xviii عاسىر &ndash؛ قازاق حالقى ءۇشىن اۋمالى-توكپەلى كەزەڭدەردىڭ ءبىرى. تاريحي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك, ءدال وسى ءجۇز جىلدىقتا قازاق حالقى ءوزىنىڭ تاريحىنداعى ەڭ اۋىر كەزەڭدەردىڭ ءبىرىن باستان كەشىردى. تاريح بەتتەرىندە "اقتانبان شۇبىرىندى, القاكول سۇلاما" دەپ اتالعان قازاق حالقىنىڭ جوڭعارلاردان جەڭىلىپ, بوسىپ كەتۋ ؛ ءدال وسى ؛xviii عاسىردىڭ العاشقى شيرەگىندە ورىن العان. وسى جاۋگەرشىلىك زاماندا قازاقتىڭ تالاي باتىرلارىنىڭ داڭقى شىعىپ, ەسىمدەرى بۇگىنگە دەيىن ەل اۋزىندا ءجۇر. سونداي باتىرلاردىڭ ءبىرى ؛&ndash؛ وتەگەن وتەعۇلۇلى. ؛
1699 جىلى تۋعان وتەگەن باتىردىڭ بيىل 320 جىلدىعى. وسىعان وراي, جامبىل وبلىسى قورداي اۋدانىندا باتىردى ەسكە الۋ اسى كەڭ كولەمدە اتالىپ ءوتتى. ونى سول اۋدانداعى باتىردىڭ اتىمەن اتالعان اۋىلدىڭ تۇرعىندارى ؛&ndash؛ وتەگەن باتىردىڭ ۇرپاقتارى ۇيىمداستىردى. ؛
باتىردى ەسكە الۋعا ارنالعان اس-جيىن الدىمەن ەلدىڭ ءبىرقاتار وڭىرىنەن كەلگەن قوناقتاردىڭ اۋدان ورتالىعىندا ورنالاسقان باتىر ەسكەرتكىشىنىڭ الدىنا گۇل شوقتارىن قويىپ, رۋحىنا تاعزىم ەتۋدەن باستالدى.
سوندان كەيىن وتەگەن باتىر اتىنداعى اۋداندىق مادەنيەت ۇيىندە سالتاناتتى جيىن ءوتتى. جيىن بارىسىندا جينالعان كوپشىلىك وتەگەن باتىردىڭ ابىلاي حاننان ەستەلىككە العان شۇبار تەگەنەسىنەن ءدام اۋىز ءتيدى.
بۇگىندە بۇل تەگەنە باتىردىڭ سەگىزىنشى ۇرپاعى باقىتجان بەكباتىروۆتىڭ قولىندا ساقتاۋلى ەكەن. باتىر تاعىلىمىنا ارنالعان جيىندا بەلگىلى جازۋشى مارال ىسقاقباي ءسوز الىپ, وتەگەن باتىر ومىرىنە توقتالدى. ؛
&ndash؛ وتەگەن ؛ وتەعۇلۇلى 1699 جىلى شۋ ؛ وزەنىنىڭ بويىندا, ؛ ؛يزەندى ؛ دەگەن ؛ جەردە دۇنيەگە ؛ كەلگەن. ؛ جاستايىنان ىلە ؛ ماتايلىق تاۋاسار ؛ ءبيدىڭ ؛ بالاسى قازىبەكپەن ؛ بىرگە بۇحارا, سامارحان, شام, باعدات, ىستامبول, رومعا ؛ بارىپ توعىز ؛ جىل وقىپ ورالادى. ؛وتەگەن ؛ تولە ؛ بيدەن ؛ باتا الىپ, ابىلاي ؛ حاننىڭ ؛ وڭ ؛ ؛تىزەسىن ؛ باسقان ؛ باتىرلارىنىڭ ؛ ءبىرى. قازاق ؛ جەرىن جوڭعار ؛ باسقىنشىلارىنان ؛ ازات ەتۋ جولىندا ؛ تۇركىستان, ؛ تاشكەنت ماڭىنداعى كەسكىلەسكەن ۇرىستارعا, اڭىراقاي ؛ شايقاسىنا ؛ قاتىستى. قالماقتىڭ ؛ بوتحيشار, سابان تايشىق ؛ ؛سىندى بەلگىلى باتىرلارىن ؛ جەكپە-جەكتە جەر ؛ جاستاندىرىپ, قازاق اسكەرىنىڭ ؛ داڭقتى ؛ قولباسشىلارىنىڭ ؛ ءبىرى ؛ بولدى, ؛&ndash؛دەدى ؛مارال ىسقاقباي.
؛ ؛
جيىندا ؛ سونداي-اق, قازاقستاننىڭ ؛ ەڭبەك ؛ سىڭىرگەن ؛ دارىگەرى, بەلگىل مەسەنات ءمۇسىلىم دايىربەكوۆ, الماتى ؛ وبلىسىنان ؛ قوناقتاردى ؛ باستاپ كەلگەن ىلە ؛ اۋدانى ؛ اكىمىنىڭ ورىنباسارى الماسبەك ؛ ساتىباەۆ, ىلە اۋدانى ؛ ارداگەرلەر ؛ كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى امزە الدىبەكۇلى, تاراز ؛ قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى كەنجەبەك ؛ ولجاباي ؛ جانە ؛ باسقالارى ءسوز الىپ, باتىرلىق پەن ؛ ەلدىكتى اسپەتتەۋدىڭ ؛ جاس ۇرپاققا پاتريوتتىق ؛ تاربيە ؛ بەرۋدەگى ؛ ماڭىزدىلىعىن اتاپ كورسەتتى. ؛مۇسىلىم دايىربەكوۆ الماتى قالاسىنداعى بۇرىنعى ماتە زالكا كوشەسىن وتەگەن باتىردىڭ اتىنا قالاي بەرگىزگەنى تۋرالى ايتتى. جيىن سوڭىندا ء"مۇيىزدى ؛ وتەگەننىڭ ؛ ءمۇيىزدى ؛ ۇرپاقتارى" اتتى ؛ كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى ؛ ءوتتى. ؛
؛
تاريحي دەرەكتەر بويىنشا, وتەگەن باتىر 74 جاسىندا ىلە بويىندا ومىردەن ءوتىپ, سول وڭىردە جەرلەنگەن. كەيىننەن وتەگەننىڭ قورداي اۋدانىنداعى ۇرپاقتارى قاپشاعاي سۋ قويماسىنىڭ سالۋىنا بايلانىستى باتىردىڭ سۇيەگىن 1973 جىلى قوردايداعى وتەگەن اۋىلىنا الىپ كەلگەن. ؛ ال 1999 جىلى باتىردىڭ ءۇش عاسىرلىق تويى رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە اتالىپ ءوتىپ, باسىنا كەسەنە تۇرعىزىلعان. جيىننان سوڭ جينالعان جۇرتشىلىق باتىردىڭ سول كەسەنەسىنە بارىپ, قۇران باعىشتادى. ارى قاراي باتىردى ەسكە الۋ اسى وسى كەسەنە ورنالاسقان وتەگەن اۋىلىندا بالۋاندار باسەكەسى, ۇلتتىق ات سپورتى ويىندارىمەن جالعاستى.
؛
الدىمەن ؛اۋىل ؛ مەشىتى ؛ ماڭىنداعى بوز ؛ كىلەمدە ەلگە تانىمال بالۋانداردىڭ باسەكەسى ءوتتى. ؛ "تۇيە بالۋان" اتانۋ ءۇشىن 28 بالۋان ءوزارا بەلدەستى. ولاردىڭ اراسىنان ىرىكتەۋدەن ىركىلمەي وتكەن ءتورت بالۋان جۇلدەلى ورىندارعا تالاستى. ؛ ءۇشىنشى ورىن ءۇشىن بولعان كۇرەستە 2016 جىلى "قازاقستان بارىسى" تۋرنيرىندە قولا جۇلدە العان تارازدىق ؛ ايبول ايتبەك وتكەن ؛ جىلى "الماتى بارىسى" اتانعان داۋرەن نۇرالينوۆتان ؛ باسىم ؛ ءتۇستى. ال اقتىق سىندا تارازدىق تاجىريبەلى بالۋان داۋلەتحان جاقىپ 2017 جىلى "قازاقستان ؛ بارىسى" اتانعان قىزىلوردالىق ەلامان ؛ ەرعاليەۆتى مەرزىمىنەن بۇرىن جەڭىپ, باس جۇلدەگە تىگىلگەن "لادا گرانتا" ؛ اۆتوكولىگىن ۇتىپ الدى. ؛
؛
سودان كەيىن اۋىل سىرتىنداعى اتشاباردا ۇلتتىق ات سپورتى ويىندارى ءوتتى. الدىمەن بىلەكتى دە, جۇرەكتى تاقىمى تاستاي بالۋاندار اۋدارىسپاقتان سىنعا ءتۇستى. بۇل باسەكەدە جۇلدەلى ءۇشىنشى ورىندى داۋلەت ەرەجەپوۆ يەلەنسە, ەكىنشى ورىندى نۇرجىگىت امزيەۆ جەڭىپ الدى. ال ات قارسىلاسىنىڭ بارلىعىن ات ۇستىنەن اۋدارىپ تاستاعان بەلگىلى بالۋان دانيار سمايلوۆ جارىستىڭ جەڭىمپازى اتاندى. اۋدارىسپاق باسەكەسى بىتە سالا, اۋىزىمەن قۇس تىستەگەن جۇرىكتەردىڭ باسەكەسى ؛&ndash؛ بايگە باستالدى. الدىمەن 65 قۇنان قاتىسقان 15 شاقىرىمدىق بايگە ءوتتى. بۇل بايگەدە ءالىنۇر نازارباەۆتىڭ (الماتى وبلىسى قاراساي اۋدانى) "باقتورى" اتتى قۇنانى ءبىرىنشى كەلىپ, باس بايگە تىگىلگەن "لادا" اۆتوكولىگىن ۇتتى. ودان بولەك, العاشقى ورىنداردان كورىنگەن التى قۇنانعا جۇلدە بەرىلدى. ودان دەيىن 21 شاقىرىمدىق توپ بايگەدە مەرحات بۇلعىنوۆتىڭ قازاقستانعا تانىمال تۇلپارى "مۇراگەر" مارە سىزىعىن ءبىرىنشى كەسىپ, ات يەسى "نيۆا" اۆتوكولىگىن يەلەندى. بايگەنىڭ بۇل تۇرىندە دە جەتى جۇيرىككە جۇلدە بەرىلدى. ال 33 ؛ شاقىرىمدىق ؛ الامان ؛ بايگەدە ؛ الماتى وبلىسى قاراساي ؛ اۋدانىنان ءالنۇر نازارباەۆتىڭ اتاقتى ؛ جۇيرىگى ء"ۇشقوڭىر" الدىنا ؛ ات سالماي ؛ كەلىپ, يەسىنە "تويوتا حايليۋكس" ؛ كولىگىن ؛ مىنگىزدى. ەكىنشى ؛ كەلگەن ؛ "اقمونشاق" اتتى سايگۇلىكتىڭ يەسى مۇرات قوزىباەۆ «؛نيۆا»؛ اۆتوكولىگىن ولجالادى. الماندا ۇزدىك شىققان توعىز ارعىماققا جۇلدە بەرىلدى. ؛
؛
؛
پىكىر قالدىرۋ
پىكىر