بۇۇ-نىڭ ەسەبىنشە, قازاقستان ءوزىن دامىعان ەلدەردىڭ ساناتىنا قوسۋ ءۇشىن قازىرگى الەۋمەتىنە كورسەتىپ وتىرعان اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك ءتۇرىن 5 ەسەگە ارتتىرۋى كەرەك. سەبەبى قازاقستاندا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەككە ءزارۋ, تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردىڭ سانى رەسمي ستاتيستيكاعا قاراعاندا باسقاشا. مامانداردىڭ بايىپتاۋىنشا, بىزدەگى ەكونوميكانىڭ جاۋى جالعان ەسەپ بەرۋ. ءقازىر ءبىز "ەلدە اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەككە مۇقتاج 504 مىڭ ادام بار" دەپ ەسەپتەپ وتىرمىز. ءبىراق ارتىنشا ءقايسىبىر دەرەك كوزدەرىنەن ءمالىم بولعانداي, ەلدەگى كومەككە مۇقتاج جانداردىڭ سانى 2 ملننان اسىپ جىعىلدى. سالا ماماندارى "2 ملن مۇقتاج ادام بار" دەگەندى راستايدى.
&ndash؛ 2014 جىلدان بەرى قالىپتاسىپ وتىرعان الەمدىك ەكونوميكالىق احۋالدار بىزگە اسەر ەتپەي قويمادى. رەسەي مەن باتىس اراسىنداعى سانكسيالار سالقىنى بىزگە ەش اسەر ەتپەيدى دەدىك. ءبىراق اسەر ەتتى. "اقش-تىڭ ۇستانعان ساياساتى دا قازاقستاندى اينالىپ وتەدى" دەگەندەر بولدى. ءبىراق تەڭگەمىز قۇنسىزدانىپ, دوللار قىمباتتاعالى الەۋمەتتىڭ جاعدايى دا ابدىراي باستادى. 2019 جىل ەكونوميكالىق داعدارىس تەرەڭدەي تۇسەدى. دوللار مەن تەڭگە قارىم-قاتىناسىنداعى تۇراقسىزدىق بيىل دا ورىن الادى. قىمباتشىلىق دەندەيدى. سوندىقتان ء"بىزدىڭ ەسەبىمىزدە اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الاتىن 504 مىڭ ادام عانا بار" دەۋ اقىلعا سىيمايدى. ءقازىر دەرەكتەر ەلدە 2 ملن-نان استام ادامنىڭ الەۋمەتتىك كومەككە مۇقتاج ەكەنىن كورسەتىپ وتىر. وسى ارادا ناقتىلىق قاجەت. جالعان ؛ ەسەپ جۇرگىزۋگە بولمايدى, &ndash؛ دەدى "اناليتيك" ساراپتاۋ ورتالىعىنىڭ ەكونوميست-ساراپشىسى توعجان شاياحمەتوۆا.
ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا, قازاقستاننىڭ حالقى ءقازىردىڭ وزىندە 30 پايىزعا كەدەيلەنىپ قالدى. بۇل رەتتە مامان "قىمباتشىلىق قىسىپ جاتقانمەن جالاقى كوتەرىلگەن جوق. الەۋمەتتىك تولەمدەرگە ازداعان ۇستەمە قوسىلدى. تەڭگەنىڭ السىرەۋىنەن ءقازىر زەينەتاقى قورىنداعى قارجىنى دا ينفلياسيا جەپ قويدى. سونداي-اق حالىقتىڭ تەڭگەمەن جيناعان قارجىلارى دا ينفلياسياعا جۇتىلىپ جاتىر. مۇنى مويىنداۋ كەرەك. جاردەماقى مەن الەۋمەتتىك تولەمگە 2000-3000 تەڭگەنىڭ اينالاسىندا ۇستەمە قوسۋ حالىقتى قىمباتشىلىقتان الىپ شىقپايدى. سوندىقتان بۇل ارادا ناقتى-ناقتى شەشىمدەر قابىلدانۋى ءتيىس" دەيدى.
قازىر اسىرەسە اۋىلدى جەردە الەۋمەتتىڭ جاعدايى تومەندەپ تۇرعانىن العا تارتقان مامان "مينيسترلىك اۋىل تۇرعىندارىنىڭ قيىنشىلىعىن ەسكەرە وتىرىپ, اۋىل تۇرعىندارىنا ارنالعان بولەك الەۋمەتتىك كومەك بازاسىن قۇرۋى كەرەك" دەيدى.
&ndash؛ اۋىلدىق جەردە ءوندىرىس ورىندارى جوق. اۋىلدا ءبىر سيىردىڭ سۇتىنە قاراپ كۇن كورىپ وتىرعان وتباسىلاردى كوزىممەن كوردىم. سوندىقتان الەۋمەتتىك كومەك تولەگەن كەزدە اۋىلدىق-ايماقتاردىڭ قيىنشىلىقتارى ەسكەرىلۋى كەرەك. ولاردىڭ وتىن-سۋى, مال باسىنا بەرەتىن جەم-شوبى بار. كومىردىڭ باعاسى بار. وسىنىڭ بارلىعى ەسكەرىلىپ, اۋىل تۇرعىندارىنا الەۋمەتتىك كومەك ءتۇرىن بولەك جاساۋ كەرەك, &ndash؛ دەيدى توعجان شاياحمەتوۆا.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا, الەۋمەتتىك تولەمدەر ماسەلەسىنە كەلگەندە مەملەكەتتىك كومەكتەن بولەك قوسىمشا الەۋمەتتىك-قوعامدىق قورلار قۇرىلعانى دۇرىس.
بۇعان قاتىستى ەكونوميكا عىلىمىنىڭ دوكتورى ءجۇمادىلدا باياحمەتوۆ "تۇرمىسى تومەن حالىقتىڭ الەۋەتىن كوتەرۋگە قاتىستى دۇنيەجۇزىندە كوپتەگەن تاجىريبەلەر بار. مىسالى, سينگاپۋر ەلىندە تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردى الەۋمەتتىك قورلار ارقىلى بيزنەسكە تارتۋ جاقسى جولعا قويىلعان. بۇل ەلدە جاعدايى تومەن وتباسى سول قورلارعا بارىپ تىركەلەدى. ؛ول قور جاڭاعى وتباسىن قامقورلىعىنا الىپ جۇمىسپەن قامتۋعا, بالاسىن وقىتۋعا, ءتىپتى ميكرونەسيەمەن قامتۋعا دا جاعداي جاسايدى. وسى ءتارىزدى الەۋمەتتىك-قوعامدىق قورلار ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە قۇرىلۋى قاجەت. بىزدەگى ءتۇرلى شاعىن نەسيە ۇيىمدارى الەۋمەتتىك از قامتىلعان وتباسىلارعا نەسيە بەرۋ جاعىن مۇلدە ويعا دا المايدى. ال مالايزيا, فينليانديا, گەرمانيا ءتارىزدى ەلدەردە 1% ۇستەماقىمەن جاعدايى تومەن وتباسىلارعا كوپجىلدىق نەسيە بەرۋ جۇيەسى قالىپتاسقان»؛ دەدى ءجۇمادىلدا باياحمەتوۆ.
ماماننىڭ ايتۋىنشا, تۇرمىسى تومەن ادامعا از پايىزبەن نەسيە بەرۋ ولارعا ۇلكەن مۇمكىندىك اشار ەدى. "قولىنا قاراجات تيگەننەن كەيىن ولار بەلگىلى ءبىر كاسىپپەن شۇعىلدانۋى دا مۇمكىن" دەيدى ول.
&ndash؛ تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردى باسپانامەن قامتۋ, ارزان نەسيەمەن قامتاماسىز ەتۋ, جۇمىسقا ورنالاستىرۋ جاعىن سول قور موينىنا الۋى ءتيىس. ماسەلە تەك جاردەماقى بەرۋمەن شەكتەلىپ قالماۋى كەرەك. جاردەماقى ول وتباسىلاردىڭ ماسەلەسىن شەشپەيدى. ول قۇر جۇباتۋدىڭ ءبىر ءتۇرى عانا. اش قالدىرماۋدىڭ بولار بولماس تەتىگى. ەلدەگى كەدەي-كەپشىكتى ءبىر عانا مينيسترلىك بايىتا المايدى. سوندىقتان جاڭاشا تەتىكتەردى قاراستىرۋ كەرەك. كونەرگەن تاجىريبەنىڭ ىقپالىنان شىعۋ كەرەك. جاڭاشا زاماناۋي تاجىريبە ەنگىزۋ كەرەك, &ndash؛ دەدى ءجۇمادىلدا باياحمەتوۆ.
وسىلايشا مامانداردىڭ بايىپتاۋىنشا, الەۋمەتتىك از قامتىلعان توپتى الەۋمەتتىك كومەكپەن قامتۋدى ءبىر عانا مينيسترلىكتىڭ موينىنا ارتىپ قويۋ ناتيجە بەرمەيدى. سوندىقتان بۇل ارادا الەۋمەتتىك قوعامدىق قورلار ارقىلى دا كومەك كورسەتۋدىڭ ۇلگىسىن قالىپتاستىرۋ بولاشاقتا ماڭىزدى بولماق...
قارلىعاش زارىقحانقىزى
؛
قاتە تاپساڭىز, قاجەتتى بولىكتى تاڭداپ ctrl+enter باسىڭىز.
پىكىر قالدىرۋ
پىكىر