نيقابتاعى قازاق ايەلى: بىزدەن قورقۋدىڭ قاجەتى جوق!

بىرى ۇيىنە, ءبىرى تويعا, ەندى ءبىرى باسقا دا جۇمىستارىمەن اۋىر سومكەنى ارقالاپ, چەموداندارىن سۇيرەلەپ, پويىزعا ءمىنىپ جاتىر. مەن اسىعىپ-اپتىعىپ مەن ءمىندىم دە, جولسەرىككە ءوزىمنىڭ بيلەتىم مەن ءتولقۇجاتىمدى كورسەتىپ, ۆاگونعا كىرىپ كەتتىم. جارتى ساعاتتاي ەرتەرەك كەلىپپىن. جيناقتالىپ, ءوز ورنىما جايعاستىم. "جانىمداعىلار قانداي ادام بولار ەكەن" دەپ پويىزعا مىنگەن سايىن ويلاناتىن ادەتىم بار. پويىزدىڭ جۇرۋىنە از عانا مينۋتتار قالدى. شىلدەنىڭ قاق ورتاسى. كۇن ىستىق ەدى. ءبىزدىڭ پويىز قانشالىقتى زاماناۋي دەيسىز, جەلدەتكىشى تۇرماق, ۇيالى تەلەفون قۋاتتايتىن جەرى دە ىستەمەيدى. 58 ساعات بويى قينالاتىنىمدى ويلاپ, ۇشاققا بيلەتتى ەرتەرەك الماعانىما وكىندىم. سولاي وتىرعان كەزدە قىزىن جەتەكتەگەن, بەت-اۋزىن تۇمشالاعان ايەل كىرىپ كەلدى. ءبىراق قارا ەمەس, قىزىل ءتۇستى نيقاب كيگەن. تۋىسقان اعاسى بولۋى كەرەك, سومكەلەرىن رەتتەستىرىپ, قوش ايتىسىپ, شىعارىپ سالدى.

امانداستىق... ءبىر كەزدە بەتىن بۇركەمەلەگەن ماتانى شەشتى. سارى ءوڭدى, قازاق كەلىنشەك ەكەن. ءبىراق قازاقشا-ورىسشا ارالاستىرىپ سويلەيدى. قىزى دا وزىنەن اۋمايدى. ۇزاق جولدى قىسقارتقىم كەلىپ اڭگىمەگە تارتتىم. ءوزى دە اشىق-جارقىن كەلىنشەك ەكەن. سويلەسە كەلە ءوزىمنىڭ جۋرناليست ەكەنىمدى ەسكەرتىپ, شاعىن سۇحبات العانمىن. الايدا جاريالاۋعا قاتىستى ۇزاق ويلاندىم. ءبىرىنشى ويىما كەلگەنى ؛&ndash؛ نيقابتى ناسيحاتتاۋ بولىپ كەتەر مە ەكەن دەگەن كۇدىك بولدى. الايدا ولاردىڭ دا وزدەرىن ءسوز ەتىپ جۇرگەندەرگە جاۋابى بارىن تۇسىنگەننەن كەيىن ؛qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى وقىرماندارىنىڭ نازارىنا ۇسىنۋدى ءجون سانادىم.  ؛

&ndash؛ نامازدى بالا كۇنىڭىزدەن باستاپ وقيسىز با, الدە بەلگىلى ءبىر وقيعا تۇرتكى بولدى ما؟

&ndash؛ جوق, بالا كەزىمنەن باستاپ ناماز وقۋ ماعان بۇيىرمادى. وقۋ ءبىتىرىپ, جۇمىس ىستەگەن كەزدەن باستاپ ناماز وقۋعا نيەت ەتتىم. مەنىڭ ناماز وقۋىما ەرەكشە جاعداي اسەر ەتتى دەسەم دە بولادى. ءبىر كۇنى تۇسىمدە ايان بەرىپ, ناماز وقۋىم كەرەك ەكەنىن كوردىم. ءبىر ءتۇستى ءبىر ەمەس, قاتارىنان ءۇش رەت كورگەن سوڭ ويلانا باستادىم. ول كەزدە مەن ناماز تۋرالى, ءدىن تۋرالى كوپ نارسە بىلمەيتىن ەدىم. از ۋاقىت ىشىندە وزگەردىم. سۇرەلەر مەن دۇعالاردى جاتتاپ, ناماز وقۋدى باستاپ كەتتىم.

&ndash؛ اتا-اناڭىز قالاي قابىلدادى؟

&ndash؛ ارينە, قارسى بولدى. مەن از عانا ۋاقىتتىڭ ىشىندە 360 گرادۋسقا وزگەرىپ كەتتىم عوي. جۇمىسىمنان دا ايىرىلدىم. مەنىڭ ماماندىعىم ؛&mdash؛ ەسەپشى. سول ماماندىقپەن جۇمىس ىستەدىم, ءبىراق ماعان جۇمىس نەمەسە ورامالدى تاڭداۋعا تۋرا كەلدى. ويلانباستان ورامالىمدى تاڭدادىم. ال ءقازىر كوبىسى كوندى, ۇيرەنىپ كەتتى. ساۋدامەن اينالىسامىن. كۇيەۋگە شىقتىم. ءبىر قىزىم بار. شۇكىر! انام ءقازىر ناماز وقىپ باستادى. مەن سەبەپكەر بولدىم. مەنىڭ ناماز وقىعانىمدى كورىپ, قىزىعۋشىلىق تانىتا باستاعان سوڭ, مەن قاعازعا جاتتاۋ قاجەت سۇرەلەر مەن دۇعالاردىڭ سوزدەرىن جازىپ كەتكەنمىن. كەيىن جاتتاپ العانىن ايتتى. مەن "ۋاقىت وزدىرماي ناماز وقۋدى باستاڭىز" دەپ كەڭەس بەردىم. ال اكەم بولسا ءالى كۇنگە دەيىن قارسى. ءقازىر مەن بۇرىنعىداي ورامال تاقپايمىن عوي. كۇيەۋگە شىققاننان كەيىن, نيقاب كيدىم. ءبىر وكىنىشتىسى, اكەم مەنىڭ جانىمدا جۇرۋگە ۇيالادى. سول عانا جانىما باتادى.

&ndash؛ نيقابتى نە ءۇشىن كيەسىز؟

&ndash؛ بىرىنشىدەن, كۇيەۋىمنىڭ ءوتىنىشىن ورىنداۋ ءۇشىن كيدىم. ەكىنشىدەن, وزىمە ىڭعايلى. ءوزىمدى وسى كيىممەن جايلى سەزىنەمىن. ءقازىر پويىزدىڭ ءىشى ىستىق بولعان سوڭ كۇيەۋىم نيقابتى شەشۋىمە رۇقسات بەردى. ال بەكەتكە تۇسكەن كەزدە قايتادان كيىپ الامىن. سىنعا دا ەتىم ۇيرەنىپ كەتتى.

&ndash؛ نيقاب كيىپ جۇرگەندە كەلەڭسىز جايتتارعا تاپ بولعان كەزىڭىز بولدى ما؟

&ndash؛ ارينە, قازىرگى قوعام ءبىزدى ادام قۇرلى كورمەيدى عوي. بىزگە قۇددى قانىشەر نەمەسە تەرروريست رەتىندە قارايتىندار جوق ەمەس. ءيا, كيىمىمىز ءبىزدى ەرەكشەلەپ تۇرادى. كەيبىرەۋلەرى قولدارىن شوشايتىپ كەتەدى. ەندى بىرەۋى "قازاقتىڭ جەرىندە جۇرسىڭدەر عوي" دەپ سىناپ-مىنەپ جاتادى. ءبىراق بۇل ؛&ndash؛ ءبىزدىڭ تاڭداۋىمىز. ءبىزدىڭ ىشكى قالاۋىمىز. ءبىر كۇنى الماتىداعى مەشىتتىڭ جانىندا تۇرسام, ءبىر ۇلكەن كىسى كەلىپ "بىزدە مۇنداي كيىممەن جۇرۋگە بولمايدى" دەپ ۇرىستى. مەن "بىزگە قاتىستى قاتتى سويلەيدى ەكەنسىزدەر, اشىق-شاشىق كيىنىپ جۇرگەن قىزدارعا ۇرىسۋعا شاملارىڭىز كەلمەيدى" دەپ ايتقىم كەلدى. ءبىراق مەنىڭ ءسوزىمدى تىڭدامايتىنىن ءبىلدىم. سول ءۇشىن ءۇنسىز قالدىم. ءبىز كىسى ءولتىرىپ جاتقانىمىز جوق. جاي عانا ءوز سەنىمىمىزبەن ءومىر سۇرگىمىز كەلەدى. بىزدەن قورقۋدىڭ قاجەتى جوق.

&ndash؛ قىزىڭىزعا دا ورامال تاعۋدى ۇيرەتەسىز بە؟

&ndash؛ نەگە ۇيرەتپەسكە؟! مەن وعان جامان نارسە ۇيرەتپەيمىن عوي. سەبەبى ول مەنىڭ قانىم, ونى مەن دۇنيەگە اكەلدىم. سول ءۇشىن مەنىڭ تۋعان قىزىما ؛نەگە كوشەدەگىلەر اقىل ايتىپ, تەلەديدارداعى جۇلدىزدار ونەگە بولۋى كەرەك؟ مەن تۋعان قىزىما جامانشىلىق جاساي الامىن با؟ ءتىپتى ويلاي دا المايمىن عوي. مەن ونىڭ ءبىلىمدى بولعانىن قالايمىن. ءبىراق شاريعاتقا ساي اۋرەتىن جاۋىپ جۇرگەنىن قۇپ كورەمىن. ءقازىر ارينە ەرتە. ءبىراق بالا ۇيدەگى اكە-شەشەسىنىڭ ىستەگەنىن قايتالايدى ەمەس پە؟ مەنىڭ قىزىم دا ۇيگە ەر ادامدار كەلسە, "ورامالىم قايدا" دەپ جۇگىرەدى. بۇل ؛&ndash؛ ءبىز ءۇشىن قۋانىش. قىزىما زورلاپ ورامال تاقتىرمايمىن. جاي عانا دۇرىس, بۇرىسىن ايتامىن. ءبىر كۇنى قالادا وتباسىمىزبەن سەرۋەندەپ جۇرسەك, ءبىر ايەل ءوزىنىڭ قىزىن سۋرەتكە ءتۇسىرىپ تۇر. 14-15 جاستاعى قىز كىندىگىن اشىپ, قىسقا بەلدەمشە كيىپ العان. شوشىدىم. 14-15 جاسىندا اشىق-شاشىق جۇرگەن قىز كامەلەت جاسقا تولعان كەزدە نە ىستەيدى؟ قانداي بولادى؟ سونىمەن بىرگە, اتا-اناسى وعان ۇرسىپ, "اشىق-شاشىق كيىنگەنىڭ دۇرىس ەمەس" دەپ ايتپاعان قىزدىڭ بولاشاعى قانداي بولادى؟

اڭگىمەمىز وسىلاي ءتامامدالدى.تۋعان جەرىمە جەتكەن كەزدە بىر-بىرىمىزگە جاقسىلىق تىلەپ, قوشتاستىق. مەن وعان "نيقاب كيۋ دۇرىس ەمەس" دەپ ايتپادىم. سەبەبى ءار ادامنىڭ ءوز تاڭداۋى بار. ءارى نيقابتاعى كەلىنشەككە "مەنىڭ كەڭەسىمنىڭ, ءداستۇرىم مەن ۇلتتىق قۇندىلىعىمنىڭ قاجەتى شامالى-اۋ" دەپ تە ويلادىم. كىم ءبىلسىن؟!

داستۇرلى يسلام نيقابقا قانداي ۇكىم شىعارعان؟

ارينە, قارا جامىلۋ ؛&ndash؛ ۇلتتىق قۇندىلىعىمىز ءۇشىن جات دۇنيە. ال مەملەكەت رۇقسات ەتكەن ءداستۇرلى يسلام دىنىندە نيقابقا قاتىستى نە دەلىنگەن؟

"كەيىنىرەكتە ءومىر سۇرگەن حانافي عالىمدارىنىڭ اراسىندا: "ازعىنداعان زاماندا, ءناپسىقۇمارلىق كەڭ ەتەك العان شاقتا بويجەتكەندەردى بەتتەرىن اشۋدان تىيعان دۇرىس" دەگەندەر بولعان. دەگەنمەن, حانافي ؛ ءمازحابىندا "نيقاب" كيىپ, بەتتى جابۋ شارت ەمەس", دەپ جازىلعان islam.kz ؛سايتىندا.

ال ءابۋ حانيفانىڭ شاكىرتى يمام مۇحاممەد ءوزىنىڭ ء"ال-اسل" دەگەن كىتابىندا بىلاي دەپ جازعان:

"ازات ايەلدەرگە كەلەتىن بولساق, نەكەلەسپەگەن نەمەسە ماحرامى بولىپ سانالمايتىن, نەكە تۇسەتىن بوتەن ەركەكتىڭ ونىڭ اشىق جەرىنە قاراۋىنا بولمايدى. تەك ءجۇزى مەن بىلەزىككە دەيىنگى قولىنا قاراۋىنا رۇقسات. ايەلدىڭ ءجۇزى مەن قولىنا قاراۋدىڭ ەش اعاتتىعى جوق. ودان وزگە جەرلەرىنە قاراماۋى كەرەك".

سونداي-اق بەدەلدى حانافي عىلىمى حاسان يبن اممار ءاش-شۇرنۋبۇلالي بىلاي دەيدى:

"ايەلدىڭ دەنەسى تۇگەلدەي اۋرەت (جابىلۋى ءتيىس جەرلەر). تەك ءجۇزى مەن بىلەزىككە دەيىنگى ەكى قولى اۋرەت ەمەس. قولدىڭ ءۇستى دە, الاقانى دا سولاي. ەڭ دۇرىسى ءارى تاڭداۋلى ءپاتۋا وسى".

داستۇرلى دىنىمىزدەگى نيقابقا بەرىلگەن ۇكىم وسىنداي. ءدىنىمىز بەن داستۇرىمىزدەن اجىراماساق قانا ۇلتىمىزدى ساقتاپ قالامىز. ەكى تارازىنىڭ باسىن تەڭ ۇستاعان ءجون. ؛