"؛سارقىت تاسۋشى – ءوزىنىڭ اۋرۋ تاسىمالداۋشى ەكەنىن بىلمەيدى"؛

جانە بۇگىنگى تاڭداعى وزەكتى ماسەلە &ndash؛ ەكپە تۋرالى حالىقتىڭ كوزقاراسى قانداي؟ ۆيرۋستى جۇقپا &ndash؛ قىزىلشا اۋرۋى تۋرالى مامان نە دەيدى؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتار جونىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ «؛قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇلتتىق ورتالىعى»؛ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ قۇقىعىنداعى رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك كاسىپورنىنىڭ «؛سانيتاريالىق-ەپيدەميولوگيالىق ساراپتاما جانە مونيتورينگ عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعى فيليالىنىڭ ينفەكسيالىق جانە پارازيتارلىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى سماعۇل مانار qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى ءتىلشىسىنىڭ ساۋالدارىنا جاۋاپ بەرگەن ەدى.

قازاقستاندا ۆيرۋستى جۇقپانىڭ احۋالى قانداي؟

جالپى جەدەل ؛ ۆيرۋستىق جۇقپالار تۋرالى ەپيدەميولوگيالىق ماۋسىم كەزىندە ءقازان-ساۋىر ايلارىندا ايماقتاردان مالىمەت الىپ وتىرامىز. قانشا ادام اۋىردى, قانشا ادام كومەككە جۇگىندى. ونىڭ قانشاۋىنان سىناما الىندى, قانشاۋىنان ۆيرۋس انىقتالدى. جالپى ۆيرۋستىڭ قانداي تۇرلەرى انىقتالعانىن باقىلاۋدا ۇستايمىز.

قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە ەۋروپا ەلدەرىندەگىدەي قىزىلشا ۆيرۋسى شىقپادى ما, سونى انىقتايمىز. سوعان الاڭداپ وتىرامىز. ەپيدەميالىق ءورشۋ وتكەن جىلدىڭ قازان-قاراشا ايلارىندا باستالدى. سول ۋاقىتتان بەرى بۇگىنگە دەيىن جەتى مىڭ ادام قىزىلشا اۋرۋىمەن اۋىردى. وتىز پايىزى ەرەسەكتەر, جەتپىس پايىزى بالالار. ال جالپى قىزىلشا اۋرۋىمەن تىركەلگەندەردىڭ سەكسەن پايىزى ەكپە الماعاندار. ال ءدال ءقازىر جاعداي ءبىرقالىپتى.

قازىرگى ءبىزدى الاڭداتىپ وتىرعانى - باسقا  ؛جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ ەپيدەميالىق ماۋسىمى باستالدى. ول ەنتەروۆيرۋستى جۇقپا, ءجىتى ىشەك جۇقپالارى. ىشەك قۇرتتارى, تاماقتان ۋلانۋ, ءىش وتكىزۋ سەكىلدى ءتۇرلى ۆيرۋستى جۇقپالارى. قوعامدىق تاماقتانۋ ورىندارىندا تاماقتى اسا مۇقياتتىلىقپەن جەۋگە كەڭەس بەرەمىز. قوعامدىق تاماقتانۋ ورىنداردارىن, اسحانالاردى ءجىتى تەكسەرۋدەن وتكىزەمىز.

قوعامدىق ورىنداعى اسحانالار تەكسەرىلە مە؟

ورازا ءبىتتى, ەندى توي ماۋسىمى باستالادى. سوندىقتان, تويحانا, ءدامحانا يەلەرىن اسپازدارىنا بارىنشا مۇقيات بولۋعا شاقىرامىز. مىسالى, اسپاز اۋىرىپ تۇرسا نەمەسە قولىندا جاراقاتى بولسا, بارىنشا ساق بولۋىن تالاپ ەتىڭىزدەر دەيمىز. ىدىستاردى تازالاپ جۋۋ كەرەك. ىدىستا تاماق قالدىعى قالماۋىن قاداعالاۋ كەرەك. ءقازىر كۇن ىستىق. ىدىستى تاماق قالدىعى قالسا, ءدال سول تاماق قالدىعىنا ميكروب, ۆيرۋس جينالسا, سول جەرگە كەلگەن قوناقتار اۋرۋ جۇقتىرىپ السا, ەكى جاققا دا جاقسى بولمايدى. تويدا 40-50 ەمەس, جۇزدەن استام ادام كەلەدى. جازدا تاماقتى ەرتە دايىنداپ قويسا, كەشكە توي باستالادى دەگەنشە, ىستىق كۇندە ول بۇزىلىپ كەتۋى مۇمكىن. سول تاعامدى تۇتىنعان تويعا كەلگەندەردىڭ ءبارى جاپپاي ۋلانۋ ءقاۋپى وتە جوعارى. سوعان اسا مۇقيات بولۋ كەرەك.

قوعامدىق ورىنداردا تاماقتانۋ, جەكە گيگيەنا تۋرالى...

بىز مەملەكەتتىك قىزمەتكەر ەمەس, عىلىمي تاجىريبەلىك  ؛ورتالىقپىز. جەرگىلىكتى جەردەگى جەكە كاسىپكەرلەردىڭ مەيرامحانا, ءدامحانالارى سالاۋاتتى تاعامتانۋ ورتالىعىنىڭ دەپارتامەنتىنىڭ تالابىنا ساي تەكسەرىستەن ءوتىپ, ارنايى سەرتيفيكاتتالۋى ءتيىس. اسپازدارىنىڭ دا ءبىلىمى, سەرتيفيكاتى بولۋى قاجەت. ال جەكە تۇتىنۋشىلارعا كەلسەك, كىم قاي جەردەن تاماقتانسا دا, چەك تالاپ ەتۋگە قۇقىلى. ەگەر وقىس جاعداي بولسا, مىسالى ۋلانۋ فاكتىسى ورىن السا, چەكپەن دالەلدەي الادى. ءبىراق بۇل جەكە ءبىر ادام ەمەس, توپتىق جاعدايدا عانا ورىندالادى. ءبىز ەكى تاراپتى دا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋعا شاقىرامىز.

ال كوشەدەن تاماقتانۋعا كەلسەك, ول ءار ادامنىڭ جەكە گيگەناسىنا بايلانىستى. وقۋشىلارعا, ستۋدەنتتەرگە, كوپشىلىككە دە كەز كەلگەن جەردەن ءارتۇرلى تاعام ساتىپ الىپ جەي بەرمەڭىزدەر دەپ ەسكەرتىپ ءجۇرمىز. قازىرگى كەزدە قالانىڭ كەز كەلگەن جەرىندە ءارتۇرلى تاعام ونىمدەرىن كەز كەلگەن ادام ساتا بەرەدى. مىسالى, ءسۇت, قۇرت, ماي ساتاتىندارعا قويىلاتىن تالاپ: سيىرىڭىز اۋرۋ ەمەس پە, ءسۇتىڭىزدى تازا ىدىسقا ساۋاسىز با, تازالىق ساقتايسىز با دەپ ؛ سۇرايمىز. مالداردا كەزدەسەتىن برۋسەللەز اۋرۋى ادامعا جۇقسا, ول ءتىپتى ادامدى بەدەۋلىككە, بۋىن اۋرۋلارىنا دەيىن الىپ كەلەدى. سوندىقتان, ءار ادام ءوز ىسىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋى ءتيىس. الىپساتارلارعا «؛الماڭدار, ساتپاڭدار»؛, تۇتىنۋشىلارعا «؛ساتىپ الماڭدار»؛ دەمەيمىز. تەك ساۋداگەرلەرگە ءوز ونىمدەرىڭىزگە كەپىلدىك بەرىڭىزدەر دەيمىز.

ال وتكەن اپتادا سارقىتقا قاتىستى قىزۋ پىكىرتالاس تۋدىرعان ماسەلەگە كەلسەك...

بارىمىز سارقىت جەپ وستىك. وعان ەشكىم «؛جوق»؛ دەي المايدى. ول ءبىزدىڭ ءداستۇر. تەك مۇندا باستى تالاپ سول تاعامدى دايىندايتىن ادامعا قويىلادى. مۇندا تاعام دايىندايتىن اسپازدىڭ سەرتيفيكاتى بار, اۋرۋ ەمەس ادام بولۋى مۇمكىن. ءبىراق سارقىتتى, ياعني, قالعان تاماقتاردى مەيرامحانادان ۇيگە اپارام دەگەن ارالىقتا وعان الدەبىر ميكروبتار ءتۇسۋى مۇمكىن. مىسالى, تويدا مەن دارەتحاناعا بارامىن دا, قولىمدى جاي جۋا سالامىن. سوسىن ەت تۋراي سالامىن. دەمەك, وسى ارالىقتا تاعامعا ميكروب ءتۇسۋى مۇمكىن. ياعني, سارقىت تاسىعان ادام سونىمەن قاتار ميكروب تاسۋشى بولۋى دا مۇمكىن. ونى ءوزى دە بىلمەي قالادى.

ورازانىڭ الدىندا دا يمامدارعا ەسكەرتتىك. ءبىز ورازاعا, اۋىزاشارعا قارسى ەمەسپىز. ءبىراق اسپازدارعا, اۋىزاشار بەرەتىن جاندارعا تالاپ قويىپ, بارىنشا تازالىق ساقتاۋلارىن قاداعالاڭىزدار دەپ ەسكەرتتىك. تاعام ازىرلەيتىن, ىدىس جۋاتىن ادامدارعا دا ەسكەرتۋ كەرەك. ياعني, ءبىزدىڭ ماقسات &ndash؛ ەسكەرتۋ. مىسالى, بىلتىر اۋىزاشار كەزىندە تاعامنان اۋىرىپ قالعان ادامدار بولدى. بيىل ونداي جاعداي تىركەلمەدى.

حالىقتىڭ ەكپەگە دەگەن كوزقاراسى

جالپى حالىقتىڭ ەكپەگە دەگەن كوزقاراسى ءارتۇرلى. ەلىمىزدە ەكپەدەن باس تارتاتىندار بارشىلىق. بۇل جاعداي دۇنيەجۇزىلىك دەڭگەيدە ۇلكەن ماسەلە رەتىندە تىركەلدى. ياعني, تەك قازاقستاندا عانا ەمەس, بۇكىل الەم بويىنشا ەكپەدەن باس تارتىپ كەلەدى. قازاقستاندا باتىس وڭىردە ەكپەدەن باس تارتاتىندار كوپ.

مىنە, جاز باستالدى. ەندى كوپتەگەن اتا-انا بالالارىن شەتەلگە وقۋعا جىبەرگىسى كەلەدى. ءبىراق شەتەلدىڭ تالابى &ndash؛ بالا مىندەتتى تۇردە ەكپە الۋى ءتيىس. ياعني, قىزىلشا, تۋبەركۋلەز سىندى اۋرۋلاردان مىندەتتى ەكپە الۋى ءتيىس. ءسويتىپ, اتا-انا قيىن جاعدايعا تاپ بولادى. سوندىقتان, بالانى كىشكەنتاي كەزىندە الۋى ءتيىس ەكپەلەرىن ۋاقىتىلى الىپ جۇرۋگە كەڭەس بەرەمىز.

تۇماۋ تۋرالى, جۇكتى ايەلدەرگە سالىناتىن ەكپە تۋرالى

ال تۇماۋعا كەلسەك, ول اۋا تامشىلارى ارقىلى جۇعاتىن ۆيرۋستىق جۇقپا. جەلتوقسان, قاڭتار, اقپان ايلارىندا ءورشي تۇسەدى. سول ايلاردا ءوزىڭىزدى جايسىز سەزىنسەڭىز, قوعامدىق ورتاعا بارماڭىز, بارۋ قاجەت بولسا, بەتپەردە كيىڭىز دەپ ەسكەرتەمىز. ۆيرۋستىق جۇقپانىڭ تارالۋىنىڭ بەلگىلى ءبىر دەڭگەيى بولادى. ەگەر دەڭگەيدەن اسىپ بارا جاتسا, مىسالى, مەرەكەلىك شارالاردى وتكىزبەي تۇرا تۇرىڭدار, جينالىس جاساماي قويا تۇرىڭدار دەپ ەسكەرتەمىز. مىسالى, بولمەنى ءجيى جەلدەتىپ الىڭىز دەيمىز.

جيى اۋىراتىن, يممۋندىق جۇيەسى ءالسىز ادامدارعا مەملەكەت ارنايى تەگىن ەكپە بولەدى. تۇماۋدان بارىنشا ساقتانۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى &ndash؛ ەكپە. ەپيدەميالىق ماۋسىم ورشىگەن كەزدە «؛ەكپە الايىن»؛ دەۋشىلەر بولادى. ءبىراق ول مۇمكىن ەمەس. سەبەبى, ەكپەنىڭ دە ءوز ۋاقىتى بار. مىسالى, قازان ايىنان باستاپ ەكپەسالامىز. اسىرەسە, جۇكتى ايەلدەردىڭ ەكىنشى, ءۇشىنشى كەزەڭىندە تۇماۋدان ەكپە الۋعا كەڭەس بەرەمىز.

اياعى اۋىر ايەلدەرگە سالىناتىن تۇماۋعا قارسى ەكپەدەن بالاعا ەش زيان جوق. قايتا كەرىسىنشە, اناسىن دا, بالاسىن دا اۋرۋدان قورعايدى.

جۇكتى ايەلدەرگە تەك تۇماۋعا قارسى ەكپە عانا ەگىلەدى. باسقا ەكپەلەر ەگىلمەيدى. ال ەگەر جۇكتى ايەل تۇماۋ ەكپەسىنەن باس تارتقان جاعدايدا قوعامدىق ورتاعا بارماڭىز, يممۋنيتەتىڭىزدى كوتەرىڭىز, قۇنارلى تاعام جەڭىز دەپ كەڭەس بەرەمىز.

تۇماۋدان دارى-دارمەكتەن بولەك قاراپايىم جولمەن قالاي قورعانۋعا بولادى؟

تۇماۋدان ەكپەدەن تىس قاراپايىم جولمەن قورعانۋ ول &ndash؛ قولدى ءجيى جۋىپ ءجۇرۋ. مىسالى, مەن اۋىرىپ تۇرىپ تۇشكىرەمىن, تۇشكىرگەندە قولىممەن اۋزىمدى جابامىن دا, سوسىن بارىپ ەسىكتى اشامىن نەمەسە تاعى ءبىر زات ۇستايمىن. ءسويتىپ, وزگە بىرەۋگە جۇقتىرامىن. سوندىقتان ەڭ باستى قورعانۋ ءتاسىلى ول &ndash؛ قول تازالىعى. ەگەر اۋىرىپ تۇرساڭىز, وزگەگە جۇقپاسىن دەسەڭىز, بەتپەردە كيىپ ءجۇرىڭىز. تاعى ءبىر قاراپايىم تۇرلەرى سەرۋەندەۋ, قۇنارلى تاماقتانۋ.

تۇماۋدى ءۇي جاعدايىندا ەمدەۋ

جۇكتى ايەلدەر, ەگدە جاستاعىلارعا, بالالارعا تۇماۋدىڭ اسەرى تىم كۇشتى. جەڭىل اۋرۋ سياقتى كورىنۋى مۇمكىن. ءبىراق وسى اتالعان ادامدارعا تۇماۋ تيسە, تەز قوزىپ كەتۋ ىقتيمالدىعى تىم جوعارى. ءۇي جاعدايىندا ەمدەلۋگە بولادى, ءبىراق دارىگەردىڭ كەڭەسى مىندەتتى تۇردە كەرەك.

قىستاعى تۇماۋدىڭ, جازداعى تۇماۋدان ايىرماشىلىعى

جازدا كوپ تۇماۋمەن اۋىرعاندار تىركەلمەيدى. تىركەلگەن جاعدايدا ول سىرت جاقتان كەلدى دەگەن ءسوز. ونداي جاعدايدا ۆيرۋستى زەرتتەيمىز. قانداي ۆيرۋس, قايدان كەلگەن, ەمى قانداي بولۋى مۇمكىن دەگەندى ىزدەستىرەمىز, شارا قولدانامىز. سول ادامدى ءجىتى باقىلاۋعا الىپ, تولىقتاي ەمدەلىپ شىعۋىن قاداعالايمىز. ەگەر شەت جاقتان اۋىرىپ كەلگەن بولسا, ول ادام ۇشاقتان تۇسكەن بويدا اۋرۋحاناعا جەتكىزىلەدى. اۋەجايدا ادام دەنە قىزۋىن تەكسەرەتىن ارنايى قۇرىلعى بار. ەگەر ادامنىڭ دەنە قىزۋى كوتەرىلىپ تۇرسا نەمەسە شەتەلدەن بەلگىلى ءبىر اۋرۋمەن اۋىرىپ كەلە جاتىر دەپ ەسكەرتىلسە, ۇشاقتان تۇسكەن بويدا ءتيىستى شارالار قولدانامىز.

تۇماۋدى حالىق ەمىمەن ەمدەۋ

تۇماۋمەن نەمەسە باسقا اۋرۋمەن ەمدەلۋ كەزىندە تابيعي ءونىم, مىسالى, قىمىز, شۇباتپەن, بيوبەلسەندى قوسپالارمەن ەمدەلۋگە قارسىلىعىمىز جوق. ونىڭ دا پايداسى بار. ادامنىڭ يمممۋندىق جۇيەسىن كوتەرەدى. جالپى كۇش-قۋاتىن ارتتىرادى. الايدا, ءوزىڭىز سەنىم ارتاتىن جاقسى ءبىر دارىگەرگە تۇراقتى تۇردە قارالىپ, كەڭەس الىپ تۇرعانىڭىز ابزال.

 ؛