• usd 468.56

  • eur 497.56

  • rub 7.3

  • cny 67.18

28 ناۋرىز, 15:59:24
الماتى
+35°

18 شىلدە, 2019 ساياسات

"؛العاشىندا قارسى بولدىم"؛: ۇلتتىق كەڭەستىڭ مۇشەلەرى نەگە سەنەدى؟

بىرىنشىدەن, مەن كەڭەستىڭ جۇمىسىنا كۇمانمەن قارايتىنداردى سىناي المايمىن. ويتكەنى وسى ۋاقىتقا دەيىنگى كەڭەستەر حالىقتىڭ سەنىمىن اقتاي المادى. كولەڭكەلى تۇستار بولدى. حالىقتىڭ سەنىمىن جوعالتىپ العان دا ازاماتتار بولدى. سول سەبەپتى دە بۇل كەڭەستىڭ جۇمىسىنا كۇمانمەن قارايتىندارعا تۇسىنىستىكپەن قارايمىن.

كەشە قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ؛ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ ەرەجەسىن جانە قۇرامىن بەكىتۋ تۋرالى قاۋلىعا قول قويدى. وسىعان قاتىستى ؛qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءجۋرناليسى ۇلتتىق كەڭەستىڭ قۇرامىنداعى قازىبەك يسا, قايرات جولدىبايۇلى, ەرلان سايروۆ پەن ايگۇل ورىنبەككە حابارلاسىپ, پىكىرىن ءبىلدى. ؛

&mdash؛ ءسىزدى قوعامداعى قانداي ماسەلە تولعاندىرادى؟ ۇلتتىق كەڭەستە قانداي ماسەلەنى كوتەرەر ەدىڭىز؟

قازىبەك يسا: ؛

&mdash؛ ؛مەنىڭ قانداي ماسەلەنى كوتەرەتىنىم بەلگىلى دەپ ويلامىن. قازىرگى تاڭداعى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ بىرەگەيى قازاق ءتىلىنىڭ قازىرگى حال-احۋالى. ويتكەنى قانشا ايتىلعانمەن, شەشىمى تابىلماي كەلە جاتقان دا وسى ءتىل ماسەلەسى. ءتىل ماسەلەسى شەشىلمەي, تىرلىك شەشىلمەيدى. ويتكەنى انانىڭ ءتىلى مەن انانىڭ ءسۇتى بىردەي. بالا قاي تىلدە ەمىپ وسسە سول تىلگە قىزمەت ەتەدى. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ ءبىر ءسوزى بار "بالا قاي تىلدە تاربيەلەنىپ, ءبىلىم السا سول ۇلتقا قىزمەت ەتەدى". ال ءوز باسىم قازىرگى بيلىكتەگى قىزمەتكەرلەر قاي تىلدە تاربيەلەنسە, سول ۇلتقا قىزمەت ەتەدى دەپ سانايمىن. سوندىقتان دا ءتىل ماسەلەسىن جولعا قويۋ قاجەت. بۇل ماسەلەنى كوتەرىپ كەلە جاتقانىمىزعا شامامەن 30 جىلدىڭ كولەمى بولىپ قالدى. تاۋەلسىزدىك العامىزعا 28 جىل بولدى. ءبىراق سول باياعى, بايقوجانىڭ تاياعى بولىپ تۇر. قازاق "قارنىمنىڭ اشقانىنان جىلامايمىن, ءقادىرىمنىڭ قاشقانىنا جىلايمىن" دەپ ايتىپ كەتكەن. 1986 جىلى جاستار قارنى اشقاندىقتان ەمەس, ءقادىرى قاشقاندىقتان كوشەگە شىقتى. ال ادامنىڭ ءقادىرى, ار-نامىسى, جانى ؛&mdash؛ تىلىندە. ءتىلىڭ تاپتالىپ جاتقان كەزدە قاي ماسەلە تولىقتاي شەشىلەدى؟! مىسالى جاپونيا ii دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن ەڭ ءبىرىنشى ۇلتتىق يدەولوگياسىن جولعا قويعان. سودان كەيىن عانا ەكونوميكاسىن رەتتەپ الدى. ال بىزدە ۇلتتىق يدەولوگيا ەڭ سوڭعى ورىندا كەلە جاتىر. ءقازىر بىزدە ۇلتتىق يدەولوگيا بار دەپ ايتا المايمىز. مىسالى ەلگە كەلگەن قانداستار ورىس ءتىلىن بىلمەگىنى ءۇشىن نەگە قيىندىق كورۋى كەرەك؟ بۇل ادامنىڭ اقىلىنا سىيمايتىن دۇنيە. ەندى بۇدان كەيىن حالىقتىڭ اراسىندا قالاي تۇراقتىلىق, كەلىسىم پايدا بولادى؟ ۇلتتىق كەڭەس بولسا وسىنداي وزەكتى, وتكىر ماسەلەلەردى تالقىلاپ قانا قويماي شەشىلۋىنە ىقپال ەتۋى ءتيىس. ؛

ەرلان سايىروۆ:

&mdash؛ قازاقستاننىڭ ساياسي رەفورماسىنان باستاۋ كەرەك. ساياسي رەفورما دەگەنىمىز وسى قوعامداعى ؛ پروسەستەگى كەي زاڭدارعا وزگەرىس ەنگىزۋ. ناقتىلايتىن بولساق, بىرىنشىدەن, سايلاۋ تۋرالى, اقپارات تۋرالى, پارتيا مەن ميتينگتەر تۋرالى زاڭنىڭ تالاپتارىن بۇگىنگى زامانعا ساي ەتىپ وزگەرتۋ كەرەك. ەكىنشى, ايماقتاردا ءوزىن-وزى باسقارۋ پروبلەماسى ءالى كۇنگە دەيىن وزەكتىلىگىن جوعالتقان جوق. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ءوزىن-وزى باسقارۋدىڭ جاڭا ءبىر ادىس-تاسىلدەرىن جاساۋ كەرەك. ال مەملەكەت ءوز كەزەگىندە ءوزىن-وزى باسقارۋعا ارالاسپعانى ءجون. سونداي-اق ساياساتتى ورتالىقسىزداندىرۋ كەرەك. ءقازىر بىزدە ساياسي پروسەس الماتى مەن استانادا عانا ءجۇرىپ جاتىر. قازاقستان وبلىستاردان تۇرادى. سوندىقتان اۋداندىق ماسليحاتتاردىڭ ستاتۋسىن كەڭەيتىپ, دەپۋتتاتتارعا تولىققاندى ءارى كاسىبي تۇردە جۇمىس ىستەۋگە مۇمكىندىك بەرىلۋى كەرەك. ەگەر وسى ماسەلەلەر شەشىلەتىن بولسا بىزدەگى ساياسي رەفورمانىڭ دەڭگەيى كوتەرىلىپ, العا جىلجيتىن ەدى. ؛

قايرات جولدىبايۇلى:

&mdash؛ ءقازىر وزەكتى ماسەلەلەر كوپ. ءدىن سالاسىندا, الەۋمەتتىك ماسەلەلەر دە بار. ءوزىمنىڭ ايتامىن دەپ جۇرگەن ۇسىنىستارىم بار. ءبىراق مۇنى ۇلتتىق كەڭەستىڭ وتىرىسىندا ايتا جاتارمىن. ؛

ايگۇل ورىنبەك:

&mdash؛ ەڭ ءبىرىنشى ءتىل ماسەلەسى. 30 جىل بويى بۇكىل اقپارات, بۇكىل زاڭ ورىس تىلىندە تاراتىلىپ كەلدى. قازىرگى قازاق ءتىلى قوعامىنىڭ مارتەبەسى وتە تومەن. سول سەبەپتى كوپتەگەن ماسەلەلەر جوعارى جاققا جەتپەي جاتادى. حالىق پەن بيلىك اراسىندا قارىم-قاتىناس جوق. ؛

&mdash؛ ۇلتتىق كەڭەسكە بايلانىستى حالىقتىڭ پىكىرى قاق جارىلدى. ءبىرى سەنىم ارتسا, ەندى ءبىرى كۇمانمەن قارايدى. كۇمانمەن قارايتىندارعا نە ايتار ەدىڭىز؟

قازىبەك يسا:

&mdash؛ كۇمانمەن قاراۋى ؛&mdash؛ زاڭدىلىق. ءبىراق قازىرگى ۇلتتىق كەڭەستىڭ وسىعان دەيىن كەڭەستەردەن وزگەشەلىگى بار. بىرىنشىدەن, كەڭەسكە پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ءوزى ءتوراعالىق ەتەدى. ەكىنشىدەن, ۇلتتىق كەڭەستىڭ قۇرىلۋى تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسىندا بار ەدى. سونداي-اق ۇلىقتاۋ كەزىندە دە پرەزيدەنت ۇلتتىق كەڭەس جايلى ايتقان بولاتىن. ەندى ءقازىر سوزىندە تۇرىپ, ايتقانىن ىسكە اسىرىپ جاتىر. ۇلتتىق كەڭەس قۇرامى دا جان-جاقتى قامتىلعان. كەڭەستە وڭىرلەردە حالىقتىڭ مۇڭىن مۇڭداپ, جوعىن جوقتاپ جۇرگەن بەلسەندىلەر دە, تۇراقتى ءبىر سالادا ەڭبەك ەتىپ, جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ازاماتتار دا بار. ەندى تەك ۇلتتىق كەڭەس ءوز اتىنا ساي جۇمىس ىستەۋ كەرەك. ؛

ەرلان سايىروۆ:

&mdash؛ قوعامدىق كەڭەستىڭ مۇشەسى دەگەن لاۋازىم ەمەس, بۇل ميسسيا. قوعامدىق كەڭەس اشىق تۇردە جۇمىس ىستەيتىن بولادى. ازاماتتاردىڭ بارلىعى ءوزىنىڭ ۇسىنىسىن اشىق تۇردە ايتادى. ياعني قوعامدىق كەڭەستىڭ مۇشەلەرى ؛&mdash؛ حالىقتىڭ ۇسىنىستارىن بيلىككە جەتكىزەتىن قۇرال عانا. سوندىقتان قوعام بولىپ بىرىگىپ جۇمىس ىستەيتىن بولساق كەڭەستىڭ جۇمىسى ءونىمدى بولادى دەپ ويلايمىن. ؛

قايرات جولدىبايۇلى:

&mdash؛ بىرىنشىدەن, مەن كەڭەستىڭ جۇمىسىنا كۇمانمەن قارايتىنداردى سىناي المايمىن. ويتكەنى وسى ۋاقىتقا دەيىنگى كەڭەستەر حالىقتىڭ سەنىمىن اقتاي المادى. كولەڭكەلى تۇستار بولدى. حالىقتىڭ سەنىمىن جوعالتىپ العان دا ازاماتتار بولدى. سول سەبەپتى دە بۇل كەڭەستىڭ جۇمىسىنا كۇمانمەن قارايتىندارعا تۇسىنىستىكپەن قارايمىن. ەكىنشىدەن, مەن نە سەبەپتى بۇل كەڭەستىڭ مۇشەسى بولۋعا كەلىسىم بەردىم؟ سەبەبى "بۇل ءان بۇرىنعى اننەن وزگەرەك". قازىرگى حالىقتىڭ ساياسي ساناسى وياندى. الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى ءسوز بوستاندىعى دەڭگەيى ارتتى. حالىق پەن بيلىكتىڭ اراسىندا ديالوگتىڭ كەرەكتىگىن ءتۇسىنىپ, قوردالانعان ماسەلەلەردىڭ كوپ ەكەنىن سەزىنگەننەن كەيىن بيلىك وسىنداي قادامعا بارىپ وتىر. بۇعان ءتوراعالىق ەتەتىن دە جاي ادام ەمەس, پرەزيدەنتتىڭ ءوزى. سوندىقتان وسىنداي كەزەڭدە حالىقتى الداپ, ونى قايتادان اشىندىرىپ, ءرول ويناۋعا جول بەرىلمەيدى دەپ ويلايمىن. كوپتەگەن ماسەلە قوعامدىق كەڭەستە تالقىلاناتىن بولادى. سونداي-اق پرەزيدەنتتىڭ ءوزى ءتوراعالىق ەتەتىن اتى دارداي كەڭەستىڭ كولەڭكەلى تۇسى كوپ بولادى دەگەنمەن كەلىسپەيمىن. سەبەبى بۇل كەڭەستى حالىق ءوز نازارىندا ۇستاپ وتىر. سونداي-اق بۇل فاكتورلار كەڭەستىڭ جۇيەلى جۇمىس جاساۋىنا ىقپال ەتەدى دەپ سەنەمىن. سول سەبەپتى دە مەن كەڭەستى مۇشەسى بولۋعا كەلىسىم بەردىم. ؛

ايگۇل ورىنبەك:

&mdash؛ ەڭ ءبىرىنشى ءتىل ماسەلەسى. 30 جىل بويى بۇكىل اقپارات, بۇكىل زاڭ ورىس تىلىندە تاراتىلىپ كەلدى. قازىرگى قازاق ءتىلى قوعامىنىڭ مارتەبەسى وتە تومەن. سول سەبەپتى كوپتەگەن ماسەلەلەر جوعارى جاققا جەتپەي جاتادى. حالىق پەن بيلىك اراسىندا قارىم-قاتىناس جوق.

ماعان العاش ۇسىنىس تۇسكەن كەزدە مەن بىردەن قارسى بولدىم. كەيىن ويلانىپ قالدىم. سەبەبى كەڭەستىڭ قۇرامىندا ورىس تىلدىلەر كوپ بولدى. ولار وسىنداي ۇيىمدار مەن كەڭەستەرگە كىرىپ الىپ, وزدەرىنىڭ ويلارىن, ۇسىنىستارىن ايتىپ جاتادى. بيلىك ءبىر قادام جاساپ, ۇسىنىس جاساعاننان كەيىن قازاق ءتىلدى بەلسەندىلەر نەگە باس تارتۋى كەرەك؟ نەگە بيلىككە دە ءبىر قادام جاساماسقا؟! سوڭعى كەزدەرى ماعان حالىقتىڭ تاراپىنان "بارلىق ماسەلەلەردى نەگە عالامتوردا عانا كوتەرىپ, جازا بەرەسىڭ" دەگەن سۇراقتار كوپ قويىلىپ ءجۇر. سول سەبەپتى وسى مۇمكىندىكتى پايدالانىپ, حالىقتى تولعاندىرىپ جۇرگەن ماسەلەلەردى ۇلتتىق كەڭەستە كوتەرىپ, قازاق تىلىندە ايتسام دەپ ويلادىم. سول سەبەپتى ۇسىنىستى قابىلدادىم. حالىقتىڭ مۇڭ-زارىن بيلىككە جەتكىزۋگە مۇمكىندىك تۋعان سوڭ وسى مۇمكىندىكتى ءتيىمدى پايدالانايىن دەدىم. ؛

اسەل بولاتقىزى

اۆتورمەن ونىڭ facebook پاراقشاسى ارقىلى حابارلاسۋعا بولادى.

جازىلىڭىز

"قامشى" سىلتەيدى

قاتە تاپساڭىز, قاجەتتى بولىكتى تاڭداپ ctrl+enter باسىڭىز.

پىكىر قالدىرۋ

پىكىر