3 پسيحولوگيالىق ءرول: ايەلدى قايسىسى باقىتتى ەتەدى؟

qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى ايەل باقىتى, وتباسى تاقىرىبى توڭىرەگىندە كەلەلى كەڭەس ايتىپ, شاڭىراق شاتتىعىن ارتتىرۋعا ۇلەس قوسىپ جۇرگەن پسيحولوگ مارزيا بەكايداردىڭ ەكسپەرتتىك ويلارىن تۇراقتى تۇردە جاريالاۋدى قولعا الدى. ءبىرىنشى تاقىرىپ ايەل ادامنىڭ بويىندا كەزدەسەتىن 3 پسيحولوگيالىق رولگە ارنالادى. ؛

مۇنى ءبىلۋ نە ءۇشىن ماڭىزدى ەكەنىن بىلەسىز بە؟

ماعان «؛ارا-قاتىناسىمىز سۋىپ كەتتى, نە ىستەرىمدى بىلمەيمىن»؛,«؛كۇيەۋىمنىڭ ارتىق ءجۇرىسى كوبەيىپ كەتتى»؛, ؛ ء«؛وزىمدى تاپپاي ءجۇرمىن»؛ دەگەن ماسەلەلەرىن ارقالاعان قىز-كەلىنشەكتەر كەڭەس سۇراپ كەلەدى. مەن بۇل جاعدايدا تەك ءبىر نارسەنى عانا ەسكەرتكىم كەلەدى. وسى ماسەلەنىڭ بارلىعىنا جاۋاپ بەرەتىن ادامنىڭ ءۇش ءتۇرلى كەيپى ء(رولى) بولادى. ولار: اتا-انا ءرولى, ەرەسەك ادام ءرولى, بالا ءرولى. ءۇش ءرولدىڭ تەك بىرەۋىندە قالىپ قويعان جاعدايدا عانا كەلەڭسىز ماسەلەلەر تۋىنداي بەرەدى. اتاقتى بەرن دەگەن پسيحولوگ بار. ول سانالى عۇمىرىنىڭ تەڭ جارتىسىندا ء«؛ار ادامنىڭ بويىندا 3 كەيىپ ء(رولى) بولادى»؛ دەگەن ءتامسىلدى زەرتتەۋمەن ءوتتى.

سىز اتالعان رولدەردىڭ بىرىندە قالىپ قويساڭىز, ادامدارمەن قارىم-قاتىناس كەزىندە ءتۇرلى كەدەرگىلەر بولۋى مۇمكىن. نە ءۇشىن ەكەنىن تۇسىندىرەيىن. بۇل ءۇش كەيىپ ء(رول) جاس تالعامايدى. ءۇش ءتۇرلى ءرول 5 جاسار بالادا دا, 80-گە كەلگەن ەرەسەك ايەلدە دە بولۋى مۇمكىن. بۇل دالەلدەنگەن. ادام بويىندا وسى ءۇش ءرولدىڭ بارلىعى دا كەزدەسەدى. ءبىراق مىندەتتى تۇرە بىرەۋى باسىمىراق بولادى.

اتا-انا ءرولى

اتا-انا رولىندەگى ادام ءاردايىم: «؛مىناۋ دۇرىس, مىناۋ دۇرىس ەمەس»؛, «؛سولاي بولۋ كەرەك»؛, «؛بۇل قالاي بولدى؟»؛ دەگەن ءسوز تىركەستەرىن ءجيى قولدانادى. ءاردايىم اينالاسىنداعىلارعا نارازى بولىپ جۇرەدى. ولار بارلىعىن باقىلاپ وتىرادى, بارلىق جەردە اقىل ايتىپ, تاربيەلەگەندى جاقسى كورەدى. «؛بۇل دۇرىس ەمەس»؛ دەپ تۇزەتىپ وتىرادى. بارلىعىن جاقسارتۋدى قالايدى. اسىرەسە, ايەلدەر تۇرمىسقا شىققان كەزدە بويلارىندا اتا-انانىڭ ءرولى دامي بەرەدى. شاڭىراق كوتەرگەن بويدا كۇيەۋىن وزگەرتىپ, بارلىعىن باقىلاۋىنا العىسى كەلەدى. ونىڭ بويىندا «؛بارلىعىن جاقسارتۋ كەرەك»؛ دەگەن تىلەك پايدا بولادى.

ولار اينالاسىنداعىلارعا ۇنەمى كوڭىلى تولماي جۇرەدى. بىرەۋگە كىنا ارتقاندى جاقسى كورەدى, ادامداردىڭ كەمشىلىگىن كورسەتۋگە بەيىم. وزدىگىنشە وزگەلەرگە باعا بەرگەندى ۇناتاتىن جاندار. وسى سىندى ادامداردى ءقازىر الەۋمەتتىك جەلىلەردەن دە بايقاۋعا بولادى. جۇمساق ديۆاندا جاتىپ الىپ, اقىل ايتقىش ادامدار كوبەيگەن. ستاتيستيكا بويىنشا ادامداردىڭ 70 پايىزى اتا-انا رولىندە ءومىر سۇرەدى ەكەن. ال مەنىڭ جەكە باقىلاۋىم بويىنشا, مەنىڭ جەكە ستاتيستيكام بويىنشا ادامداردىڭ 90 پايىزى وسى رولدە ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى. بۇل وتە وكىنىشتى جاعداي. ياعني ادامداردىڭ 90 پايىزى وزگە ادامداردى سىناعاندى, جامانداعاندى, وزگەلەردى وزىنشە جازالاعاندى, تاربيەلەگەندى جاقسى كورەدى دەگەن ءسوز.

ايەلدەر نەگە وسى رولدە قالىپ قويادى؟

نە سەبەپتى قىز-كەلىنشەكتەر وسى رولدە جۇرەدى؟ مەن ءبىر شىندىقتى ايتايىن, ەگەر ايەلدەر وسى ءرولدى تاڭداپ السا, ونىڭ ەر-ازاماتى مىندەتتى تۇردە قىدىراتىن بولادى. بۇل مەنىڭ باقىلاۋىمنان كەيىن تۇيگەن ويىم. مەنىڭ الدىما كەلىپ ءوز وقيعالارىمەن بولىسكەن ادامداردىڭ 100 پايىزى وسى رولدە بولعان. ادامداردىڭ كوپ بولشەگى وسىلاي ءومىر سۇرەدى.

مىسالى, 5-6 جاسار قىز بالانىڭ دا بويىنان اتا-انا ءرولىن كورۋگە بولادى. ادامنىڭ ومىرىندە سىناق كوپ بولسا, ول تەز ارادا اتا-انا رولىنە ەنەدى. نەگە؟ ويتكەنى سول ءرول ارقىلى ءوزىنىڭ مىقتىلىعىن كورسەتكىسى كەلەدى. ول ءوزىن وسى ءرول ارقىلى قورعاپ قالسا بولعانى ءوزىن وسى رولدە جاقسى سەزىنبەك. وعان كىشكەنتاي كەزىندە اتا-اناسى قاتەلىك جاساۋعا جول بەرمەگەن. ەگەر بالا قاتەلىك جاساسا ؛ تۇسىنىستىكپەن قاراعان دۇرىس. سول كەزدە عانا ول ءوز قاتەلىگىن وي ەلەگىنەن وتكىزە الادى. ال ءبىز بۇل جاعدايدا نە ىستەيمىز؟ ءبىز دەرەۋ جازالاۋعا اسىعامىز. ادام سودان كەيىن قاتەلىك جاساۋدان قورقا باستايدى. مەن ءبىر نارسە جاساپ قاتەلەسكەنشە, وزگەلەردى سىناپ وتىرا بەرەيىن دەگەن ويدا بولادى. اتا-انا رولىندەگى ايەل ءوزىن تۇزەتكىسى كەلمەيدى. كەيدە ايەل ادام سۇيگەنىنە تۇرمىسقا شىقپاسا دا وسى رولگە ەنەدى ەكەن. ءتىپتى سۇيىكتى ىسىمەن اينالىسپاۋىنىڭ ءوزى اسەر ەتەدى. اتا-انا رولىندەگى ادامنىڭ ارتىقشىلىعى ول - قامقورشى.

ەرەسەك ادام ءرولى

ەرەسەك ادام دەگەنىمىز كىم؟ ەرەسەك ادام - ەموسياسى جوق ادام. مىسالى اتا-انا رولىندەگى ادامنىڭ ەموسياسى جاعىمسىز بولسا, ەرەسەك رولدەگى ادامنىڭ ەموسياسى بولمايدى. ەرەسەك ادام ءارقاشان ساراپتامادان وتكىزەدى, كەلىسىم جاسايدى, سويلەسە الادى, ماسەلەنى بىردەن شەشەدى. ول بارلىعىن جوسپارلايدى, ۋاقىتىن دۇرىس پايدالانا الادى. ەرەسەك رولدەگى ادام ەرتە ەسەيگەن, اقىل توقتاتقان ادام. بۇل رولدەگى ادام اينالاسىنداعىلاردى جالىقتىرۋى مۇمكىن. ول كەلىسىمگە كەلىپ ءومىر سۇرگەندى ۇناتادى. ونىڭ ارتىقشىلىعى ءوزىنىڭ الدىنداعى ادامدى تىڭداي بىلەدى.

بالا ءرولى

بالا رولىندەگى ادام وتە ەموسيونالدى كەلەدى. بارلىعى ءۇشىن العىس ايتا الادى. ءوزىن-وزى بيىك باعالاۋ قاسيەتى بالا رولىندەگى ادامداردا عانا بولادى. ەگەر ايەل ءوزىن-وزى باعالاماسا, ونىڭ ىشكى جان-دۇنيەسىندەگى بالا كەيپى وتە كىشكەنتاي دەگەن ءسوز. جان-دۇنيەمدەگى بالانى ءولتىرىپ العانمىن دەپ ايتا كورمەڭىز. ونى ءولتىرۋ مۇمكىن ەمەس, ول ءاردايىم ءسىزدىڭ جان دۇنيەڭىزدە. ءبىراق ؛ ءالى جەتىلمەگەن, كىشكەنتاي شاقالاق كۇيىندە قالىپ قويعان. ءسىزدىڭ ىشكى دۇنيەڭىزدەگى بالا باقىتسىز. ول قۋانا بىلەدى, رەنجي الادى, سەزىنە الادى, كوڭىل كوتەرە الادى, وزىنە ادامداردى تارتا الادى. بويىڭىزدا بالا كەيپىڭىز كوبىرەك دامىعان بولسا, وزگەلەر سىزگە قامقورلىق تانىتقىسى كەلەدى. ماعان «؛مەنى كۇيەۋىم ۇناتپايدى»؛, «؛ماعان نەگە كوڭىل بولمەيدى»؛, «؛مەنى نەگە باعالامايدى»؛ دەگەن سۇراقتاردى ءجيى قويادى. مەن بىردەن ايەلدىڭ اتا-انا رولىنە بەرىلىپ كەتكەنىن بايقايمىن. ايەل كۇيەۋى ءۇشىن اتا-انا بولسا, وعان ەشتەڭە ساتىپ العىسى كەلمەيدى. ەركەك ءوزىنىڭ سۇيىكتىسى ءۇشىن قاي كەزدە تاۋ قوپارعىسى كەلەدى؟ تەك قانا ونىڭ سۇيىكتىسى كىشكەنتاي قورعانسىز بالا كەيپىندە بولسا عانا قامقورلىق تانىتادى.

ادامداردىڭ 90 پايىزىندا بالا ءرولى جوق. ماسەلەنىڭ بارلىعى وسىدان كەلىپ تۋىندايدى. سۇيىكتىسى بالا سياقتى بولسا ەر-ازامات كوزىنە ءشوپ سالعىسى كەلمەيدى. ويتكەنى بالا رولىندەگى ايەلدە ەموسيا بار. ويتكەنى ەر-ازاماتتارعا ەموسيا كەرەك. بالا كەيپىندەگى ايەل ادامدى قۋانتقىسى, ەركەلەتكىسى كەلەدى. بالا رولىندەگى ايەل شىنايى قۋانا الادى جانە وزگەلەردى قۋانتا الادى. شىعارماشىلىقپەن تەك بالا رولىندەگى ادام اينالىسادى. ەگەر ادامنىڭ بويىندا اتا-انا ءرولى باسىم بولسا, ول شىعارماشىلىعىن شىڭداعانمەن, جارىق ەتكەن دۇنيە جاساي المايدى. ءوزىن-وزى جوعالتىپ الادى.

مەن قاراپايىم عانا مىسال كەلتىرەيىن, ءسىزدىڭ ەڭ جاقسى كورەتىن ادامىڭىز بار. مەيلى ول دوسىڭىز, اكەڭىز, اناڭىز, باۋىرىڭىز, سۇيىكتىڭىز بولسىن. ءسىز ول كىسىنى كەرەمەت سىيلىق جاساپ قۋانتقىڭىز كەلەدى. ءبىراق ول ادامدا بارلىعى بار, ءبىر سوزبەن ايتقاندا وتە باي ادام. كەرەگىن تاۋىپ الاتىن, ومىردە مۇلدەم تارشىلىق كورمەگەن. جانىڭىزعا جاقىن ادام بولعاندىقتان, ءسىز وعان ەرەكشە سىي تارتۋ ەتكىڭىز كەلەدى. ءبىراق نە سىيلارىڭىزدى بىلمەيسىز. كەلىسەتىن شىعارسىز, باي ادامعا سىيلىق جاساۋ وتە قيىن. ونى تاڭقالدىرۋ ءۇشىن قانداي سىيلىق جاساۋ كەرەك؟ بىلمەيسىڭ... تۋرا سول سياقتى ايەل ادام اتا-انا رولىندە بولسا, ەركەك ونى تاڭ قالدىرا المايتىنىن تۇسىنەدى. ونىڭ ەموسياسى جوق, ەشتەڭەگە تاڭىرقامايدى. ەگەر ەر-ازاماتى قولىنا گاۋھار تاستى جۇزىك سىيلاسا دا, اتا-انا رولىندەگى ايەل سىيلىقتان ءبارىبىر ىلىك تابادى. سول سياقتى قىمبات توننان دا كەمشىلىك ىزدەيدى.

ال كەرىسىنشە, بالانىڭ ءرولى باسىم بولسا ونىڭ ەموسياسى كوپ, شىنايى قۋانا بىلەدى. ءتىپتى كىشكەنتاي سىيلىقتىڭ ءوزىن شىن جۇرەگىمەن قابىلدايدى.

ار ادام ءوزىنىڭ شەكاراسىن قورعاۋى كەرەك. ءبارىن اقىلمەن تارازىلاڭىز. ۇندەمەي قالماڭىز. بارلىعىن بايىپپەن, جايمەن تۇسىندىرۋگە تىرىسىڭىز. ادام ءۇنسىز قالسا, سىزگە بارلىعى وڭاي دەپ قابىلدايدى. ول ءسىزدىڭ جان دۇنيەڭىزدە قانداي اۋىرلىق بولىپ جاتقانىن سەزبەيدى. كوپتەگەن ايەلدەر ۇندەمەي قالسام, «؛بارەكەلدى, ۇندەگەن جوق قوي, ەندى بۇلاي جاسامايمىن»؛, - دەپ كۇيەۋى ءوز قاتەسىن تۇسىنەدى ەكەن دەپ ويلايدى. كۇيەۋىڭىز تۇندەلەتىپ كەلسە, ۇندەمەي قويۋىڭىز مۇمكىن. ول ءسىزدى جارايسىڭ دەپ ماقتايدى, گۇل سىيلايدى. ءسىز ەندى قايتالانبايدى دەپ ويلاپ جۇرە بەرەسىز. ىشتەي ول مەنى ءتۇسىندى دەپ ويلايسىز. شىن مانىندە ول ەشتەڭە تۇسىنگەن جوق. بۇرىنعى ادەتىنە قايتا باسادى. بۇل جاعداي ءجيى قايتالانا بەرگەن سوڭ, ءسىز ىشىڭىزگە سىيماي شۋ شىعاراسىز. مەن سەنى كەشىردىم, قىلىقتارىڭا شىدادىم دەيسىز. كىم ساعان شىدا دەپ ايتتى؟ ول سەنىڭ ۇنسىزدىگىڭنەن ەشتەڭە تۇسىنگەن جوق. ساعان اۋىر ەكەنىن قايدان ءبىلسىن؟ بىلاي ايتۋ كەرەك: «؛جانىم, سەن تۇنگى 2-دە كەلگەن كەزدە ماعان قالاي اۋىر بولعانىن بىلەسىڭ بە؟ سەن كەلگەنشە, مەن وتىرىپ الىپ جىلايمىن. ماعان سونداي اۋىر. جان دۇنيەمە اۋىر, وتىنەمىن, كەلىسىپ الايىق. سەن ەندى تۇندەلەتىپ كەلمەۋىڭ كەرەك»؛, - دەپ ءۇش رەت كەلىسىمگە كەلەسىڭ. ءۇش رەت ايتاسىز. ەگەر ول ءسىزدى ءۇش رەت ايتقاندا تۇسىنبەسە, ءتورتىنشى رەت: «؛جانىم, سەن تاعى دا تۇندەلەتىپ كەلەتىن بولساڭ, مەنىڭ كەتۋىمە تۋرا كەلەدى»؛, - دەپ ەسكەرتەسىڭ. ساعات ەكى بولدى, ول كەلمەدى مە, تاكسي شاقىرتىپ ءسىڭلىڭنىڭ ۇيىنە كەتەسىڭ. بۇل جاعدايدا ەشقاشان ايعايعا باسپايسىڭ. بارلىعىن تىنىش ىسكە اسىراسىڭ. كەتىپ قالاسىڭ, ول تۇنگى ەكىدە كەلەدى دە: «؛سەن قايداسىڭ؟»؛, - دەپ قوڭىراۋ شالادى. «؛مەن ءسىڭىلىمنىڭ ۇيىندەمىن. ماعان بۇل ۇيدە ىڭعايسىز بولىپ جاتىر. بىلەسىڭ بە جاتاتىن جەرىم دە ىڭعايلى ەمەس. ەرتەڭ تاڭەرتەڭ جۇمىسقا بارۋىم كەرەك. ءبىراق مەن سەن كەش كەلسەڭ كەتىپ قالام دەپ ۋادە ەتتىم عوي. سول ءۇشىن ماعان كەتۋگە تۋرا كەلدى. قايىرلى ءتۇن! مەن سەنى سونداي جاقسى كورەمىن. سەنى ساعىندىم. سەنىڭ جانىڭدا بولماعانىما وكىنەمىن»؛, - دەپ جاۋاپ قايتاراسىڭ. بۇل ارينە ەر مەن ايەلدىڭ اراسىندا العاشقى كەزەڭدە عانا ىسكە اسادى. سونىمەن قاتار, ەر-ازاماتىڭىز سابىرلى بولۋ كەرەك.

ەگەر ەر مەن ايەلدىڭ اراسىندا ەشقانداي كەلىسىمگە كەلۋشىلىك جوق بولسا, ءبىر-بىرىن تۇسىنبەيتىن بولسا وندا بالا ءرولىن بىردەن ىسكە قوسۋ كەرەك.

دايىنداعان: مارجان سابەت