الماتىدا ساداق اتۋدان ءداستۇرلى سايىس ءوتتى

ۇلتتىق ويىنداردى جانداندىرۋ ارقىلى قازاقى ءداستۇردى دارىپتەپ, دامىتۋدى مۇرات تۇتقان ءبىر توپ ازاماتتىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن الماتىدا ساداق اتۋ ونەرىنەن تۋرنير بولىپ وتتى. ؛بىرىنشىلىك وسىمەن ءۇشىنشى مارتە ۇيىمداستىرىلدى. شارانىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن مۇددەلەس ازاماتتار "دەشتى-قىپشاق" فەدەراسياسىنىڭ اياسىندا باس قوسقان.

قوعامدىق ۇيىمنىڭ دۇنيەگە كەلۋ تاريحى, جالپى وسى باستامانى قولعا الۋ ءىسى جونىندە "دەشتى-قىپشاق" فەدەراسياسىنىڭ ديرەكتورى باقتيار تۇرىسبەكوۆ بىلاي دەپ بايان ەتتى:

"قازاقتىڭ ءار بالاسى سياقتى ءبىز دە كىشكەنتاي كەزىمىزدەن "ساداق" جاساپ, ونى اتىپ ويناپ وستىك. ءبىراق ەسەيىپ, ەر جەتكەن سوڭ ءبىر-بىر ماماندىقتىڭ, كاسىپتىڭ سوڭىنان قۋىپ, ءومىر اعىسىمەن كەتە باردىق. دەسە دە ساداق اتۋعا دەگەن ىڭكارلىك تۋمىسىمىزدان بولعاننان كەيىن بە جۇرەك تۇبىندە بۇيىعىپ جاتىپتى. سودان ءتۇرلى جۇمىستارمەن شەتەلدە بولعانىمىزدا سول جاقتاعى ساداق اتۋشىلارمەن تانىستىق. اسىرەسە قىرعىزستان, تۇركيادا ساداق اتۋ ءداستۇرى جاقسى جولعا قويىلعانىن كوردىك. كوردىك تە بۇل ونەردىڭ ەلىمىزدە كەنجەلەپ قالعانىنا قارنىمىز اشتى. سودان "بىزدە دە نەگە دامىتپاسقا, نەگە سونى قولعا الماسقا" دەگەن وي تۋىپ, ساداق اتۋمەن اۋەستەنەتىن جىگىتتەردىڭ باسى جيىلىپ, فەدەراسيا قۇرىلدى. فەدەراسيا قۇرعانداعى ماقسات &ndash؛ ءداستۇرىمىزدى شاشىراڭقى شارالارمەن ەمەس, جۇيەلى جۇمىستارمەن دامىتۋ. وسىلايشا ۇلت نامىسى ءۇشىن جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ, وسى جارىسقا دەيىن جەتىپ وتىرعان جايىمىز بار. بۇل ءالى باستاماسى. كەلەشەككە تۇزگەن تالاي-تالاي ويىمىز بار. لايىم, سولار جۇزەگە اسقاي" دەيدى فەدەراسيا ديرەكتورى.

مۇنان سوڭ جارىسقا ارنايى كەلگەن الماس سۇلەيمەنوۆ اتتى ساداق جاساۋشى شەبەرمەن تانىسىپ, از-كەم ديدارلاسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. ول قولىنان ساداق پەن جەبەدەن باستاپ, قورامساپ, قىلىش, كىسەنگە دەيىنگى سايماندار شىققان, ءبىر سوزبەن ايتقاندا قازاقتىڭ بەس قارۋىنىڭ ناق شەبەرى ەكەن. ۇستا قارۋ-جاراققا بالا كۇنىنەن جاقىن بولىپتى.

"قارۋعا دەگەن قىزىعۋشىلىق سوناۋ بالا كەزدەن باستالدى. "ساداق" تا اتتىق, "سەمسەرلەستىك" تە. كەيىن بالالىق ارمان العا جەتەلەپ, قارۋعا ءبىرتابان جاقىن جۇرەيىن دەپ ىشكى ىستەر مينيسترلىگىندە ءبىراز جىل ەڭبەك ەتتىم. بىردە "national geographic" ارناسىنان موڭعولداردىڭ ساداق جاساپ وتىرعانىن كورىپ قالعانمىن. سودان باستاپ ساداق جاساۋ ويى باسىمنان شىقپاي قويدى. سول يدەيامەن 18 جىل "اۋىرىپپىن" (كۇلدى). ارتىنان بيزنەسكە كەتىپ, بوس ۋاقىتىمدا جانىمنىڭ قالاۋى &ndash؛ ساداق جاساۋمەن شۇعىلدانا باستادىم. مىنە, بىرنەشە جىلدان بەرى وسىمەن اينالىسىپ كەلەم" دەيدى ول.

شەبەردىڭ ايتۋىنان, ءبىر ساداقتى, ساداق بولعاندا دا كەزىندە قولدانىلعان كادىگى جاۋىنگەرلىك ساداقتى ازىرلەۋگە كەمى ءبىر جىل كەتەتىنىن بىلدىك. الدىمەن قايىڭ, قاراعاي, تۇت اعاشتارىنان "كاركاس" جينالادى ەكەن. ىشىنەن تاۋتەكەنىڭ ءمۇيىزى جابىستىرىلىپ, سىرتىنا ءسىڭىر تارتىلادى. بولشەكتەردى جابىستىرۋعا بالىقتان جاسالعان جەلىم پايدالانىلادى. تەك ورگانيكالىق زاتتار قولدانىلاتىن ساداقتى جاساۋعا قانداي شەبەرلىك پەن شىدام, ەڭبەك پەن ىجداھاتتىلىق قاجەت دەسەڭىزشى. شەبەر بۇل ىسكە كىرىسپەستەن بۇرىن, ءبىرشاما ىزدەنگەنىن ايتادى.

"ساداق جاساۋدىڭ ادىس-تاسىلدەرىن 6 جىل زەرتتەدىم. ينتەرنەتتەن كوبىنە تۇركيالىق, رەسەيلىك دەرەككوزدەردى پايدالاندىم. بۇل جونىندە كىتاپ مۇلدە جوق دەسە دە بولادى. ايبولات كوشكىمباەۆ, قاليوللا احمەتجان سەكىلدى عالىم اعالارىمىزدىڭ زەرتتەۋ ەڭبەكتەرى بار. ال ءدال ساداق تۋرالى تەك بىر-ەكى جىل بۇرىن عانا ءوزىمىزدىڭ وتانداسىمىز دانيار ءبايداراليننىڭ كىتابى شىقتى. ايتپاقشى ول وسى جارىستا جۇر" ؛دەگەندى ەستىگەن بويدا كىتاپ اۆتورىمەن سويلەسۋگە اسىقتىق.

دانيار بايدارالين دە سونداي جانداردىڭ قاتارىنان . ماماندىعى ساۋلەتشى. كوپتەگەن جىل مۇحيتتىڭ ارعى جاعى &ndash؛ اقش-تا قىزمەت ەتكەن. ەڭ قىزىعى, ساداق اتۋ ونەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىق سول جاقتا جۇرگەندە شىنداپ تۋعان.

"2006 جىلدارى اقش-تا جۇمىس ىستەدىم. بۇرىننان قىزىققاندىقتان سول جاقتاعى ساداق اتۋ كلۋبىنا جازىلدىم. بايقاسام, اقش-تا ساداق اتۋ ءداستۇرى وتە جاقسى دامىعان ەكەن كەلە-كەلە ءداستۇردىڭ تىكەلەي مۇراگەرلەرى بولىپ سانالاتىن كوشپەندىلەر, سونىڭ ىشىندە قازاقتاردا بۇل ونەردىڭ دامىماعانى مازالايتىن بولدى. بىرتىندەپ تاقىرىپ توڭىرەگىندە ىزدەنە باستادىم. اعىلشىن تىلىندەگى كىتاپتاردى وقىدىم. ىزدەنىس بارىسىندا نەمىس, پولياك, پارسى ەلدەرىنىڭ دەرەككوزدەرىنەن قۇندى اقپاراتتار قولعا ءتۇستى. "وسىلاردى باسىن بىرىكتىرىپ, نەگە كىتاپ ەتىپ شىعارماسقا" دەگەن وي كەلدى. سودان جينالعار دەرەكتەر نەگىزىندە 2016 جىلى كىتاپ جارىققا شىقتى. وندا قازاق ساداعىنىڭ تۇرلەرى, قۇرامى, جاسالۋ تەحنولوگياسى, اتۋ تاسىلدەرى تۇگەل قامتىلعان. بۇگىندە وسى سالاعا تەرەڭىرەك دەندەپ, بەس قارۋ تۇرلەرىن, نايزا, قىلىش, ايبالتا, قانجار, ساۋىتتاردى, ونىڭ قولدانىلۋىن زەرتتەۋ ۇستىندەمىن" دەپ اتاپ ءوتتى.

ساداقشىلار سايىسىنان "قازاق تiلi" قوعامى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى, "كەنەسارى حان" قوعامدىق قورىنىڭ ديرەكتورى مۇحتارحان اباعاندى دا كەزىكتىرىپ قالدىق. ول كىسى دە ون شاقتى جىلدان بەرى ۇلتتىق ءداستۇردى ۇلىقتاپ جۇرگەن كورىنەدى. تۇركيا, كورەيا سىندى ەلدەردە ساداق اتۋدان وتكەن تۋرنيرلەرگە قاتىسىپ, ەلدىڭ جىرتىسىن جىرتىپ قايتقان جايى بار. ەلىشىلىك بىرىنشىلىكتەردىڭ دە تۇراقتى قاتىسۋشىسى. ماقساتى بىرەۋ &ndash؛ ساداق اتۋ ءداستۇرىن دامىتۋ, ونى بۇقارالىق سپورت تۇرىنە اينالدىرۋ.

سايىسقا ۇزىن-ىرعاسى 24 ادام قاتىستى. اراسىندا ءبىر ؛پاراليمپيست تە بار. الماتى قالاسى مەن الماتى وبلىسىنىڭ ساداقشىلارىنان بولەك ارىس, بالقاش قالالارىنان دا ات ارىلتىپ كەلگەندەر بولدى.

دودادا ايەلدەر مەن جاسوسپىرىمدەردەن تۇرعان ەكى توپ جانە ەرلەردەن قۇرىلعان ەكى توپ ءوزارا مىقتىنى انىقتادى. ىرىكتەۋ كەزەڭىندە ايەلدەر مەن جاسوسپىرىمدەر 20 مەتر قاشىقتىقتا سىنعا تۇسسە, ەرلەر 30 مەتردەن ساداق اتىپ جارىستى. ءاربىر قاتىسۋشىعا ءۇش مۇمكىندىكتەن بەرىلىپ, ءار مۇمكىندىكتە التى جەبەدەن اتىلدى.

تورت توپتان اقتىق سىنعا شىققان 12 ادام ءوز توپتارىندا ۇلكەن جانە كىشى فينال ءۇشىن جارىستى. ايەلدەر مەن جاسوسپىرىمدەر توبىنداعى التىلىق 30 مەتردەن نىسانا كوزدەسە, ەرلەر توبىنداعى مىقتى التىلىق 50 مەتر قاشىقتىقتان اتىپ, شەبەرلىكتەرى سىنعا ءتۇستى.

ەرتەڭگىسىن باستالىپ, ءتۇس قايتا اياقتالعان ساداقشىلار جارىسىندا ەرلەر اراسىندا ۇلكەن فينالدا باقتيار تۇرىسبەكوۆ توپ جاردى. ەكىنشى ورىندى نۇرعالي تۇرىمباەۆ ەنشىلەسە, ءۇشىنشى ورىن ەرداۋلەت جانحانشاعا بۇيىردى.

ەرلەر اراسىنداعى كىشى فينالدا ايدار ءماسىمعازىنىڭ جەبەسى نىساناعا كوبىرەك ءدال ءتيىپ, ءبىرىنشى ورىن يەلەندى. ەكىنشى ورىنعا الماس سۇلەيمەنوۆ, جۇلدەلى ءۇشىنشى ورىنعا ەلامان ساكەن لايىق دەپ تانىلدى.

ايەلدەر جانە جاسوسپىرىمدەر توبىندا ۇلكەن فينالدا مەدەت ساكەن توپ جاردى. جەڭىسكە قول سوزىمداي عانا جەتپەي قالعان پاراليمپيست بالتاباي سۇلتانوۆ ەكىنشى ورىندى قانجىعالاسا, ءۇشىنشى ورىندى بايان ساپار جەڭىپ الدى.

بۇل توپتاعى كىشى فينالدا سىمبات داۋلەتحان ۇزدىك دەپ تانىلسا, جۇلدەلى ەكىنشى ورىن سايات سەرماحانعا, ءۇشىنشى ورىن ءجانالى مۇحامەتجانعا تيەسىلى بولدى.

جەڭىمپازدار مەن جۇلدەگەرلەرگە ارنايى ديپلومدار مەن ەستەلىك سىيلىقتار تابىس ەتىلدى. ايەلدەر مەن جاسوسپىرىمدەر توبىندا ۇزدىك شىققان مەدەت ساكەنگە دودا دەمەۋشىلەرىنىڭ ءبىرى, abyroikz.kz ؛دۇكەندەر جەلىسىنىڭ باسشىسى ايدار ءماسىمعازى ارنايى سەرتيفيكات تابىس ەتتى. سەرتيفيكات وتاندىق كومپانيادا تەگىن كيىم تىكتىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

"دەشتى-قىپشاق" فەدەراسياسىنىڭ پرەزيدەنتى جانات دالەي بۇل باعىتتاعى ىستەر مۇنىمەن شەكتەلىپ قالمايتىنىن اتاپ ءوتتى. بولاشاقتا قازاقشا كۇرەس, بەس قارۋمەن سايىسۋ, تەڭگە ءىلۋ, كوكپار, قۇس سالۋ, يت جۇگىرتىپ, اڭعا شىعۋ, جالپى قازاقتا قانداي ءسالت-داستۇر بار سونى ارى قاراي جاڭعىرتۋ جوسپاردا بار. تىلەك, نيەت &ndash؛ ءار قازاقتىڭ ۇيىندە بەس قارۋ ءىلۋلى تۇرسا, ءار قازاقتىڭ ۇل-قىزى ساداق ۇستاي ءبىلىپ, ءداستۇردى جالعاستىرسا دەگەن مۇرات.