلتان بولۋعا مىندەتتىمىز بە؟ نەمەسە سۇراعىمىزدى بىلايشا سۇرايىق: قالايشا ءبارىمىز نۇرسۇلتانعا اينالدىق؟ بارشانى قۇشاقتايتىن ءبىر ساياسات وندىرە الامىز با؟ وپپونەنتتەرىمىز قايتىس بولعاندا وعان جوعارى دارەجەدە قۇرمەت كورسەتۋ باتىلدىعىمىز بار ما؟ الدە قايتقان ادامنىڭ سۇيەگى دە قارسىلاس دەپ ەسەپتەيتىندەردىڭ جاساعانىن جاسايمىز با؟ ادامدىققا, ياعني ۇلىلىققا قاشان جانە قالاي يە بولامىز؟" دەيدى جۋرناليست.

"قامشى" سىلتەيدى
ىلمەك سوزدەر: جەرلەۋدەگى الالىق

قاتە تاپساڭىز, قاجەتتى بولىكتى تاڭداپ ctrl+enter باسىڭىز.

پىكىر قالدىرۋ

پىكىر