بايشۇبار اتپەن كوكپار تارتقان قىپشاق قىزى

سادەن كاريا اڭگىمەشىل كىسى ەدى. يەگىن ءبىر سيپاپ قويىپ ءسوزىن قوزداتقاندا جانىڭ جىلىپ, امالسىز ءيىرىلىپ وتىرا بەرەسىڭ. كازىر دە ءبىر قىزىقتى وقيعانى بايان ەتپەك سىڭايدا سياقتى. ەمەۋرىنىن اڭعارعان سوڭ, اعاش ءتۇبىن قوپسىتىپ, ارىق تازالاپ جۇرگەن كەتپەن-كۇرەكتەرىمىزدى جان-جاعىمىزعا تاستاي سالىپ, اينالا جايعاسا كەتتىك.

 ؛ ؛ ؛ ؛ &ndash؛ كەشەگى جىلدار قازاققا اۋىر ءتيدى عوي, اق پەن قىزىلدىڭ استاڭ-كەستەڭ ارپالىسى, نەمىس-پاشيستەرمەن سوعىس, ەلدەگى تاپشىلىق حالىققا وڭاي تيگەن جوق. قانشاما ازامات وققا بايلانىپ, ەلگە ورالماي قالدى. سونىڭ ءبىرازىن كوزىمىز كوردى. دەگەندە, قازاعىمىزدىڭ جانى ءسىرى ەكەن, سونىڭ بارىنە ءتوزىپ, الپىسىنشى جىلداردان بەرى قاراي عانا قارنى تويا باستادى. ايتپاقشى, قاسقا باس پاتشانىڭ جۇگەرى نانىن دا جەپ كورگەن ەكەنبىز عوي, &ndash؛دەپ ءبىر قويدى. &ndash؛سونشاما اۋىرتپالىق, قانشاما قيىنشىلىقتان قازاقتىڭ ءجۇنى جىعىلماي شىعۋىنا جانىنىڭ دارحاندىعى, اۋىزبىرلىگى مەن باي ولكەسى جانە دە قازاق قازاق بولعالى سەرىك ەتكەن كوكپارى مەن دومبىراسى جانىنا جالاۋ بولدى عوي دەپ ويلايمىن. ويتكەنى بۇلاردى قازاقتىڭ رۋحى جاتىر, جانى وسىعان مىقتاپ بايلانعان. بۇلار باردا قازاق جانشىلمايدى, ولمەيدى. ءبىر قىزىق ايتايىن, سوعىستان كەيىنگى جىلداردىڭ بىرىندە مىنا كوكتوبەنىڭ ۇستىندەگى جازىقتا ۇلكەن كوكپار سالىمى ءوتتى. ارعى جاعى وتىرار, بەرگى جاعى تۇركىستان مەن جاڭاقورعاننان الماۋىت ات پەن قولى قارماق نەبىر شاباندوزدار جينالدى-اۋ. اينالما كوكپار ءتامامدالىپ, سالىمنىڭ ءوزى دە ورتالىنىپ قالعان تۇس-تىن. جوعارعى جاقتىڭ اتاقتى كورتاقىم شاباندوزى كوكپاردى سۇيرەتە دودادان سىتىلىپ شىعا بەرگەنى سول توسىننان پايدا بولعان شۇبار اتتى جاس جىگىت اناعان سەركەنى تاقىمىنا باستىرۋعا ىلىكتىرمەي, جۇلدى دا كەتتى. قۇلاقشىنىن القىمىنان باسا بايلاپ العان ەكەن, كىم ەكەنىن تاني دا الماي قالدىق. سو كۇيى زۋلاي شاۋىپ بارا جاتىپ, كوكپاردى تاقىمىنا باسا ىتىرىلىپ كەتە باردى. بىرەن-ساران كوكپارعا قول سوزعاندارعا قۇيقا دە تيمەدى. ءالى كوز الدىمدا ءبىر كەرەمەت كورىنىس ەدى, شۇبارىڭىنىڭ اياق تاستاسى سۇمدىق! جەلدەي ەسكەن شىعار, سو كۇيى ءبىر اتقا جەتكىزبەي سالىمدى مارەگە سالدى دا كەتتى. اينالا گۋ-گۋ. ويپىرماي مىنا بالا كىم؟! ارىنى تىپتەن قاتتى عوي.., دەسىپ جۇرت شۋلاسىپ جاتتى. ال شۇبار اتتى جاس جىگىتتى تورت-بەس اتتى تاسالاپ, توپ شەڭگەلگە قاراي الىپ كەتتى. كوكپارشى, بايگە شاپقانداردىڭ سونداي ادەتتەرى بار, جۇرت كوزى قادالعان ات پەن شاباندوزدى بوگدە كوزدەن الىپ قاشاتىن. اراعا ەكى-ۇش سالىم سالىنعان سوڭ اقالاقشى باس سالىمعا ءۇش جاسار وگىز تىگىلگەندىگىن حابارلادى. بۇ جولعا دودا تىپتەن ۇزادى, ولمەي بەرىسكىسى كەلمەي تارتىسىپ, تىرىسىپ جۇرگەن بىرەۋ. اينالا شاڭ, الا قيقۋ! شەتتەۋ تۇرعان قالىڭ جۇرتشىلىقتىڭ اراسىندا ؛ قۇنانىمدى تەپسىنىپ مەن دە ءجۇرمىن. انا توپىرعا ارالاسساڭ, ءنوپىرىڭ تاپتاپ كەتۋدەن تايىنبايدى-اۋ. ؛ ءبىر كەزدە, «؛ال, كەتتى!»؛, دەدى ءبىر شال. دودانى جارىپ, قارا قاسقا اتتىلى تۇركىستاندىق شاباندوز شىعا بەرگەنى سول باياعى شۇبار اتتى جىگىت تاعى دا كيلىگىپ, سەركەنى جۇلقا تارتىپ, ءىلدى دە كەتتى. سىلكىلەسە-سىلكىلەسە شارشاڭقىراعان كارى تارلانىڭ وعان ونشالىقتى قايرات قىلا المادى. ال ەندى, ماناعى شابىس شابىس پا, بەتىن مارەگە تۇزەگەن سوڭ تىپتەن قارا شالدىرمادى. سوزىلا اياق تاستاعانىندا بايقادىم, استىنداعى تۇلپارى بايشۇبار ەكەن...

&ndash؛بايشۇبارىڭىز قانداي ات؟-دەپ سۇرادى ەرماش.

&ndash؛وي, اقىماعىم-اۋ, ەستەن شىعارىپ العانسىڭ با, الپامىس باتىردىڭ اتىن بايشۇبار دەمەيتىن بە ەدى, كوك, قوڭىر, قىزىل ءتۇستىڭ ارالاسۋىن قازاق سولاي اتايدى. قىزىل نۇكتەلەر اتتىڭ ساۋىرىنا قاراي مايدالانىپ, تىپتەن كوبەيىپ كەتەدى. بايشۇبارىڭ سول! تەك, ءسوزدى بولە بەرمە.., كەيىننەن بىلدىك قوي, الگى عالامات شاباندوزىمىز ءوزىمىزدىڭ جۇمەكەڭنىڭ بالاسى ەكەن. كولحوزدىڭ جىلقىسىن باعاتىن قىپشاق جۇماباي مەن قىزدان اپامىز ەكەۋىنىڭ ءتورت قىزىنىڭ ؛ ەكىنشىسى &ndash؛ كۇلبيبى! اكەسى ونى جاس كەزىنەن ەر بالاشا كيىندىرىپ, جانىنان تاستامايتىن. ؛ ءۇي تىرلىگىنەن وقشاۋ, ات ۇستىندەگى جۇمىستارعا قوستى. ءوزى دە تارامىس, قارۋلى ەدى. سول شاقتا 17-18 جاس شاماسىندا بولار. سىرت جاقتاعىلار كىمنىڭ كىم ەكەندىگىن قايدان ءبىلسىن, ال اۋىلداعىلار ؛ بىلسە دە, وتاعاسىنىڭ كوڭىلىنە قاراپ, جۇمابايدىڭ بالاسى دەيدى دە قويادى. شاردارا جاقتان اقالتەكە تەكتەس ات اكەلدى دەپ جۇرەتىن جۇرت, بايشۇبارىمىز سول ەكەن. اتتى دا, بالاسىن دا ؛ وڭاشادا باپتاپ, توپقا سالعان كەزى ەكەن ءبىزدىڭ كورگەنىمىز. كەيىننەن تالاي كوكپاردا سالىم سالىپ ءجۇردى كۇلەكەڭ. جۇمەكەڭنىڭ جانى وسى بالاسىنىڭ ۇستىندە بولدى, بالكىم بار ءۇمىتى سوندا ما, كىم ءبىلسىن. بايشۇباردان بولەك تاعى ءبىر كۇرەڭ توبەلدى قاتار ۇستادى. بۇل دوداعا ءتۇسىپ, جارىپ شىعاتىن بەلدى جىلقى. قارت جىلقىشى اينالاسىنا وزىنە ءتابىن شاباندوز جىگىتتەردى توپتاستىرىپ, قالىڭ توبىردان بولەك تۇراتىن-دى. ءساتى كەلگەن كەزدە عانا شاباندوزىن كوكپارعا قوسىپ, الاماندى قىزدىراتىن ەدى. نەسىن ايتاسىڭ, پەرزەنتى ءوڭىردىڭ ايتۋلى شاباندوزى بولدى عوي. بايشۇبار ات مىنگەن قىپشاق قىزى! مىنا نۇرماننىڭ دا دوپ قۋىپ سەلتەڭدەپ جۇرگەنى سول قاندا بار ونەردىڭ جۇعىنى شىعار.., دەپ سادەن كوكەمىز اڭگىمەسىن اياقتاعانداي بولدى. «؛بالالار, ەندى ورنىمىزدان تۇرالىق, دەرەكتىرىمىز ابسەمەتوۆ كەلىپ قالىپ, كوكەمىزدى تانىتار»؛, دەگەن كومەندانت جيدە ساپتى كەتپەنىن قولىنا قايتا الدى...

 ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ ؛ نۇر كوكەي,

قىزىلوردا وبلىسى,

جاڭاقورعان اۋدانى ؛

 ؛