ستيۆەن كوۆي: تابىستى بولۋدىڭ قۇپياسى قاراپايىم

بۇگىندە الەمدىك ارەنادا باسەكەگە قابىلەتتىلىك ۇعىمى جوعارى دارەجەگە يە بولعان شاقتا ادامزات الدىندا ءبىرقاتار ماسەلەلەر تۇر. ۋاقىت تالابىمەن ادامداردىڭ ويلاۋ جۇيەسى, سانا-سەزىمى, كوزقاراستارى وزگەرۋدە. اتالمىش جايتتار ەڭبەك نارىعىندا دا وزىندىك سيپاتقا يە بولدى. ماسەلەن, جۇمىس بەرۋشىلەر تاراپىنان كاسىبي بىلىممەن قاتار تىڭ يدەيالار مەن ەرەكشە ويلار تالاپ ەتىلەدى. جانە دە بۇل جاعداي تەك ەڭبەك سالاسىنا عانا ەمەس, ەكونوميكانىڭ بارلىق سالالارىنا ءوز ىقپالىن تيگىزۋدە.

سونىمەن قاتار, باسەكەگە قابىلەتتىلىكپەن قاتار كوشباسشىلىق قاسيەتى ەرەكشە نازاردا. اتالمىش ماسەلەگە قاتىستى كوپتەگەن وقۋلىقتار, اۆتورلىق كىتاپتار مەن كەڭەستەر جيىنى جارىق كوردى. ءار وقىرمان وزىنە قاجەتتىسىن انىقتاپ, قالاۋىڭ تابۋعا مۇمكىندىك بار. دەگەنمەن, "كوپ جاساعاننان سۇراما, كوپتى كورگەننەن سۇرا" دەمەكشى, ءار اۆتور ءوز شىعارماشىلىعىندا كورسەتىلگەن سالانىڭ مايتالمانى بولۋى ءتيىس. سەبەبى, اتالمىش كىتاپتا ءبىرقاتار ەڭبەك ءوتىلى مەن ءومىر تاجىريبەسى ۇشتاسادى. بۇگىندە ادامنىڭ جەكە قابىلەتتەرىن ارتتىرۋ, وزىڭە دەگەن سەنىمدىلىكتى قالىپتاستىرۋعا نەگىزدەلگەن مالىمەتتەر بارشىلىق. سونىڭ ىشىندە, ەڭ وزەكتىلەرىنە نازار اۋدارعان ءجون.

ماسەلەن, باسقارۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى امەريكاندىق كەڭەسشى, وقىتۋشى جانە ۇيىمداستىرۋشىلىق باسقارما جۇمىستارى جونىندەگى كەڭەسشى ستيۆەن كوۆيدىڭ "تيىمدىلىگى جوعارى ادامداردىڭ 7 داعدىسى" كىتابى "the new york times" جۋرنالىنىڭ بەستسەللەرلەر تىزىمىندە 220 اپتا بولعان. اتالمىش كىتاپتىڭ 3 ميلليوننان استام داناسى ساتىلىپ, 40 تىلگە اۋدارىلعان. سونىمەن قاتار, ستيۆەن كوۆيدىڭ ترەنينگ ورتالىعى جىلىنا 30000 استام ادامدى وقىتادى.  

ستيۆەن كوۆي 1932 جىلعى 24 قازاندا امەريكادا دۇنيەگە كەلگەن. ول كىسى - امەريكاندىق بيزنەس-كەڭەسشى, كاسىبي ءدىلمار, جازۋشى, "جىل ءدىلمارى" اتاعىنىڭ يەگەرى, دۇنيە ءجۇزى ىسىنە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن سيكحا پرەمياسىنىڭ, ادامزات الدىنداعى ۇلەسى ءۇشىن توماس مور كوللەدجى مەدالىنىڭ, "جىل كاسىپكەرى" حالىقارالىق پرەمياسىنىڭ يەگەرى, time جۋرنالىنىڭ نۇسقاسى بويىنشا ەڭ بەدەلدى 25 امەريكاندىقتاردىڭ قاتارىندا.

بۇگىندە "تيىمدىلىگى جوعارى ادامداردىڭ 7 داعدىسى" كىتابىنىڭ اۆتورى جانە لەكتورى رەتىندە تانىمال. اتالمىش كىتاپ 2011 جىلعى تامىز ايىندا "time" جۋرنالىندا بيزنەس جونىندەگى ەڭ ىقپالدى 25 كىتاپتىڭ ءبىرى رەتىندە  كورسەتىلگەن. ستيۆەن كوۆي ءومىرىنىڭ سوڭعى جىلدارى franklincovey كومپانياسى ديرەكتورلارىنىڭ كەڭەسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى لاۋازىمىن اتقاردى.

يۋتا ۋنيۆەرسيتەتىندە ءتالىم الىپ, ىسكەرلىك باسقارما سالاسىنداعى عىلىم باكالاۆرى بولدى. كەيىن وقۋىن گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىندە جالعاستىرىپ, بريگام يانگ ۋنيۆەرسيتەتىندە ءدىني ىستەر بويىنشا فيلوسوفيا دوكتورى بولدى.

ستيۆەن كوۆي بەلسەندى ءدىن قايراتكەرى رەتىندە انگليا شىركەۋىندە ەكى جىل قاتارىنان قىزمەت ەتكەن, ال 1962 جىلعى شىلدەدەن باستاپ يرلاندىق ءدىني ۇيىمنىڭ ءبىرىنشى پرەزيدەنتى لاۋازىمىن اتقارعان. ءوز كەزەگىندە ءدىن جولىندا ءبىرقاتار جۇمىستار جازدى.

دەگەنمەن, جازۋشى 2004 جىلى جەكە ەتيكاعا قارسى شىعىپ, مىنەز-قۇلىق ەتيكاسىن كوتەرگەن "جوعارى ءتيىمدى ادامداردىڭ 7 داعدىسى" كىتابى جارىق كورگەننەن كەيىن شىنايى اتاققا يە بولدى. كەيىن قوعامداعى ءارتۇرلى ماسەلەلەرگە قاتىستى باسقا دا شىعارمالار جارىق كورە باستادى. ولاردىڭ كوبىسى بەستسەللەر اتاندى. اتاپ ايتقاندا, "باستى زاتتارعا باستى نازار", "قاعيدالارعا نەگىزدەلگەن كوشباسشىلىق", "جوعارى ءتيىمدى جانۇيالاردىڭ 7 داعدىسى", "سەگىزىنشى ءادىس: تيىمدىلىكتەن ماڭىزدىلىققا" جانە دە ت.ب.

نەگىزىندە, ستيۆەن وتباسىنىڭ قۇندىلىقتارى تۋرالى ايتۋعا تولىق قۇقىلى ەدى. ول توعىز بالانىڭ اكەسى اتانىپ, ەلۋ ەكى نەمەرەسى بولعان.

ستيۆەن كوۆي 2012 جىلعى 16 شىلدەدە ايداحودا كوز جۇمدى.

جازۋشى ءوزىنىڭ "تيىمدىلىگى جوعارى ادامداردىڭ 7 داعدىسى" كىتابىندا كوشباسشىلىق پەن باسشىلىققا وزىندىك كوزقاراسىن ۇسىندى. اتالمىش كىتاپتا جەكە باستىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا نەگىزدەلگەن جان-جاقتى داعدىلار  كورسەتىلگەن. كوۆي داعدىنى ءبىلىم, قابىلەت پەن تىلەكتىڭ قۇراماسى رەتىندە انىقتايدى. ونىڭ جەتى داعدىسى بىرنەشە ساتىلارعا بولىنگەن: تاۋەلدىلىكتەن تاۋەلسىزدىككە جانە ءارى قاراي تۇلعا ارالىق تاۋەلدىلىك.

تاۋەلدى تۇلعا باسقالارعا تاۋەلدى كىشكەنە بالا سەكىلدى جاعدايدىڭ رەتتەلۋىن نەمەسە باسقا جاعدايدىڭ تۋىنداۋىن كۇتىپ وتىرادى. تاۋەلدىلىك ادامعا ءوز ءومىرى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىككە يە بولۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى جانە ىستەرى تەرىس كەتكەن جاعدايدا باسقا بىرەۋدى كىنالاۋدى دۇرىس قادام رەتىندە سانايدى. تاۋەلسىز ادام ءوز بويىنداعى سەنىمدىلىك پەن ءوز كۇشىنە قاناعاتتانۋ سەزىمىن سەزىنۋگە مۇمكىندىك الادى. جانە ءوزىنىڭ ءوسىمى ءۇشىن قاجەتتى جانە پايدالى ماعلۇمات نەمەسە تاجىريبەگە يە بولادى. ال تۇلعا ارالىق تاۋەلدىلىككە يە ادام وزگەلەردىڭ كومەگىنسىز قانداي دا ءبىر ناتيجەگە قولجەتكىزۋگە بولمايتىنىن تۇسىنەدى. وسىنداي ادام  باسقالارمەن بايلانىس ورناتۋعا تالپىنادى. بۇل رەتتە ول ءوزىنىڭ جەكە قابىلەتتەرىن جاڭارتىپ وتىرادى جانە تۇلعاارالىق قاتىناستار مەن توپتاعى جۇمىستان وزىنە قاجەتتى كوڭىل-كۇيدى الادى.

ستيۆەن كوۆي بارلىق داعدىلاردى ەرەسەكتىك كونتينۋۋا ورناتادى. ءار داعدى بىر-بىرىنە نەگىزدەلەدى.

ەڭ باستىسى - تاۋەلسىزدىك.

الدىڭعى ءۇش داعدى ءوزىنىڭ بىربەتكەي قالپىن ساقتاۋعا بايلانىستى بولادى. ولار ادامدى تاۋەلدىلىكتەن تاۋەلسىزدىككە الىپ كەلەدى.

1-داعدى. بەلسەندىلىك. بۇل داعدى - جاي عانا بەلسەندىلىك ەمەس, ءوز ومىرىنە دەگەن جاۋاپتى كوزقاراس. اسا بەلسەندى ادامدار جاۋاپكەرشىلىكتىڭ سانالى تۇردە شەشىم قابىلداۋ ەكەندىگىن مويىندايدى. تاڭداۋدى جۇزەگە اسىرۋدا ادامدار وزدەرىنىڭ ومىرلىك قۇندىلىقتارىنا سۇيەنەدى, الداعى قيىندىقتارعا مويىمايدى جانە ءوزى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك الادى دا, ءوز جەتىستىكتەرىمەن ماقتانادى.

2-داعدى. جۇمىستىڭ ناتيجەسىن ەڭ باسىندا كورە ءبىلۋ قابىلەتى. ياعني, ادام قولعا الىنىپ جاتقان جۇمىستىڭ تولىق ناتيجەسىن الدىن-الا ءوز ساناسىندا بەينەلەي الادى. قۇرىلىسشى جوبادان باستايدى. كومپوزيتورلار ءوز ويلارىنداعى دىبىستاردى ماتىنگە تۇسىرەدى. ءماتىن اۆتورلارى جازۋدى باستاۋدىڭ الدىندا بولاشاق كىتابىنىڭ جازباشا نوبايىن كەلتىرىپ الادى.

جۇمىستىڭ ناتيجەسىن ەڭ باسىندا كورۋ ءۇشىن ماقسات مەن جوسپاردى ناقتى ءتۇسىنۋ, سونداي-اق ءوز قىزمەتىندە باسشىلىققا الاتىن قۇندىلىقتار مەن قاعيدالاردى ءبىلۋ قاجەت. "مايكروسوفت" كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالاعان بيلل گەيتس ءوز ويىندا بولاشاق كومپانياسىنىڭ نوبايىن كەلتىرۋ ارقىلى الەم بويىنشا تاۋار اينالىمى جوعارى كومپانيالاردىڭ ءبىرىنىڭ نەگىزىن قالادى. ويداعى نۇسقاعا سۇيەنە وتىرىپ, ول ارمانىن ىسكە اسىرعان ۇيىمدى قۇردى.

3-داعدى. ەڭ نەگىزگىسىنەن باستاۋ. بۇل داعدى نە ىستەۋ كەرەكتىگىنە نازار اۋدارۋدىڭ ورنىنا, ادامنان ءوز ۋاقىتى مەن جاعدايدى ماقساتىمەن ءتيىمدى ۇيلەستىرۋ ارقىلى باسقارۋدى قاجەت ەتەدى. "ماڭىزدى ىستەر ماقساتقا قولجەتكىزۋگە جاردەمدەسەدى, ال جەدەل ىستەر تەز ارادا ورىندالۋى ءتيىس", - دەيدى ستيۆەن كوۆي ءوز كىتابىندا.

ەڭ نەگىزگىسىنەن باستاۋ داعدىسى ناتيجەلەرگە قولجەتكىزۋدى عانا ەمەس, قاتىناستاردى باسقارۋ قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋدى قاراستىرادى. وسىلايشا, ماسەلەن, ەگەر تەلەفون قوڭىراۋ شالسا, ساتۋشى ءقازىر اينالىسىپ جاتقان جۇمىسىن تاستايدى جانە جاڭا كليەنتتى تابۋ ماقساتىندا تەلەفون كوتەرەدى. سەبەبى, جاڭا كليەنتتەر -  كومپانيانىڭ كوممەرسيالىق تابىسىنىڭ كەپىلى. 

سونىمەن قاتار, تاۋەلسىزدىكتەن تۇلعاارالىق تاۋەلدىلىككە كوشۋ اشىق بايلانىستى, ءتيىمدى توپتى قۇرۋدى جانە باسقالارعا قامقور بولۋدى قاراستىرادى. ءتيىمدى ءوزارا قارىم-قاتىناستاردى قۇرۋ - ستيۆەن كوۆي اتاپ وتكەن "الەۋمەتتىك جەڭىس".

4-داعدى. "سەنىڭ جەڭىسىڭ - مەنىڭ جەڭىسىم". ۇيىمنىڭ تابىستى بولۋى ادامدار اراسىنداعى ورتاق جەڭىسكە ۇمتىلۋعا نەگىزدەلگەن ارىپتەستىكتە جاتقاندىعىن ءتۇسىنۋ قاجەت. ادامدار اتالمىش جايتتى تۇسىنگەن كەزدە, ولار ءوزارا تابىسقا جەتۋ جولىندا ءارقايسىسىنىڭ جەڭىمپاز بولۋ مۇمكىندىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ءوز كۇشتەرىن ۇجىمدىق جۇمىسقا بىرىكتىرەدى. "سەنىڭ جەڭىسىڭ - مەنىڭ جەڭىسىم" قاعيداسى اياسىندا توپتا قابىلدانعان شەشىمدەر ونىڭ بارلىق مۇشەلەرىنىڭ كوڭىلىنەن شىعادى جانە ورىندالۋعا مىندەتتى بولىپ سانالادى.

مايتالمان باسقارۋشى قىزمەتكەرلەر جەكەدەن گورى بىرلەسىپ تەزىرەك تابىسقا جەتەتىندىگىن تۇسىنەدى.

5-داعدى. الدىمەن تۇسىنۋگە تىرىسىڭىز, سودان كەيىن تۇسىنىستىك ىزدەۋگە تالپىنىڭىز. كوپتەگەن ادامدار اڭگىمەلەسۋشىنى ءتۇسىنۋ نيەتىمەن تىڭدامايدى, كەرىسىنشە, مۇمكىندىگىنشە جىلدام جاۋاپ بەرۋدى قالايدى. ولار قالىپتاسىپ قالعان جاعدايعا نەگىزدەلگەن پىكىرلەرىن ايتۋعا تىرىسادى. باسقا ادامدى ءتۇسىنىپ, تىڭداي ءبىلۋدى ۇيرەنۋ ءۇشىن ادامدار سوت تورەشىلەرى رەتىندە ەمەس, جان دۇنيەنى ءتۇسىنۋ قابىلەتىن دامىتۋى ءتيىس.

ەكى تاراپ ءبىر-بىرىن تۇسىنگەن كەزدە, ولار ءاردايىم ورتاق ءتىل تابا الادى. سويلەسىپ وتىرعان ادامعا نازار اۋدارۋعا تىرىسىڭىز. وعان قالايشا تەز جاۋاپ بەرۋدى ويلاماڭىز. وسىنداي داعدىعا يە تابىستى باسشى كليەنتتەرمەن قاتار, ءوز كومپانياسىنىڭ جۇمىسشىلارىنا بىردەي ىقىلاسپەن قارايدى.

6-داعدى. بىرىگىپ ارەكەت ەتۋ. ەكى نەمەسە ودان دا كوپ ادام بىرگە جۇمىس ىستەگەندە, قانداي دا ءبىر قۇبىلىستى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ولار ورتاق ءتىل تابىسادى. ورتاق ءتىل تابىسۋ ادامدار جاڭا بالامالار مەن شەشىمدەردى تاپقان كەزدە تۋىندايدى. ورتاق ءتىل تابىسۋعا قولجەتكىزۋدىڭ ەڭ جاقسى مۇمكىندىگى بار. ياعني,  ءبىر قۇبىلىسقا, ءتۇرلى كوزقاراسقا يە جانە دە وسى ەرەكشەلىكتەردەن وزدەرى ءۇشىن جاڭا مۇمكىندىكتەرگە جول اشا بىلەتىن ادامدار قولجەتكىزە الادى. 

"سەنىڭ جەڭىسىڭ - مەنىڭ جەڭىسىم" قاعيداسىن ۇيرەنگەن جانە باسقا ادامدى ءتۇسىنۋ ءۇشىن تىڭدايتىن ادامدار ورتاق ءتىل تابىسادى.  ءبىر سوزبەن ايتقاندا, بۇل داعدى الدىڭعى ەكەۋىنە تىرەلەدى. مارتين ليۋتەر كينگتىڭ اتاقتى ءسوزىنىڭ باستى يدەياسى - "مەنىڭ ارمانىم بار". بۇل - ورتاق ءتىل تابىسۋ يدەياسىنىڭ ناق ءوزى. ول ادامداردى ءوز كوزقاراستارىن  سالىستىرۋعا جانە بىر-بىرىنەن ۇيرەنۋگە شاقىرعان. قاتىپ قالعان تاپتاۋرىندار ادامداردىڭ كوزقاراستارىنداعى  ايىرماشىلىقتى باعالاۋعا كەدەرگى كەلتىرەتىنىن ايتقان. سەبەبى, ادامدار ءبىر-بىرىن تىڭدامايدى, ءوز ويلارىمەن الەك بولادى.

7-داعدى. ءجۇز قايراۋ. جەتىنشى داعدى الدىڭعىلاردىڭ بارلىعىن بىرىكتىرەدى. نەگىزىندە, بۇل - ادام ءومىرىنىڭ بارلىق فيزيكالىق, مەنتالدى, رۋحاني جانە الەۋمەتتىك اسپەكتىلەرىنەن تۇراتىن, تۇراقتى جاڭارىپ, جەتىلىپ وتىرۋ ءۇردىسى. ستيۆەن كوۆي جۇمىسقا قابىلەتتىلىكتىڭ جوعارى دەڭگەيىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ادامدارعا ۇنەمى جەتىلىپ وتىرۋدى تىلەيدى.