«حرۋششەۆكا» ۇيلەر الماتى حالقىنىڭ باس قايعىسىنا اينالدى

2011 جىلى ەلدەگى توزىعى جەتكەن ۇيلەردى جاڭارتۋ ماقساتىندا «؛2011-2020 جىلدارعا ارنالعان تۇرعىن ۇيلەردى جاڭعىرتۋ»؛ باعدارلاماسى قولعا الىندى. باعدارلاما ىسكە اسىرىلا باستاعان تۇستا «؛توزىعى جەتكەن ۇيلەردەن قۇتىلاتىن بولدىق»؛ دەپ قۋانىپ قالعانىمىز دا راس. اسىرەسە الماتى حالقى 1959-1985 جىلدارى سالىنعان حرۋشەۆ سالعىزعان «؛حرۋشەۆكا»؛ ۇيلەردەن قۇتىلامىز دەپ ويلادى.

بىراق سالا ماماندارىنىڭ پايىمداۋىنشا, باستاپقىدا جاپ-جاقسى باستالعان اتالمىش باعدارلاما ءقازىر ءتىپتى «؛سۇيىقتالىپ»؛ كەتكەنگە ۇقسايدى. بۇل رەتتە ماماندار ء«؛قازىر باعدارلامانىڭ اشىقتىعى تومەن. جوسپار بويىنشا الماتىدا جىلىنا 500 تۇرعىن ءۇي كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتۋى ءتيىس بولاتىن. وكىنىشكە قاراي, بۇل مەجەنى باعىندىرا المادىق»؛ دەيدى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا, اسىرەسە «؛حرۋششەۆكا»؛ اتانىپ كەتكەن ۇيلەردى جاڭعىرتۋ قيىنعا سوعىپ وتىر.

«؛بۇگىندە الماتىدا «؛حرۋششەۆكالار»؛ اتانىپ كەتكەن ۇيلەر حالىقتىڭ باس قايعىسىنا اينالعان. بۇل «؛حرۋششەۆكا»؛ ۇيلەر 1959-1985 جىلداردىڭ ارالىعىنداعى سالىنعان. اسىرەسە, ولاردىڭ قۇرىلىسى 60-شى جىلدارى قارقىندى جۇرگىزىلدى. حالىقتىڭ بۇل ۇيلەردى وسىلايشا اتاۋىنا سول كەزدەگى نيكيتا حرۋششەۆتىڭ «؛جوبالاۋ مەن قۇرىلىستا شامادان تىس شىعىندانۋعا جول بەرمەۋ جونىندەگى»؛ قاۋلىعا قول قويۋى سەبەپ بولدى. وسىلايشا, سول كەزدەرى قۇرىلىسشىلارعا جەدەل تۇردە ەشقانداي ساۋلەتتىك ىزدەنىسسىز كوپپاتەرلى ۇيلەردى سالۋ جۇكتەلدى. الايدا سودان بەرى قانشاما جىلدار ءوتتى, ۋاقىت وزگەردى. «؛حرۋششەۆ»؛ ۇيلەرى بايىرعى كونە ۇيلەر بولىپ قالا بەردى. ءبىز كۇنى بۇگىنگە دەيىن بۇل ۇيلەردىڭ پروبلەمالارىنا ونشالىقتى دەن قويا بەرمەدىك. ءبىراق بۇل ۇيلەر ءقازىر تىم ەسكىردى. تۇرعىندار ساتايىن دەسە نە ساتىلمايدى, نە مودەرنيزاسياعا جارامايدى. 2011-2020 جىلدارعا ارنالعان تۇرعىن ۇيلەردى مودەرنيزاسيالاۋعا قاتىستى باعدارلاما قولعا الىنعاندا وسى ۇيلەردى جاڭعىرتۋعا سەپتىگىن تيگىزە مە دەپ ءبىراز ۇمىتتەندىك. ءبىراق اتقارۋشى ورگاندار بۇل ۇيلەردىڭ سىرتىن عانا سىلاپ-سيپاپ ءوتتى. ونىڭ وزىندە تولىقتاي ەمەس. قالانىڭ كورنەكتى اۋداندارىنداعى عانا ۇيلەر سىلاندى. ال قالعان تومەنگى جاقتاعى اۋدانداردا ەسكى ۇيلەر سول ەسكى كۇيىنشە تۇر»؛, ؛&ndash؛ دەدى الماتى قالاسى جەتىسۋ اۋدانىنىڭ تۇرعىنى مەرۋەرت ساپاروۆا.

ناق وسى ماسەلە بويىنشا زەرتتەپ كوردىك. الماتى قالاسىندا توزىعى جەتكەن 7771 ءۇي بار دەسەك, ونىڭ 4446-سى كۇردەلى جوندەۋدى تالاپ ەتەدى. جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمىزدەي, جوسپار بويىنشا جىل سايىن 500-گە جۋىق تۇرعىن ءۇي جوندەۋدەن ءوتۋى كەرەك ەدى. ءبىراق ءبىر جىلدا 100-گە جاقىن تۇرعىن ءۇي عانا جوندەلگەن. ال ءقازىر ءتىپتى وسى اتاعى دارداي باعدارلامانىڭ جۇمىسى كورىنبەي كەتكەن. رەسپۋبليكا كولەمىندە سالانى مودەرنيزاسيالاۋعا 2014-2016 جىلدارى 59,4 ملرد تەڭگە بولىنگەن.

ال بۇعان قاتىستى ەكونوميست-ساراپشى توعجان شاياحمەتوۆا:

«؛بۇل باعدارلامادان حالىق پايدا كورۋى ءۇشىن الدىمەن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار بولىنگەن قارجىنى ناقتى باقىلاۋعا العانى ابزال. ناقتى باقىلاۋدى قاتاڭداتۋ قاجەت, ولاي ەتپەسەك باعدارلاما ناتيجەلى بولمايدى. ەسەپتەسەك, تۇرعىن ءۇيدى جاڭعىرتۋ باعدارلاماسى ارقىلى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكەن قالاداعى ۇيلەردىڭ شىعىنى ازايعان. مىسالى, ءۇيدى جاڭعىرتۋدان وتكىزگەننەن كەيىن تۇرعىندار جىلۋ ءۇشىن از تولەم تولەي باستاعان. ەسكەرۋ كەرەك, بۇل ۇيلەردىڭ بارلىعى ورتالىق جىلۋ جۇيەسىنە قوسىلعان. جوندەۋدەن وتكەننەن كەيىن تۇرعىندار پايدالاناتىن جىلۋ مەن ىستىق سۋ ايتارلىقتاي ۇنەمدەلىپ, ءبىر عانا جىلۋعا 46 پايىزعا دەيىن از تولەم تولەنگەن. قۇبىرلار جوندەۋدەن وتكەننەن كەيىن دە ىستىق سۋ مەن سۋىق سۋ ءۇشىن دە تولەمدى 2018 جىلمەن سالىستىرعاندا 2019 جىلى 15-18 پايىزعا از تولەگەن. سوندىقتان بۇل باعدارلامانى ساۋاتتى جۇزەگە اسىرىپ توزعان ۇيلەردى جوندەۋ ءبىز ءۇشىن اسا قاجەت. سەبەبى توزىعى جەتكەن ۇيلەردىڭ شىعىنى دا كوپ بولادى. وسىنى ەسكەرسەك, باعدارلامانىڭ ورىندالۋ بارىسىن ۇكىمەت قاتاڭ باقىلاۋى قاجەت»؛, &ndash؛ دەيدى توعجان شاياحمەتوۆا.

وسىلايشا ماماندار, وسى ءبىر ماسەلەنى ءتيىستى ورىندار قاداعالاۋعا الىپ, ناقتى باقىلاۋ ساۋاتتى بولسا ەكەن دەپ وتىر.

قارلىعاش زارىقحانقىزى

 ؛