حالقىنا قالقان قازي دوس

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ قازيدىڭ ءوز قولىمەن جازىلعان ءبىر جاپىراق قاعازى مەندە ساقتالىپ قالىپتى.

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ مەنشىكتى تىلشىلەردىڭ گازەت رەداكسياسىنداعى بولىمدەرمەن تىعىز بايلانىستا بولىپ, الداعى اپتالارداعى باسىلىمدا جاريالاناتىن ماقالالاردى بىرگە جوسپارلاپ, بىرگە تالقىلاپ وتىراتىن ۇردىسىنە ساي جازىلعان ەسكەرتپە ىسپەتتى: «؛1. اۋىلدى قالاي اياعىنا تىك قويۋعا بولادى؟ 2. اۋىل مەكتەبىن قاراۋ. ينتەرنەت, ەلەكتروندى پوشتا؟ 3.اۋىلداعى ايتقىشتار. 4. ءبىر جەكە شارۋا قوجالىعىنىڭ ەكونوميكالىق قالىپتاسۋ كەزەڭىن تالداۋ»؛. سول كەزدەرى ياعني, ەكى مىڭىنشى جىلداردىڭ باسىندا وبلىستىق «؛سىر بويى»؛ گازەتىندە «؛اۋىل احۋالى»؛ اتتى اۋىل ومىرىنە ارنالعان بەت بولاتىن-دى, جوعارىداعى تاقىرىپشالار گازەتتىڭ الداعى سانىندا قامتىلاتىن ماتەريالداردىڭ قىسقاشا نوبايى بولسا كەرەك. جازۋشىلىعىمەن دە, جۋرناليستىك شەبەرلىگىمەن دە وزگە ارىپتەستەرىمىزدەن وق بويى وزىق تۇراتىن قازي داناباەۆ راسىندا كوبىمىزگە اقىلشى, قامقورشى, جاناشىر جان ەدى. جالپى جۇرتتى الالاۋشىلىعى جوق ارىپتەسىمىز وزىنەن ءجون سۇراعان ادامعا شىن پەيىلىمەن كومەكتەسكىسى كەلىپ, بىلگەنىن سارقا ايتۋدان, ۇيرەتۋدەن استە تانعان ەمەس. جوعارىداعى جازبالار دا گازەتتى تارتىمدى ەتىپ شىعارۋ جولىنداعى ۇسىنىستار تىزبەسى.

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ «؛سىر بويىنا»؛ قىزمەتكە اۋەلگى كەلگەن كەزىمدە «؛رۋحانيات»؛ بولىمىندە قازيمەن بىرگە قىزمەت ىستەگەندىكتەن دە مەنىڭ دە وعان ۇيىرسەكتىگىم بار ەدى, بەرتىندە قىزمەتتىك جاقىنداستىعىمىز سىرلاستىققا, دوستىققا ۇلاسىپ كەتتى. ءوزى دە كەلىستى, سىرباز جان ەدى عوي, جاتىرقاماي, ءوز جايىنان بۇرىن سەنىڭ جاعدايىڭدى ويلاپ, قوعامنىڭ سىرقاتىن ەمدەگىسى كەلىپ الاسۇرىپ جۇرسە دە, قاراپايىم دا, ماڭعاز قالپىنان ءبىر تانعان ەمەس.

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ «؛جازۋشى-قوعامنىڭ سۇيەگىنەن ادامنىڭ جانىن ىزدەيتىن بەيباق»؛, دەيتىن اسقار سۇلەيمەنوۆتىڭ پىكىرىن ءبىر جەردەن وقىعانىم بار, ءيا, سول ايتپاقشى قازەكەڭ بولعان جايتتەردىڭ اقيقاتىن اشىپ, وقيعالار مەن فاكتىلەردى وقىرمان كوز الدىنا كەلتىرە الاتىن, قابىلداۋعا قولايلى ءپىشىن بەرەتىن شەبەرلىگى تولىسقان قالامگەر ەكەندىگىن الدەنەشە رەت دالەلدەگەن, ءوز ويى, ءوز ءورىسى بار ازامات بولاتىن. ونىمەن اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا ويىڭدى ناقتى ايتۋعا جانە دە ونى قورعاۋعا شىنىعا بەرەتىنىڭدى بايقاي باستايسىڭ. راسىندا ادامنىڭ ءوز ويىن ايتىپ جەتكىزە الماۋى وسالدىق بولسا, ءوز ويىنىڭ بولماۋى ودان دا ۇلەن ولقىلىق قوي, بۇل تاراپتان ونىڭ ارىپتەستەرىنە, جاقىن جۇرگەن ازاماتتارعا بەرگەن ونەگەسى از ەمەس ەدى. ؛ ؛

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ «؛ماقالا ءۇستىرت جازىلماۋى ءتيىس, جۋرناليست ءوزى ارالاسقان ماسەلەنى بۇگە- شىگەسىنە دەيىن زەرتتەپ, ونىڭ قان-جىنىنا ارالاسىپ كەتۋى كەرەك, سوندا عانا ونىڭ ءمانى اشىلادى»؛, دەيتىن-دى ول رەداكسيانىڭ القا جيىنىندا. ؛ ء«؛يا»؛ دەگەن ءسوزدى جازۋدىڭ ءبىر عانا, ال ايتۋدىڭ بەس جۇزدەن استام ءتاسىلى بار»؛, دەپ بەرنارد شوۋ ايتپاقشى, داناباەۆ نە نارسەنى قاي كەزدە, قالاي ايتۋ تاسىلدەرىن جەتىك مەڭگەرگەن مايتالمان قالامگەر دەسەم ونى بىلەتىندەر, كورگەندەر قولدايدى دەپ ويلايمىن.

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ايماعىمىزدان ەكولوگيالىق جەڭىلدىكتەردى الىپ تاستاۋ جونىندە سول كەزدەگى وبلىس باسشىسىنىڭ بىرىنەن ءسوز شىعىپ, وسىنى ناسيحاتتاۋ بارىسىنا ءبىرشاما باسىلىمدار بەلسەنە كىرىسىپ تە كەتكەن كەز ەدى, سول شامادا رەسپۋبليكالىق بەدەلدى باسىلىمداردىڭ بىرىندە جۋرناليست قازي داناباەۆتىڭ؛ «؛اكىم الەم حالقىن قالاي الداماقشى بولدى؟»؛ دەگەن كولەمدى ماقالاسى جارق ەتە قالدى. وتە وتكىر جانە دە يدەيا اۆتورى سىنعا ۇشىراعان ماتەريال ەدى. راسىندا ەكولوگيالىق زارداپ سالدارى بار دەپ تانىلعان ايماقتى قالاي تاپ-تازا ەتىپ شىعارۋعا, ول جەردە ونگەن ونىمدەردى كىرشىكسىز دەپ قالاي ايتۋعا, بۇل پىكىردى كوپشىلىككە تىقپالاۋعا كىمنىڭ ءداتى بارۋى مۇمكىن؟!

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ وسى جاريالانىمنان سوڭ ىلە-شالا جەرگىلىكتى كادرلاردى قۋدالاۋعا ۇشىراتقان ءبىر مەكەمە باسشىسىنىڭ جۇمىس ءستيلىن سىنعا العان ەكىنشى ماقالاسى دا «؛جاس الاش»؛ گازەتىندە جارىق كورە قالدى. بۇل كىسىڭىز دە جوعارعىداعىلارعا جاقىن جۇرەتىن, جۇعىمى بار ادام ەكەن, مۇنان سوڭ ءبىزدىڭ گازەت باسشىلىعىنا تىقىر تايانىپ, سوڭىندا ءجۋراليستتىڭ ۇلكەن كابينەتتە ىقپالدى كىسىمەن بەتپە-بەت كەزدەسۋىنە تۋرا كەلەدى. كەلگەن سوڭ بولعان ءجايتتى قىسقاشا اڭگىمەلەپ بەردى. ەكەۋارا اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا قازي ماقالالارىنداعى ؛ فاكتىلەردى تۇگەل دالەلدەپ, ءوز ويىنا دوكەيدى دە يلىكتىرەدى. «؛دەگەندە, &ndash؛ دەدى ول اڭگىمەسىنىڭ سوڭىندا,- باسشىنىڭ تۇپكى ويى شىنىندا ءجون سەكىلدى, ايماققا ەكونوميكالىق پايداسى بار ەكەندىگىن اڭعاردىم. تەك, ونىسىن جۇرتشىلىققا دۇرىس تۇسىندىرە المادى»؛, دەدى ول قاشانعى شىندىق سوزگە مويىنسىناتىن ادەتىنە باسىپ. «؛ادام بولعان سوڭ قاتەلەسەدى, سۇرىنەدى, جىعىلادى, تۇرادى. بۇل ءار پەندەدە بولاتىن جاعداي. ماس بولۋى دا, بىرەۋدى تىلدەۋى دە مۇمكىن. مۇنىڭ ءبارىن كەشىرۋگە بولادى, تەك وتىرىك ايتقاندى, جۇرتتى اقىماق كورەتىن وتىرىكشىنى كەشىرمەۋ كەرەك»؛, دەيتىن مىنەزى دە ءالى ەسىمدە.

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ «؛قايىردا قالعان كەمەنىڭ كاپيتانى»؛ اتتى سىن ماقالاسىندا سول كەزدەگى ءبىلىم سالاسىنداعى جۇيەسىزدىكتەر تالدانىپ, ءبىلىم ءمينيسترى سىنعا الىندى. كوپ ۇزاماي بۇل شەنەۋنىك تە قىزمەتىمەن قوشتاستى. «؛تۋرا بيدە تۋعان جوق, تۋعاندى بيدە يمان جوق »؛ دەگەن وسى بولسا كەرەك.

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ول كەزدەرى گازەتتىڭ, ءجۋرناليستتىڭ بەدەلى زور ەدى, رەداكسيامىزعا ءوز ورتاسىنان ءزابىر كورگەندەر, شىندىقتىڭ اۋىلىن ىزدەگەندەر ءجيى كەلەتىن-دى. ادىلدىك ورناتامىز دە گازەت قىزمەتكەرلەرى دە ەل-ەلدى كەزىپ, وقيعا ورتاسىندا بولۋعا ۇمتىلىپ, الا-شاپقىن بولىپ جاتاتىن-دى. باسشى-قوسشىلار دا ماقتاۋعا ونشالىقتى ەلىرە بارمەيتىن, اتقارعان قىزمەتىن مىندەتىم دەپ ءتۇسىنىپ, ورىندى سىن بولسا, مويىنداپ, ونى قالپىنا كەلتىرۋگە تىرىسىپ جۇرەتىندىگىن بايقار ەدىك. قوعامدىق وزگەرىستەردەن سوڭعى قارجى تاپشىلىعىنىڭ ءالى دە ەتەكتەن باسىپ تۇرعان كەزەڭى عوي, جۋرناليستتەردىڭ دە جالاقىسى ماردىمسىز, ءبىر ايلىعى ەكىنشى ايلىعىنا جەتپەيتىن, وزگەگە تۇسىرەر كولەڭكەسى شامالى شاعى. سوندايدا ارىپتەستەرىمىزدىڭ؛ ء«؛وزىڭ ديۋاناسىڭ, كىمگە ءپىر بولماقشىسىڭ؟»؛ دەيتىن ءزىلسىز ازىلىنە قازي؛ «؛جۋرناليست-قالقان عوي, قالقاندى ەشكىم دە, ەشنارسە دە قورعامايدى»؛, دەپ شىنداپ جاۋاپ بەرەتىن-دى. راسى دا سولاي عوي, جۇرت سەنگەن قالامگەر ءوز جاعدايىن قامداپ, ىقتاپ كەتسە, قوعامداعى كەلەڭسىزدىكتەردى كىم سۋ بەتىنە شىعارادى, كىم بولاشاققا قامقورشى بولادى؟! وسى ۇستانىمنىڭ باسىندا قاشاندا قازي دوسىمىز ءجۇردى. ول قاشاندا شىندىقتىڭ جۇزىنە تۋرا قارادى, جانە دە ونىسىن ەشكىمنەن جاسىرمادى, بۇگەجەكتەمەدى. ونىڭ قىبىن تابۋ قيىن ەدى, جاعىمپازداردى جاقسى كورمەيتىن, ال كوشەلى ىسكە قاشاندا باسىن ءيىپ ءوتتى. وسى قاسيەتى ءۇشىن باس رەداكتورىمىز جاقسىلىق راحماتۋللا, باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى ورازبەك ماقسۇتۇلى ونىڭ ۋاجىنە تۇرىپ, ءبولىم مەڭگەرۋشىلەرى جولداسبەك, ءابدىباي جانە باسقالار قۇرمەت تۇتتى, سىيلادى. سولاي بولۋى زاڭدىلىق ەدى.

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ مۇناي ءوندىرۋ سالاسىنداعى شەتەلدىكتەردىڭ قانداستارىمىزعا الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك جاساۋىن زەرتتەۋدە ەكى-ۇش كۇندەپ سول جاقتا جاتقان كەزدەرى دە بولدى. قاشاندا شىندىق جاعىندا جۇرەتىن قازەكەڭ بۇل جاعداي تۋرالى بىرنەشە سەريالدى ماقالالار جازدى. سول كەزدەگى وبلىس اكىمى ادىربەكوۆتىڭ ؛ جۋرناليست دەرەكتەرىنە دەن قويىپ, قولداۋ بىلدىرگەنىندە ۇمىتقانىمىز جوق.

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ رەداكسيا كوريدورىنا كىرگەنىمدە قازيدىڭ اقبەرگەن اعامەن قالاي سالەمدەسەتىنى كوز الدىما كەلەدى. ەكەۋى ەكى جاقتان شۇرقىراسا كەلىپ, اياقتارىمەن تەبىسىپ امانداسىپ جاتاتىن. ءبىر قاراساڭ بالانىڭ ويىنى سەكىلدى, داپ-دارداي ادامدار, وزدەرىنە سالساڭ, سىرەسكەن قالىپتان اۋىتقىعاندارى. كاستوم كيىپ, گالستۋك تاققانىندا سيرەك كورەتىنبىز, يىعىنا تەك قاراپايىم توقىما كيىمدەردى ىلە سالا كوپ ىشىندە موماقان قالىپ تانىتاتىن ەدى-اۋ. ءيا, قالىپقا سىيمايتىن, بۇعاۋلاپ, بۇركەپ ۇستاۋعا كونبەيتىن باسى اساۋ كۇيى ومىردەن ءوتتى, قازي دوس. بيىل ون جىلدان استى اياۋلى ارىپتەستىڭ ارامىزدان كەتكەنىنە, سوندا دا بولسا, ونىڭ ءوزى ومىردەن وتكەن سوڭ ۇلى نۇرلان مەن شاكىرت ءىنىسى نۇربەك جيناقتاعان كىتابىن وقيتىندار, ول تۋرالى سۇرايتىندار ەل اراسىندا مولىنان كەزىگەدى. ءتىلىمىز جەتكەنىنشە, بىلگەنىمىزدى ايتىپ, ءوزىمىز دە شەر تارقاتامىز. جولىن قۋعان ۇلى نۇرلاننىڭ بويىنان قازيعا ءتان قاسيەتتەردى, بەكزاتتىقتى كورىپ كەيدە, «؛ورنىندا بار وڭالار»؛ دەگەن وسى ەكەن-اۋ»؛, دەپ تاۋبە ايتىپ قويامىن.

 ؛نۇرماحان ەلتاي,

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى

 ؛