قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋعا ارنالعان جيىن قالاي ءوتتى؟

قازاقستاندا 1997 جىلدان باستاپ 31 مامىر &ndash؛ ساياسي قۋعىن-سۇرگىن جانە اشارشىلىق قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى. ؛وسىعان وراي قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە قارالى جيىن ءوتىپ, قۇرباندارعا ارناپ سالىنعان ەسكەرتكىشتەرگە گۇل شوقتارى قويلىپ جاتىر دەپ ەستىدىك, الەۋمەتتىك جەلىلەردەن كوردىك. ال قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك استاناسى سانالاتىن الماتى شاھارىنداعى شارانى ؛qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى كوزبەن كورىپ قايتتى.

بۇل كۇنى قالا حالقى ناۋرىزباي مەن قاراساي باتىر كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنداعى اشارشىلىق قۇرباندارىنا ارنالعان ەسكەرتكىش الاڭىنا جينالدى. وعان قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىنىڭ ۇرپاقتارى, زيالى قاۋىم وكىلدەرى, قوعام بەلسەندىلەرى جانە قالا اكىمى باۋىرجان بايبەك باستاعان بارلىعى 200-گە جەتەر جەتپەس ادام قاتىستى. ؛

بىرىنشى جينالعان قاۋىم 1 مينۋت ۇنسىزدىكپەن قۇربانداردى ەسكە الدى. ودان كەيىن ەسكەرتكىشكە گۇل شوقتارى قويلىپ, قالا اكىمى ءسوز سويلەدى. ؛

«؛بۇل - ادامزات تاريحىندا بۇرىن سوڭدى بولماعان قاندى قىرعىن. ەشقانداي اقتاپ الۋعا كەلمەيتىن قاسىرەتتى ناۋبەت. ءاليحان بوكەيحان, ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ, ساكەن سەيفۋللين, بەيىمبەت مايلين جانە باسقا دا كوپتەگەن ساڭلاقتارىمىز قۋعىن-سۇرگىننىڭ قۇربانى بولدى. ناۋبەت زاماننىڭ اۋىرتپالىقتارىن قازاق حالقىمەن بىرگە ەلىمىزگە جەر اۋدارىلعان نەمىس, پولياك, كارىس, شەشەن, تۇرىك, گرەك جانە باسقا دا ەتنوس وكىلدەرى باستان كەشتى. سولاقاي ساياسات زوبالاڭى تۋعىزعان اشتىق پەن ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىنىڭ رۋحىنا ءاردايىم تاعزىم ەتۋ &ndash؛ ەلىمىزدىڭ ءاربىر ازاماتى ءۇشىن قاسيەتتى پارىز. ەندى ەلىمىزدە مۇنداي زامان بولماسىن. ءاردايىم بىرلىگىمىز جاراسىپ, ىنتىماق پەن تاتۋلىقتا ءومىر سۇرەيىك. &ndash؛ دەدى قالا باسشىسى.

اكىمنەن كەيىن ءسوز العان تاريحشى جۇمابەك اشۋۇلى: "قازاقتىڭ باعى دا, سورى دا ۇلان-بايتاق, قازىناعا تولى جەرى بولدى عوي. وسى جەرگە قىزىققان تالاي كورشىلەرىمىز قازاقتى ۇلت رەتىندە جويىپ جىبەرۋگە باعىتتالعان بىرنەشە سولاقاي ساياسات جۇرگىزدى. سولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ قيىنى كەڭەستەر وداعىنىڭ تۇسىندا بولدى. ونىڭ ۇستىنە 1916 جىلعى, 1921 جىلعى, 1931 جىلداعى اشارشىلىق حالىقتى قىناداي قىرىپ كەتتى. مىسالى ءۇشىن 1932 جىلى حالىق قىرىلىپ جاتقاندا سول كەزدەگى حالىق كوميسسارلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى وراز يساەۆ ستالينگە: &ldquo؛حالىق قىرىلىپ جاتىر, اڭ اۋلاۋعا رۇقسات بەرىڭىزدەر&rdquo؛ دەپ ؛ تەلەگرام سوعادى. وعان جاۋاپ رەتىندە ؛ رەسەيدەگى حالىق كوميسسارلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى كۋيبىشەۆتىڭ قولى قويىلعان تەلەگرام كەلەدى. وندا: &ldquo؛اڭ اۋلايتىن بولساڭدار جاۋاپقا تارتىلاسىڭدار&rdquo؛ دەيدى. سوندا, حالىق قىرىلىپ ؛جاتقاندا اڭ اۋلاۋعا دا رۇقسات بەرمەۋدىڭ استارىندا - ۇلتقا دەگەن وشپەندىلىك جاتىر. ۇلتتى جويۋعا دەگەن ماقسات جاتىر. ءبىز وسىنداي وزبىرلىقتان امان-ەسەن تاۋەلىزدىككە جەتكەن ۇلتپىز. ەندى سول قيانات پەن قيىندىق حالىقتىڭ باسىنا كەلمەسىن. ال, ءبىز جاس ۇرپاققا  ؛سول قاسىرەتتى تاريحىمىزدى تانىتا بەرەيىك",- دەپ زۇلمات زاماننىڭ قازاق دالاسىنا اكەلگەن قاسىرەتىن ايتىپ ءوتتى.

تاعزىم ەتۋ الاڭىنا كەلگەندەردىڭ اراسىندا "اۋىل" پارتياسىنىڭ وكىلدەرى دە بار. ولار ەسكەرتكىشكە گۇل شوقتارىن قويىپ, قۇرباندارعا تاعزىم ەتى. ولاردان بولەك, ؛"جسدپ", جانە "اق جول" پارتيالارى كەلىپ, قۇرباندارعا تاعزىم ەتىپ جاتتى. ؛

ايتا كەتەيىك, ؛قازاقستاندا 1918-1933 جىلدار ارالىعىندا ءتۇرلى تاريحي مالىمەتتەر بويىنشا ءتورت ميلليوننان استام ادام قازا تاپقان, ونىڭ ىشىندە 1931-1933 جىلدارى 1,7 ميلليون ادام كوز جۇمعان. 100 مىڭنان استام قازاقستاندىق 1937-1938 جىلدارعى ستاليندىك رەپرەسسيا قۇربانى بولدى. ولاردىڭ اراسىندا "الاش وردا" ۇكىمەتىن قۇرۋعا اتسالىسقان "الاش ارىستارى" مەن ءتۇرلى سالادا سۇبەلى ەڭبەك ەتكەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى بار.