بالانى جەمقورلىققا بالاباقشادان باستاپ ۇيرەتەتىن - ءوزىمىز

مىنا ەكى جايت ءالى ەسىمدە. كەشە عانا بولعانداي... ول كەزدە ۇستازدىق ەتىپ جۇرگەن ەدىم...

***

ارتۇرلى بايقاۋلار... قايدا بۇرىلساڭ, قايدا قاراساڭ... ءادىل وتەتىنى بار, وتپەيتىنى بار. وقۋشىلارىمدى قىركۇيەك باستالعالى 4-5 بايقاۋعا قاتىستىردىم. بىرەۋىنەن عانا ىنتالاندىرۋ الدىق. ال قالعاندارى (كىل شىعارماشىلىق بايقاۋلار) ءتىپتى "كوزگە ىلىنبەدى".

- جارايدى, ىزدەنۋى از, كوركەمدىك جاعى ناشارلاۋ, يدەياسى اشىلماعان, تاقىرىپ وزەكتى ەمەس, ەرەجەدە بەكىتىلگەن ساناۋلى بەتتەن اسىپ كەتتى دەلىك. ال, وندا جۇلدەگە لايىقتى شىعارمانى وقىتىڭىزشى؟ ۇزدىك سۋرەتتى كورسەتىڭىزشى؟ - دەسەك, العان جاۋابىمىز: 

- ءسىز ءبىزدى تەرگەيىن دەدىڭىز بە؟ ونى قايتپەكسىز؟ سىزدەردىكى ناشار! كەلەسى جولى جاقسىلاپ جازىپ كەلسىن بالالارىڭىز... سۋرەتتى دە دۇرىستاپ, تاقىرىپقا ساي سالسىن...
قويماي دا, قويماي سۇراعان سوڭ, ۇزدىك سۋرەت مىنانداي بولادى دەپ, ۇلكەن فورماتتى قاعازعا سالىنعان الدەبىر ادەمى بالەرينانىڭ سۋرەتىن كورسەتەدى ماعان. 
- ءبىراق مىنانىڭ الماتىنىڭ كۇنىنە ارنالعان تاقىرىپقا قاتىسى قانشا؟ ەرەجەدە ا4, ا3 فورماتقا سالىنسىن دەلىنگەن. ءبىز ءدال سولاي سالىپ كەلدىك. ءتىپتى ادەمى سالىندى. تاقىرىپقا ساي! ىشىنەن تاڭداپ اكەلدىك ەڭ جاقسىلارىن... وندا سۋرەتتەرىمىزدى قايتارىڭىز!...

- سىزگە نە كەرەك؟ قايتارىلمايدى. ەرەجەدە سولاي. ۇزدىك شىعارمانى دا كورسەتپەيمىز!
- ەرەجەگە ساي سالىنباعان سۋرەت قالاي ۇزدىك بولادى؟ ال, شىعارمالار شە؟...
- ... 

وقۋشىلاردىڭ ءۇمىتىن ۇكىلەپ شىعارمالارىن الىپ كەلگەن جەرىمنەن قۇرى قول, باسىم سالبىراپ قايتتىم... بالالارعا نە ايتامىن؟ نەگە بالەرينا سالمادىڭدار؟ نەگە از-اق جازبادىڭدار دەيمىن بە؟
وسىدان كەيىن قالاي عانا وقۋشىلارىمدى بايقاۋعا سۇيرەيمىن؟ 

***

9-سىنىپتا وقيتىن ءسىڭلىمنىڭ ءبىلىمى وتە جاقسى. ماقتاۋىم ەمەس. راس,  تىم جاقسى وقيدى. ىزدەنەدى. ۇستازدارى دا ماقتايتىن قىز. سول ءبىلىمى زايا كەتپەسىن, ءبىر باعىتقا بۇرىلسىن دەپ, فيزيكادان عىلىمي جوبا جازىپ, قورعاپ كورسەڭشى دەدىم. كەلىستى. ۇستازىنا باردىم. "عىلىمي جوباعا تاقىرىپ تاڭداپ, سىڭلىمە باعىت كورسەتسەڭىز. ول ءوزى جازادى. تەك اراسىندا تەكسەرىپ, جەتەكشىلىك ەتسەڭىز..." دەپ ايتسام, "اقشالارىڭ كوپ پە؟ "انشەيىن" سەرتيفيكات الۋ ءۇشىن 90 مىڭ كەرەك. بار ما؟ ءقازىر-اق سەرتيفيكات بەرەدى. ءقازىر بىلىممەن الىپ شىعاتىندار از. ءبىلىمى بولسا دا, اقشامەن كەلگەندەر وزىپ كەتەدى. ونىڭ جاقسى وقيتىنىن بىلەمىن. بوسقا كوڭىلى قالىپ قالادى..." - دەدى اپايى...

وسىدان كەيىن قاي جەتىسكەن ءبىلىم؟ جاستار ىزدەنبەيدى, وقىمايدى, ونداق-مۇنداق دەپ ايتىپ كورىڭىزشى؟ العاش ءبىلىم الار قابىرعادان باستاپ وسىنداي ادىلەتسىزدىكتى كورىپ, سەزىنىپ وسكەن بالا ەرتەڭ ەلدىڭ قامىن قالاي جەسىن؟ قالاي؟ ءار پاننەن 4-5 كىتاپ ارقالاپ, ساعات سانىن كوبەيتىپ وقىعاننان نە پايدا ءبىزدىڭ كەزدە وقىعان ءبىر كىتاپتىڭ قۇنىنا جەتپەسە!؟ كىم كىنالى؟ ەرتەڭ ستۋدەنت بولعاندا جۇمىس جاساپ, سەسسياسىن اقشامەن جابا سالۋدى مەكتەپتەن باستاپ ۇيرەتىپ جاتقان جوقسىزدار ما "شەندىلەر, شەكپەندىلەر"!؟ 

قاپ,  اتتەگەن-اي! وكىنىش وزەكتى ورتەپ بارا جاتىر!  اشۋىم كەلىپ الدەكىمدەرگە جەر تىرەپ تۇرعانداي, ادىلدىكتى جاقتايتىنداي, جۇزدەرىندە تۇلكى بەينەسى, جۇرەكتەرى دۇنيەگە تولعان, كوزدەرىن شەل باسقان بىرەۋلەر جوعارىعا وتىرىپ العان! ايتقانىمدى وتىرىك دەڭىزدەرشى؟ "سوندايلاردىڭ" كەسىرىنەن قانشاما بالا ارمان كوككە ۇشىپ, الىسقا جەتەلەر قاناتتارى قيىلدى, قانشاما راسىندا ەلدىڭ, قازاقتىڭ, جاستاردىڭ, قازاق ءتىلىنىڭ قامىن جەيتىن اعاي-اپايلارىم جانە ولاردىڭ ۇلى ىستەرى كوزگە كورىنبەيتىن كولەڭكەدە قالىپ قويدى دەسەڭشى! بالاپاندار, پەرىشتە تىلەكتى, كوڭىلدەرى پاك بۇلدىرشىندەر, ارداقتى, ەلدىڭ ەلەۋلى, حالقىنىڭ قامىن جەيتىن, قازاعى ءۇشىن ايانباي تەر توگىپ جۇرگەن اعاي-اپايلارىم, "سول بىرەۋلەر" ءۇشىن سىزدەردەن كەشىرىم سۇرايمىن...

اقشا, اقشا دەپ... قاي جەرگە دەيىن بارار ەكەنبىز...

***

قازىر وقۋشىلار بۇرىنعىداي كۇندەلىك ۇستامايدى. باعانى عالامتور ارقىلى ارنايى سايتقا قويىپ وتىرادى. مۇنىڭ قولدانىسقا ەنگەنىنە كوپ بولمادى. ونسىز دا ميى اشىپ جۇرگەن ۇستازدار مەن وقۋشىلار ءۇشىن بۇل باعدارلامانىڭ پايداسىنان زيانى كوپ سياقتى.

بيىل ءبىر تانىسىمنىڭ قىزى مەكتەپ بىتىرەدى. ەرەكشە كۋالىككە ۇمىتكەر. ءبىرىنشى سىنىپتان باستاپ بەسكە وقىپ كەلەدى. توعىزىنشى سىنىپتان كەيىن مەكتەبىن اۋىستىرۋىنا تۋرا كەلدى, وتباسىلىق جاعدايعا بايلانىستى. جاقىندا اناسىن مەكتەپ ديرەكتورى شاقىرتىپتى. نەگە دەيسىز عوي. شاقىرتۋ سەبەبى مىنادا ەكەن.

"قىزىڭىز التىن بەلگىمەن بىتىرگەنىن قالاساڭىز, اقىسىن تولەسەڭىز بولعانى..."

يا, ءدال وسىلاي, "ساتىلادى" دەپتى. ءبىلىم ساتىلادى. قاعىس ەستىمەدىڭىز, التىن بەلگى ساتىلادى! جانە قاراپايىم اتا-انا بولساڭىز, باعاسىن قالتاڭىز كوتەرەتىنىنە كۇمانىم بار. 

"جارايدى, باعاسى قانشا" دەسە, ايتپاپتى. قۇپيا دەمەك. تولەيمىن دەسە, باعاسىن ايتادى ەكەن.

"ونسىز دا ءبىرىنشى سىنىپتان باستاپ بەسكە وقىپ كەلە جاتقان قىزىما التىن بەلگى كەرەك ەمەس, ەرەكشە كۋالىك السا دا جەتەدى" دەگەن تانىسىمىزعا: "وعان دا تولەيسىز" دەپتى. بۇل نە سۇمدىق! تابەلدىڭ بارىندە تايعا تاڭبا باسقانداي ايقايلاپ تۇر بەستىكتەرى! سونى كورە تۇرا, ءارى تەستتەن جاقسى باعا السا دا, ەرەكشە كۋالىگىن بەرمەيىن دەپ تۇر ما؟ 

ۇبت-عا دايىندىق سىناعىنان قانداي دا ءبىر پاننەن "3" السا, ونى كۇندەلىك.كز-عا قويسا, وندا التىن بەلگى تۇرماق, ەرەكشە كۋالىكتەن دە قاعىلادى ەكەن. سوندا سونشا جىل العان ءبىلىمىن قايداعى ءبىر سىناقتىڭ ناتيجەسىنە قاراپ باعالاي سالا ما؟ ۇبت دەگەننىڭ ءوزى وقۋشىنىڭ ناقتى ءبىلىمىن تەكسەرەتىن ءادىس ەمەس قوي!

سويتىپ, الگى قىز دايىندىق سىناعىنان ءبىر پاننەن "3" الىپتى. سوندا ديرەكتورى شاقىرىپ, تولەسەڭىز, باعاسىن تۇزەپ جازدىرتامىن دا, ەرەكشە كۋالىككە ىلىنەدى دەپتى... ادىلدىكتى جاقتايتىن تانىسىم باس تارتىپتى. 

***

وزى ۇستاز اپكەمنىڭ تۇڭعىشىندا دا وسىعان ۇقساس جاعداي بولعانىن جوعارىدا جازدىم. ءدال سول قىزى ەشكىمگە ەشنارسە تولەمەي-اق "التىن بەلگىسىن" الىپ, بۇگىندە ەلىمىزدىڭ بەلدى وقۋ ورىندارىنىڭ بىرىندە 2 كۋرستا گرانتتا  وقىپ ءجۇر. 

تۇبى ادىلدىك ورنايدى ءبارىبىر! تەك جولى قيىن, سالماعى  اۋىر...

تۇيىن: بالاباقشادان باستاپ تاربيەشىسىنە سىيلىق بەرىپ, بالاما "دۇرىستاپ" قاراڭىز دەپ, مەكتەپتە باعاسىن كوتەرتۋ ءۇشىن ۇستازىنا اقشا بەرىپ... نەگىزى بالانى جەمقورلىققا ۇيرەتەتىن مىنا - ءوزىمىز. بالىق بەكەر باسىنان شىرىمەيدى. ءبارىن اۋەلى وزىمىزدەن, ىسىمىزدەن, ارەكەتىمىزدەن باستايىق. سوندا ۇرپاقتى ورىنسىز كىنالاۋدى قوياتىن شىعارمىز.