ات باسىنداي التىن بەرسەڭ دە, كىرۋگە رۇقسات بەرمەيتىن عالامشارداعى 10 جەر

ات باسىنداي التىن بەرسەڭ دە, كىرۋگە رۇقسات بەرمەيتىن جەر بەتىندەگى 10 جەر تۋرالى ەستىپ پە ەدىڭىز؟  ەستىمەدىڭىز دە, وقىمادىڭىز دا ما؟ ەندەشە, qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى وقىرماندار نازارىنا ءدال سونداي 10 جەردى ۇسىنادى. 

بۇل جەرلەرگە ءتىپتى جەر شارىنداعى ەڭ باي ادامداردىڭ وزىنە كىرۋگە تىيىم سالىنعان. بۋنكەرلەر, قۇپيا ايماقتار, ارالدار, جەراستى زەرتحانالارى... وسىنىڭ ءبارى دە ادام بالاسىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتارى انىق. اتالمىش كورىكتى جەرلەردىڭ ءبارىنىڭ دە وزىنە ءتان قۇپياعا تولى تاريحى بار.

1.جىلان ارالى

اتلانت مۇحيتىنداعى كەيمادا-گراندي ارالىندا, برازيليا جاعالاۋىنا جاقىن ورنالاسقان ارال. بۇل - جەر شارىنداعى ەڭ ۋلى جىلاننىڭ ءبىرى – ارالدى بوتروپس تىرشىلىك ەتەتىن بىردەن ءبىر مەكەن. ولاردىڭ پوپۋلياسياسىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن ارالدى ماڭگىلىككە جاۋىپ تاستاعان.

الايدا, بيلىك باسىنداعىلار ارالعا كىرۋگە تىيىم سالۋ ارقىلى تەك جوعالىپ كەتۋ ءقاۋپى تونگەن جىلاننىڭ بۇل ءتۇرىن ساقتاپ قالۋدى عانا ويلاعان جوق, سونىمەن قاتار, ادامداردىڭ دا قاۋىپسىزدىگىنە الاڭدادى. سەبەبى, بۇل ارالدا ءار جەر قاۋىپ-قاتەرگە تولى. ءبىر شارشى اۋماققا كەم دەگەندە ءبىر جىلاننان جەتەدى.

2. بۇكىلالەمدىك تۇقىم ساقتايتىن قويما

ۇلەن قويما نورۆەگيادا ورنالاسقان. ونىڭ تەرەڭدىگى 140 مەتر. كۇزەت قىزمەتى ءتىپتى تاڭ قالدىرارلىق. ولاي بولۋى بەكەر ەمەس. سەبەبى, قويما ىشىندە ءارتۇرلى مادەنيەتتىڭ ءجۇز مىڭ ميلليون تۇقىمى ساقتالعان. "قويما عالامدىق اپات بولا قالعان جاعدايدا" دەپ, الدىن الا ساقتىق شاراسى رەتىندە سالىنعان. بۇل قويمادا جەر شارىنداعى ءاربىر ەلدىڭ ءوز بولىگى بار.

3.سين شي حۋان-دي ءقابىرى

1974 جىلى تابىلعان يمپەراتور سين ششي ءحۋان-ديدىڭ ءقابىرى سول كۇيدە اشىلمادى. ونىڭ اشىلۋىنا قارسىلىق بىلدىرگەن بەلسەندىلەر كوپ بولدى. ولاردىڭ پايىمداۋىنشا, قازبا جۇمىستارى كەزىندە عىلىم مەن تاريح ءۇشىن باعا جەتپەس قۇندى جادىگەرلەرگە زيان ءتيىپ نەمەسە مۇلدەم قۇرتىپ الۋى مۇمكىن.

4.سيۋرتسەي ارالى

بۇل جەر يسلانديا ماڭىنا ورنالاسقان. ول بىرنەشە جەراستى جانارتاۋلارىنىڭ ءبىر مەزەتتە بىرگە اتقىلاۋى ناتيجەسىندە پايدا بولعان. 1963 جىلدان بەرى بار. اۋماعى 3 شارشى شاقىرىمداي. ونىڭ اياقاستىنان پايدا بولۋى جەر شارىنداعى تالاي عالىمنىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتتى. سيۋرتسەي ارالى جەر شارىندا تىرشىلىكتىڭ قايدا پايدا بولعانىنىڭ اينىماس ۇلگىسىندەي. بۇل ۇردىسكە كەدەرگى جاساماس ءۇشىن ول جەرگە بوگدە ادامدارعا كىرۋگە تىيىم سالىنعان.

5. №51 اۋماق

2013 جىلعا دەيىن اقش بيلىگى الدەبىر №51 اۋماق بار دەگەن قانداي دا ءبىر قاۋەسەت پەن كەز كەلگەن دالەلدى  بارىنشا جاسىرۋعا تىرىستى. ونداي ەشبىر جەر جوق دەپ كەسىپ ايتىپ ءجۇردى.

بۇگىندە  ول جەر جەر شارىنداعى ەڭ جابىق جانە قۇپياعا تولى اسكەري بازا.  ول لاس-ۆەگاستان 135 شارشى شاقىرىم جەردە ورنالاسقان. اتالمىش اۋماق كەز كەلگەن جاڭا قارۋدى سىناۋعا جانە اسكەري سىناقتار وتكىزۋگە تاپتىرماس ورىن بولىپ تابىلادى. راستالماعان اقپاراتتار كوزىنە سۇيەنسەك, اۋماق  بوگدەعالامشارلىقتاردىڭ عارىش كەمەسىنىڭ اپاتقا ۇشىراعان جەرىندە پايدا بولعان. سول سەبەپتى,  ول جەردى بۇكىل الەم نازارىنان بارىنشا جاسىرۋعا تىرىسقان.

6. سولتۇستىك سەنتينەل ارالى

ۇندى مۇحيتىنىڭ جاعالاۋىندا ورنالاسقان. سول جەردى مەكەن ەتەتىن ابوريگەندەر ءۇشىن ول وزگەلەرگە جابىق ارال. ولارعا وركەنيەت ءالى كۇنگە دەيىن جەتپەگەن. سول سەبەپتى, ءۇندى بيلىگى تايپا ومىرىنە ارالاسپاۋعا شەشىم قابىلدادى. ارالدى تولىقتاي شارپىعان الاپات سۋنامي بولعان كەزدە ارال تۇرعىندارىنا كومەك كورسەتۋ ءۇشىن ارالعا ارنايى ۇشاقتار جىبەرىلدى. الايدا ابوريگەندەر ولارعا تاس لاقتىرىپ, ساداقپەن اتقان. بۇل ارەكەتتەرىمەن ولار ءوز ومىرلەرىنە ارالاسپاۋ كەرەكتىگىن اشىق ايتقانداي بولدى. سودان باستاپ ءۇندى بيلىگى ول ارالدى تىيىم سالىنعان دەپ جاريالاپ, قايتا اياق باسقان ەمەس.

7.لاسكو ۇڭگىرى

بۇل ۇڭگىر – فرانسيا اۋماعىندا ورنالاسقان تابيعي قۇبىلىس. ۇڭگىردىڭ قابىرعالارىندا 17 مىڭجىلدىق تاڭعاجايىپ ءارى قايتالانباس ەرەكشە سۋرەتتەر بار. ۇزاق ۋاقىت بويى لاسكو ۇڭگىرى ساياحاتتاۋشىلارعا تاپتىرماس كەرەمەت جەر بولدى. ءبىراق ۋاقىت وتە كەلە سۋرەتتەر وزدىگىنەن جوعالا باستادى. ونىڭ سەبەبى, ادامنىڭ تىنىسىنان بولىنەتىن كومىرقىشقىل گاز ەكەنى انىقتالدى دا, ۇڭگىرگە بوگدە جاندارعا كىرۋگە تىيىم سالدى.

8.مورگان ارالى

وڭتۇستىك كارولينا جاعالاۋىندا ءقاۋىپتى ءبىر جەر بار. ول - مورگان ارالى. ول جەردە  مايمىلدىڭ كەمىندە  5 مىڭى تىرشىلىك ەتەدى. ولار مۇندا پۋەرتو-ريكو ادامدارىنىڭ ارقاسىندا اكەلىنگەن. باستاپقىدا ۇشىق اۋرۋىمەن بىرنەشەۋى عانا اۋىرسا, بۇگىندە بۇل بارلىق مايمىلعا جۇققان.  ادامداردىڭ ارالعا كىرۋىنە قاتاڭ تىيىم سالىنعان. سەبەبى, ادام دا اتالمىش اۋرۋدى جۇقتىرىپ الۋى ىقتيمال.

9.ۆاتيكاننىڭ قۇپيا مۇراعاتى

ريم پاپاسىنىڭ جەكە كىتاپحاناسىندا كىتاپ وتە كوپ. ول ۆاتيكان قابىرعالارىندا ورنالاسقان جەكە مۇراعاتىندا ساقتالعان. ءبىر سورەسىنىڭ ءوزىنىڭ ۇزىندىعى – 90 شارشى شاقىرىمدى قۇرايدى. وكىنىشكە قاراي, راستاي الماي وتىرعان اقپاراتقا سەنسەك, كىتاپتار مەن ماتەريالداردىڭ تەڭ جارتىسى كۇللى الەمنەن جينالعان وككۋلتتىق (سوقىر سەنىم) ادەبيەتتەن قۇرالعان.

10.نييحاۋ ارالى

سوناۋ 1864 جىلدان باستاپ ارال بوتەن ەشكىمدى كىرگىزبەيتىن روبينسوندار وتباسىنىڭ يەلىگىنە ءوتىپ كەتكەن. مۇندا عالامتور دا, بايلانىس قۇرالدارى دا, جول دا, كولىك تە, دۇكەن دە جوق. قۋات كوزىن كۇن ساۋلەسىنەن الادى. ارالدان كەتكەن تۋىستارى ارالعا تەك شاقىرتۋ ارقىلى عانا قايتا كىرە الادى.

دەرەككوز: prikolno.cc

اۋدارعان: ماقپال سەمباي