قازاق دالاسىنداعى تاريحتى قىرىمدا تۇسىرگەن قانشالىقتى دۇرىس؟

الدىمەن وسى ماقالاعا كوز سالۋعا نيەت ەتكەن وقىرماننىڭ ساناسىنا سالماق تۇسىرمەي, سەريال تۋرالى بىرەر اۋىز ايتا كەتكەن ابزال.

قاڭقاسىنا شىبىن جانىن جاپسىرعان جازىقسىز ايەلدەر...

1938 جىلدان باستاپ ستالين و دۇنيەگە اتتانعانشا اقمولا وبلىسىندا ارانىن اشقان اجداھانى ەلەستەتكەن ايەلدەر لاگەرى تۇسىرىلگەن كينوتۋىندىنىڭ العاشقىسى دا, سوڭعىسى دا ەمەس &ndash؛ ءبىز اڭگىمە ەتكەلى وتىرعان دۇنيە.

الجير &ndash؛ تەمىر سىم قۇرساۋىنداعى سۋىق باراكتار «؛قالاشىعىنىڭ»؛ حالىق اراسىنداعى اتاۋى. نىسان رەسمي تۇردە «؛قاراعاندى ەڭبەكپەن تۇزەۋ لاگەرىنىڭ اقمولاداعى ء17-شى ارنايى بولىمشەسى»؛ دەپ اتالعان. بۇل جەردىڭ «؛تۇرعىندارى»؛ - ستاليندىك رەپرەسسيا تۇسىندا كەڭەستىك قۋدالاۋعا ۇشىراپ, «؛حالىق جاۋى»؛ اتتى ايدار تاققان ازاماتتاردىڭ ايەلدەرى, انالارى, قارىنداس-اپكەلەرى, قىزدارى.

حوش! ايەلدەردىڭ قانداي ازاپ تارتىپ, قانشاسى سۋىق ءھام ساسىق باراكتىڭ سابان توسەگىندە تۇرماي قالعانى, سەكسۋالدى زورلىق-زومبىلىققا ۇشىراعانى, انانىڭ بالاسىنان, بالانىڭ اناسىنان ايىرىلعانى تاريح بەتتەرىنەن ايان.

تاريح پاراقتارىنداعى وسىناۋ اۋىر زۇلماتتى وسكەلەڭ ۇرپاققا تانىستىرىپ, تاسپاعا تارتقاندارعا العىس ايتۋ كەرەك. كەيبىر «؛اتتەگەن-اي»؛ دەگىزەتىن يدەيالىق ءھام لوكاسيالىق قاتەلىكتەر تۋرالى كەيىنىرەك تارقاتامىز.

كىم ءتۇسىردى؟ كىم وينادى؟ كىم باسقاردى؟

11-بولىمنەن تۇراتىن تاريحي درامانى «؛نتۆ»؛ ارناسىنىڭ تاپسىرىسىمەن «؛كينوگراد»؛ كينوكومپانياسى»؛ تۇسىرگەن. كينوتۋىندىعا كومپانيانىڭ باس پروديۋسەرى ناتاليا بۋدكينا تىكەلەي جاۋاپتى. ال سەريالدىڭ رەجيسسەرى &ndash؛ الەكساندر كاساتكين ەسىمدى ازامات. ونىڭ «؛بەجات نەلزيا پوگيبنۋت»؛, «؛دوچ»؛, «؛باريستا»؛ اتتى تۋىندىلارى ءبىرشاما تانىمال.

ال سەريالدىڭ سەنارييى ماريەتتا زاحاريان, ولەگ سيروتكين, ناتاليا بۋدكينا, اننا بەربەنيسكايا ەسىمدى كىسىلەردىڭ قالامىنان تۋعان. اۋە كونسترۋكتورىنىڭ ايەلىنىڭ (تۇتقىن ولگا پاۆلوۆا) تاعدىرى باياندالعان سەناريي ءساتتى شىققان دەسەك, جاڭىلا قويماسپىز, ءسىرا.

ولگا پاۆلوۆانىڭ كەيپىن سومداعان اكتريسانى باستى رولدە وينادى دەپ رەسمي اتاعانمەن سوفيا تەر-اشاتۋروۆا, ەمما لازۋركينا, دەمەش گاليەۆا, اگلايا, نيۋرا كونكا ىسپەتتى كەيىپكەرلەردى تىرىلتكەن ارتىستەردىڭ ەڭبەگىن ەكىنشى قاتارعا جاتقىزۋ وبال. سەبەپ &ndash؛ اتالعان كەيىپكەرلەردىڭ بارلىعى العاشقى بولىمنەن سوڭعى ەپيزودتارعا دەيىن ويناۋى.

ولگا پاۆلوۆانى داريا ەكماسوۆا, سوفيا تەر-اشاتۋروۆانى ەكاتەرينا گۋسەۆا, اسكەري قىزمەتكەر گلوتوۆتى كيريلل پلەتنەۆ سومدادى. ارتىستەردىڭ ونەرىنە, كاسىبي شەبەرلىگىنە ءمىن دە, سىن دا جوق.

• «؛وسى سەريالدىڭ تۇسىرىلۋىنە ءبىر اپتا قالعاندا مەن ناتاليا كرۋپسكايانى سومداپ بىتكەن ەدىم. جاڭا كەيىپكەرگە, وزگە تاعدىرعا جىلدام اۋىسۋ ءبىرشاما قيىندىقتار تۋعىزدى. سونىمەن قاتار, مەن سومدايتىن ءرول &ndash؛ كاسىبي تىگىنشىنىڭ ءرولى. ال مەن بۇل كاسىپتىڭ ماڭايىنان جۇرمەگەن اداممىن. ءبىراق دوستارىمنىڭ كومەگىمەن تىگىن ماشيناسىمەن تانىسىپ, تاۋەكەل دەپ كىرىسىپ كەتتىك»؛, - دەيدى ولگا پاۆلوۆانى سومداعان اكتريسا داريا ەكاماسوۆا.

سونداي-اق, تەلەسەريالداعى ساكەن ەسىمدى قازاقتىڭ ايەلى دەمەشتىڭ ءرولىن قازاقستاندىق ءارتىس دينا تاسبولاتوۆا سومداعان. ويلاماعان جەردەن تۇتقىن بولىپ شىعا كەلگەن كەيىپكەردىڭ ءرولى &ndash؛ قازاقستاندىققا بۇيىرعان ساناۋلى ورىنداردىڭ ءبىرى. سەنارييستەر مەن رەجيسسەردىڭ پىكىرىنشە, سەريالداعى دەمەش ەشقانداي بەلگىلى ادامنىڭ ءپروتوتيپى ەمەس-مىس.

ال قازاقستاندىق ءارتىس دينا تاسبولتوۆا بۇعان دەيىن رەسەيلىكتەر تۇسىرگەن «؛التىن وردا»؛ فيلمىنە تۇسكەن. «؛ا.ل.ج.ي.ر»؛ - قانداسىمىزدىڭ مانسابىنداعى ەكىنشى نەگىزگى ءرولى.

سەريال تۋرالى كىشىگىرىم مالىمەت بەرۋگە تىرىستىق. ەندى ماقالامىزدىڭ نەگىزگى بولىمىنە قاراي ويىسساق. جازبا باسىندا وقىرماننىڭ ساناسىنا سيگنال بەرگەن ساۋالدى ءارى قاراي تارقاتالىق...

قازاق دالاسىنداعى تاريحي وقيعا نەگە شالعايداعى قىرىمدا تاسپالاندى؟

سارىارقانىڭ سارى ايازىنا ارقاسىن توسەپ, اپتاپ ىستىعىنا وكپەسىن كۇيدىرگەن قانشاما تومەن ەتەكتىنىڭ, ادال ازاماتتارعا سەرىك بولعان تەكتى ايەلدەردىڭ ازاپقا سالىنعان, تەپەرىش كورگەن جەرى &ndash؛ اقمولاداعى اجداھا «؛الجير»؛. وسى توزاق مەكەندە اتتاي ون بەس جىل سالتانات قۇرعان لاگەردەن قانشا ءمايىت شىعارىلىپ, قانشا ادام اقىلىنان اۋىسىپ, قانشا نارەستەنىڭ قاستاندىقپەن ءولىم قۇشقانى قۇدايعا عانا ايان.

قاراعاندى ەڭبەكپەن تۇزەۋ لاگەرىنىڭ ءبىر پۇشپاعى ء«؛الجيردىڭ»؛ تاريحي ورىنىن مۇراجايعا اينالدىردىق. ادام بەينەلەرىنە دەيىن, تاريح قويناۋىنا كەتكەن ۋاقىتتاعى قاندالا قاپتاعان, ءناجىس ساسىعان باراكتارعا دەيىن قايتا قالقايتىلدى. مۇراجاي &ndash؛ ەشقانداي دەكوراسياعا بەرگىسىز فون ءرولىن اتقارا الاتىن تاريحي ءھام مادەني دۇنيە.

«؛نتۆ»؛ ارناسىنىڭ تاپسىرىسىمەن «؛كينوگراد»؛ كينوكومپانياسى قازاق دالاسىنداعى تاريحي وقيعانى قىرىمدا تاسپالايدى. ال «؛ا.ل.ج.ي.ر»؛ تەلەسەريالىنىڭ رەجيسسەرى كاساتكين ءۇشىن بۇل تۇك ەمەس. ول ءتۇسىرىلىمنىڭ نە سەبەپتى قىرىمدا بولعانىن ەكى-اق اۋىز سوزبەن تۇسىندىرمەك بولىپ, بىلاي دەيدى:

• «؛العاشىندا تۋىندىنى قازاقستاندا, تاريحي ورىندا تۇسىرگىمىز كەلگەن. ءبىراق ەكونوميكالىق قاۋقارىمىز جەتپەدى. قازاقستانعا تولىققاندى اكتەرلار قوسىنىن جەتكىزۋ, قۇرىلعىلاردى الىپ بارۋ قىمباتقا ءتۇستى. سودان كەيىن ءتۇسىرىلىم ءۇشىن قىرىم تاڭدالىپ, ارنايى دەكوراسيالار تۇرعىزىلدى. ءتىپتى, قىرىم مەن قازاق دالاسىندا ەشبىر ايىرماشىلىق جوق. قايتا اۋا-رايى, تاۋلارى مەن قىراتتارى, ىستىعى مەن سۋىعى قاتتى ۇقساس»؛.

رەجيسسەرمەن كينوكومپانيانىڭ باس پروديۋسەرى دە پىكىرلەس. ءبىزدىڭ بولجام بويىنشا ءتۇسىرىلىم الاڭىندا دەكوراسيا ورناتقانعا قاراعاندا دايىن ءارى تاريحي مەكەننىڭ وزىنە «؛قورجىن»؛ ارقالاپ جەتكەن ارزانداۋ سياقتى. حوش!

رەسەيلىك كينوكومپانيانىڭ قاتەلىگىن تەرىپ, ءبىزدىڭ ەلگە توڭ تەرىس قارادى دەپ وكپەلەۋ تاعى ورىنسىز. ماقالا باسىندا ايتىلعان ءۇش ساۋالدىڭ ەكىنشىسىن قوياتىن تۇس &ndash؛ وسى.

«؛ا.ل.ج.ي.ر»؛ مەن «؛الجير. قارمەن جۋىلعان قان»؛: قازاقتىڭ سەريالىن رەسەيلىك تۋىندى جۇتىپ قويعان با؟

ستاليندىك رەپرەسسيانىڭ كەلتىرگەن كەساپاتى &ndash؛ كوزى اشىق, كوكىرەك كوزى وياۋ ازاماتتاردىڭ دەنە تۇرشىكتىرەر جارالى جەرى. ەتەگىنە سۇرىنگەن تۇتقىن ايەل, جەتىم بالا, اشتان قىرىلعان حالىق... سۇمپايى كورىنىس.

«؛ا.ل.ج.ي.ر»؛ سەريالىنىڭ youtube ۆيدەوحوستينگىنە شىققانىنا ايدان اسا ۋاقىت ءوتتى. قىرىق كۇنگە تولار-تولماس ۋاقىت ىشىندە كينوتۋىندىنىڭ ءاربىر ءبولىمىن ورتا ەسەپپەن 1 ميلليون 700 مىڭ ادام تاماشالاعان.

دال وسى اقمولادا ورنالاسقان «؛حالىق جاۋى»؛ اتانعان ازاماتتاردىڭ وتباسىنداعى بۇرىمدىلاردى ازاپتاعان اجالدى لاگەر تۋرالى قازاقستاندىق كينووندىرۋشىلەر دە كارتينا جاساۋعا نيەت جاساعان. نيەت ىسكە ۇلاسىپ, ناتيجەسىندە «؛الجير. قارمەن جۋىلعان قان»؛ اتتى بەس بولىمنەن تۇراتىن تەلەسەريال qazaqstan ۇلتتىق ارناسىنان كورسەتىلدى.

قازاقستاندىق سەريال وقيعانىڭ تاريحي ورىنىنداعى مۇراجايدا تۇسىرىلگەن. سيۋجەت تە, مۇددە دە ۇقساس ءھام ورتاق. ويتكەنى, رەپرەسسيا داۋىرىندەگى تاريح &ndash؛ پوستكەڭەستىك مەملەكەتتەردىڭ ورتاق مۇراسى. دەگەنمەن, قازىرگى تاۋەلسىز زاماندا اركىم ءوز جىرتىعىن جامايتىنى, ءوز تاريحىن ناسيحاتتايتىنى بەلگىلى عوي.

انە, ورىس سوعىستان باستاپ, تاريحتاعى بارلىق اتاۋلى وقيعالاردى ۇرپاعىنا دارىپتەپ, كوگىلدىر ەكرانى مەن ينتەرنەتىنە شىعارىپ وتىر. بىزدە شە؟

«؛الجير. قارمەن جۋىلعان قان»؛ اتتى بەس ءبولىمدى تەلەسەريال ۇلتتىق ارنادان ءبىر جىلت ەتتى دە جوق بولدى. ءقازىر ينتەرنەتتىڭ ىزدەۋ فۋنكسياسىنان ءتىل اۋىستىرىپ, ءتۇرلى قۇيتىرقىلىقپەن سۇراساڭ دا, بۇل دۇنيەنى تاۋىپ بەرە الماي وتىر.

بۇگىنگى ۋاقىت &ndash؛ وقىرمان مەن كورەرمەننىڭ تالعامىنىڭ, سۇرانىسىنىڭ دەڭگەيى دامىعان ۋاقىت. لەنتا جاعالاپ, سىرعىعان كورەرمەننىڭ كوز الدىنا كولدەنەڭ تارتپاساڭ, شەدەۆر دە شاڭ باسىپ تاسادا قالماق. قايتپەك كەرەك؟

الەۋمەتتىك جەلى, ينتەرنەتتەگى سايتتار, ۆيدەوحوستينگتەر &ndash؛ تاريحتى دا, مادەنيەتتى دە, ادەبيەتتى دە, ءبارىن-بارىن ناسيحاتتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ساناۋلى پلاتفورمالار. وسىناۋ دۇنيەلەردى ءجوندى پايدالانا بىلسەك, وسكەلەڭ ۇرپاققا ءبىلىم, تاريحقا قۇرمەت, مۇراعا جاۋاپتىلىق بولار ەدى, بالكي؟!

داۋىر تىنىسى, زامانا بولمىسى, عۇمىر اعىسىنىڭ باعىتى &ndash؛ قاداعالاۋدى قاجەت ەتەتىن تىرشىلىك, قۇبىلىس. تاريحىمىزعا, بابادان قالعان مۇراعا يەلىك ەتۋ &ndash؛ پارىز. تاسپاعا تۇسكەندى تالقانداي المايسىڭ. ءبىر عانا جول, ءبىر عانا مۇددە. اقپاراتتىق ءھام تەحنولوگيالىق زاماندا تۇتىنۋشىنى باۋراي ءبىلۋ شارت. تاسپالانار تاريحىمىز تەلەگەي-تەڭىز. بەكەم بولماق كەرەك!