ءومارالى ادىلبەكۇلى: قىتايداعى 2 ملن قانداستى ەڭبەك كۇشى رەتىندە اكەلۋ كەرەك
  • usd 468.56

  • eur 497.56

  • rub 7.3

  • cny 67.18

16 ءساۋىر, 18:59:41
الماتى
+35°

17 ءساۋىر, 2018 ۇلى كوش

ومارالى ادىلبەكۇلى: قىتايداعى 2 ملن قانداستى ەڭبەك كۇشى رەتىندە اكەلۋ كەرەك

ال ونداعى قاراپايىم قا­زاقتار دا ءوز قۇقىعىن قورعاي بىل­مەيدى.

 ؛

«؛قازاق ادەبيەتى»؛ گازەتى ؛«؛جەبەۋ»؛ رەسپۋبليكالىق قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ءتوراعاسى ءومارالى ادىلبەكۇلىنىڭ سۇحباتىن جاريالادى. ؛


&ndash؛ شىڭجاڭداعى ساياسي جاع­؛داي­؛دىڭ كۇردەلەنۋى جانە ول تۋرالى انىق اق­؛پاراتتىڭ از بولۋى ەل ىشىندە ءتۇرلى اڭگىمەلەردى ۇدەتىپ جىبەرگەن سىڭايلى. ءسىز باس­؛قارىپ وتىرعان بىرلەستىك بۇل ما­؛سەلەنىڭ وڭتايلى شەشىلۋى جولىندا ءبىر­؛قاتار شارۋا اتقارىپ ءجۇر ەكەن. قا­؛زىرگى جاعداي قالاي, ونداعى ازا­؛مات­؛تار پاس­؛پورتتارىن قايتارىپ الدى ما؟
&ndash؛ ەڭ العاش 2017 جىلدىڭ قاڭتار ايىن­؛دا ءبىز ءبىر توپ قانداسىمىزدىڭ قى­؛تايعا قايتىپ جاتقانىن ەستىدىك. قور­؛عاس بەكەتىندە ادام شامادان تىس كو­؛بەيىپ, ءبىرىنشى كۇنى ارعى بەتكە وتە ال­؛ماعان اعايىن ەكىنشى كۇندى كۇتىپ قي­؛نالىپ قالىپتى. بۇعان تۇرتكى بول­؛عان قىتايداعى ءتيىستى مەكەمە­؛لەر­؛دىڭ بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتا زەينەتكە شىق­؛قان قىزمەتكەرلەردىڭ ءارى كوم­؛پارتيا مۇشەلەرىنىڭ ءوز مەكەمەسىنە با­؛رىپ قايتادان تىركەۋدەن ءوتۋى كە­؛رەك دەگەن نۇسقاۋ ەكەن.
شىڭجاڭ اۆتونومياسى اۋما­؛عىن­؛دا قولعا الىنعان بۇل تەكسەرۋ ىلە قازاق وبلىسىنا كەلگەندە ءبىراز وز­؛­؛گەرىپ, جەرگىلىكتى ورگان باسشى­؛لا­؛رى اسىرا سىلتەپ جىبەرگەن. ءتىپتى, كەي جەرلەردە «؛قازاقستان ازامات­؛تىعىن الساڭ, قىتايدان نە ءۇشىن زەينەتاقى الا­؛سىڭ؟»؛ دەپ ءبىراز ازاماتتىڭ پاس­؛پورتىن جيىپ العان. بۇل جا­؛­؛ع­؛داي­؛لاردىڭ ءجاي-جاپسارىن انىق ءبىلۋ ءۇشىن قىتاي مەملەكەتتىك ورىن­؛دا­؛رىنىڭ وكىلدەرىمەن ءۇش-تورت رەت كەزدەستىك. استاناداعى باس ەلشى ءبىزدى ءوزى قابىلدادى. ونىڭ الدىندا قى­؛تاي­؛دا ء«؛بىر بەلدەۋ, ءبىر جول»؛ اتتى حا­؛­؛­؛لىقارالىق ىنتى­؛ماقتاستىق فو­؛رۋمى ءوتىپ, وعان ءبىز­؛دىڭ ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ قاتىسقان ەدى. وسى جيىننان سوڭ قازاقستانداعى قى­؛تايدىڭ باس ەلشىسى ءبىرقاتار ازا­؛ماتتاردىڭ باسىن قوسىپ, ءباسپاسوز ءماس­؛ليحاتى سەكىلدى ءتۇسىندىرۋ باس­؛قوسۋىن وتكىزدى. الماتىدان بىر-ەكى جىگىت باردىق. وسى جيىندا دا مەن وسى ماسەلەنى باس ەلشىگە جەتكىزدىم. «؛قىتاي مەن قازاقستان مەملەكەتى­؛نىڭ 20 جىلدىق دوستىق قارىم-قا­؛تى­؛ناسىنىڭ ارقاسىندا ەكى ەلدىڭ ەكو­؛نوميكاسى ەداۋىر ىلگەرىلەدى. قى­؛تايدا ءبىزدىڭ كوپتەگەن قان­؛داس­؛تارىمىز تۇرادى. ەكى ەل اراسىن­؛داعى قا­؛رىم-قاتىناستى نىعايتۋ جو­؛لىندا جوعارىداعى بيلىك وكىل­؛دەرى كوپ يگى ءىس اتقارعانىمەن, ونى ۇلكەن قالالاردان شالعايدا جات­؛قان اۋىل اكىمدىكتەرى دۇرىس ورىنداماي جا­؛تادى»؛, &ndash؛ دەپ ايتا كەلە شىڭجاڭ ول­؛كەسىندەگى پاسپورت جيناپ الۋ ناۋ­؛قانىنىڭ سالدارى­؛نان قازاقستانعا قاي­؛تا الماي جات­؛قان ادامداردىڭ سانىن كورسەتتىك. باس ەلشى قىتاي ەلىندە زەينەتكە شىققان ادامدار قى­؛تاي ەلىنىڭ دامۋىنا ەڭبەگى مەن ماڭ­؛داي تەرىن سىڭىرگەن ادامدار. ولار سول ەڭبەگى ءۇشىن بەرىلەتىن زەي­؛نەتاقىسىن الەمنىڭ قاي تۇپكىرىندە جۇرسە دە الا الادى. مۇنى جەرگىلىكتى ورگان قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۇستاپ قالۋعا, بەرمەي قويۋعا حاقىسى جوق. ىق­؛-
ت­؛يارحات العانداردىڭ ىقتيار­؛حا­؛تىن جوققا شىعارۋعا دا ولاردىڭ قۇزىرەتى جۇرمەيتىنىن ايتتى.
ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەندە وسى ما­؛سەلەگە بايلانىستى قازاقستانعا قىتايدان قىزمەت توبى كەلەتىنى بەل­؛گىلى بولدى. ول الدىمەن استا­؛نا­؛عا, سوسىن الماتىعا كەلىپ بىزبەن كەز­؛د­؛ەستى. ءبىز ءوز پىكىرىمىزدى اشىق اي­؛تىپ, ناقتى قيىندىققا تاپ بول­؛عان 15 ادامنىڭ ءتىزىمىن بەردىك. قى­؛تاي­؛دىڭ سولتۇستىك شىڭ­؛جاڭىن­؛داعى ءتورت ايماقتان قازاقستانعا كەلگەن 200 مىڭعا تاياۋ ادام بار. ونىڭ بى­؛رەۋى­؛نىڭ زەينەتاقىسىن توقتاتقان, بى­؛رەۋىنىڭ پاسپورتىن الىپ العان, بەرۋى­؛نىڭ اكە-شەشەسى قوناققا با­؛رىپ كەلە الماعان, ەندى ءبىرىنىڭ بالا­؛سى بارىپ قايتپاعان. سولاردىڭ بار­؛لىعىن جيدىق, «؛جەبەۋ»؛ قورى­؛نىڭ بەس مۇشەسىن قوسقاندا 15 ادام­؛دى قىتايدىڭ باس كونسۋلى قابىل­؛دا­؛دى. سول كەزدە كوپتەگەن ادامدار بۇل كەزدەسۋگە بارعىسى كەلدى. ءبىراق ول رەسمي كەزدەسۋ بولعاسىن الدىن الا ءتىزىم بەلگىلەنىپ, كوپ ادام كىرە المادى. دەلەگاسيانىڭ قۇرامىندا قى­؛تاي سىرتقى ىستەر مەكەمەسىنىڭ حات­؛شىسى, قىتاي مادەنيەت دەپار­؛تامەنتىنىڭ, ەڭبەك دەپارتامەنتىنىڭ باسشىلارى بار جەتى ادام بار. ءۇش ساعاتتاي قىزۋ تالقىدا ءبىز بارلىق ما­؛سەلەنى ناقتى فاكتىلەرمەن انىق­؛تاپ ايتتىق. ول دەلەگاسيا ءوز ەلدە­؛رى­؛نە بارىپ بۇل ماسەلە جو­؛نىندە جۇ­؛مىس توبىن جاساقتاپ, ماسەلەنى انىق­؛تايتىنىن ايتتى. ارادا ەكى-ۇش كۇن وتكەندە ىلە قازاق وبلىسىندا جيىپ الىنعان پاس­؛پورتتار تارا­؛تى­؛لىپ بەرىلدى دەگەن حابار الدىق. توق­؛تاعان زەينەت­؛اقىلارىن بەرگەن. ءبىراق زەينەتكە شىقسا دا پارتياعا مۇشە بولىپ وتىرعان مەملەكەتتىك كادر­؛لار بار. ولاردىڭ كوبى پارتيا­؛نىڭ مۇشەسى, ءقازىر بىزدە پارتيالىق ءتارتىپ كۇشەيىپ تۇر, سول سەبەپتى پار­؛­؛­؛تيانىڭ قاي مۇشەسى قاي جەردە جۇر­؛گەنىن ءبىلۋىمىز كەرەك, سوندىق­؛تان ولار ەكى ايدا ءبىر رەت وزدەرى­؛نىڭ قايدا تۇر­؛عاندارىن حابارلاپ وتىرۋى كە­؛رەك دەدى. ىحتيارحاتتى دا قايتارىپ بەر­؛گەن. ءبىراق قىتاي پاسپورتتارىن ءار ادامنىڭ تۇرعىلىقتى جەرىندەگى مەكەمەگە سىلتەپ, تۇرعىلىقتى جەر­؛دە­؛گى مەكەمە باسشىسى قازاقستانعا با­؛رىپ كەلۋگە رۇقسات بەرسە بارىپ كە­؛لىپ تۇرادى دەدى. ال ونداعى باس­؛شى­؛لار ءارتۇرلى عوي&hellip؛ كەيبىر مەكە­؛مە­؛لەر رۇقساتىن بەردى, كەيبىرى بەر­؛مەدى. وسى ارالىقتا بىزگە ارىزدانىپ كەل­؛گەن ءبىراز كىسىلەردىڭ تۋىستارى­؛نىڭ ەلگە ورالۋىنا ىقپال ەتتىك.
قىتايداعى بۇل ماسەلەنى ونداعى تيبەت, ۇيعىر ماسەلە­؛سىمەن قاتار قويىپ حالىقارالىق داۋعا اينال­؛دىر­؛عىسى كەلەتىن مۇددەلى توپتار بار. ال ءبىز ءوز الدىنا دەربەس ەلمىز. 27 جىل بويى قالىپتاسقان سىرت­؛قى سايا­؛سي جۇيەمىز بار. قىتايداعى قا­؛­؛زاق­؛تار وتە كوپ ەمەس &ndash؛ 2 ملن, قا­؛­؛زاق­؛تار شوعىرلانعان جەردە قى­؛تايدىڭ ۇلكەن ساياساتىنا قايشى كە­؛لەتىن وقيعالار ورىن الىپ جات­؛قان جوق. سول سەبەپتى ونداعى حا­؛لىق­؛تى وسى داۋ­؛دان اراشالاپ ال­؛ساق. ول قىتاي­؛دىڭ ىشكى شارۋاسى, دە­؛گەنمەن ونى ديپلوماتيالىق جول­؛مەن شەش­؛سەك. ويتكەنى, قىتاي­؛دىڭ بىزدە كوپتەگەن مۇددەسى بار. مۇناي-گاز سالاسىندا قىتايدىڭ ۇلەسى 20 پايىزعا جەتتى, وز­؛گە دە سا­؛لا­؛لاردا ءبىرشاما ۇلەسى بار. ءقا­؛زىر بىزگە شەتەلدەن كەلگەن ازا­؛مات­؛تارعا ەڭبەك ليسەنزياسىن بەرۋ تالا­؛بى كۇشەيدى. ال قىتايداعى 2 ملن قان­؛­؛داسىمىز ۇلكەن ەڭبەك كۇشى. ولار­؛­؛دى قىتاي كومپانيا­؛لارى­؛مەن بىر­؛گە ەڭبەك كۇشى رەتىندە الىپ كەلۋ­؛­؛گە مۇمكىندىك جاسالسا جاقسى بو­؛لار ەدى.
&ndash؛ وسى ۇسىنىسىڭىزدى تارقا­؛تىپ اي­؛تاسىز با؟ سىزدىڭشە, ونىڭ قان­؛داي جولى بولۋى مۇمكىن؟
&ndash؛ ول ءبىزدىڭ سىرتقى ىستەر مي­؛نيسترلىگىندەگى ازاماتتاردىڭ كا­؛سى­؛بي بىلىكتىلىگىنە بايلانىستى. ءقا­؛زىر مي­؛گ­؛راسيا جونىندەگى زاڭ ءبىر­؛شاما كەمەلدەندى. بۇرىنعى زاڭ بويىنشا ءاربىر قىتاي ازاماتى ءبىر جىلدىق نەمەسە كوپ­؛جىلدىق ۆي­؛زا الىپ ساۋدا جاساپ جۇرە بە­؛رە­؛تىن. ال جاڭا زاڭ بو­؛يىن­؛شا ونداي ادام­؛دارعا ەڭبەك لي­؛سەنزياسى بە­؛رىلمەيتىن بولدى. ەڭبەك ليسەن­؛زيا­؛سىن الۋ ءۇشىن قازاقستانعا ين­؛ۆەس­؛تيسيا سالۋىڭ كەرەك. سوسىن 40 ادامعا ءبىر لي­؛سەن­؛زيا بەرىلەدى. ماسەلەن, ءۇش ليسەنزيا الساڭىز 120 ادامعا جۇمىس بەرۋىڭىز كەرەك. بۇل 120 ادام ويدان قۇرالعان ادام ەمەس, وعان 10 مىڭ تەڭگە ايلىق بەر­؛سەڭىز دە, ولاردىڭ الەۋمەتتىك, زەي­؛­؛نەتاقى, مەديسينالىق سا­؛لىق­؛­؛تا­؛رىن تولەپ وتىرۋىڭىز ءتيىس. مۇ­؛نى قى­؛تاي ازاماتتارى جاقسى سە­؛زىنىپ وتىر. بۇرىن قىتايلىق كوم­؛پانيا­؛لار اسپازىنان جۇر­؛گىزۋ­؛شىسىنە دەيىن سول ەلدەن الىپ كەلە­؛تىن. ءقازىر ولاي ەتۋ ولارعا ءتيىم­؛سىز. ال وسى تۇستا ءبىز­؛دىڭ ديپلوماتتار بى­؛لىكتىلىك تانىتىپ, قىتايداعى قا­؛زاقتاردان ليسەنزيا تالاپ ەت­؛پەي­؛تىندەي كەلىسىمگە كەلسە ءبى­؛راز ما­؛سەلە شەشىلەر ەدى دەگەن وي­؛دا­؛مىن. بۇدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن اشى­؛ل­؛عان اقتوعاي كەنىن قىتايلار ەكى جىلدا سالىپ ءبىتتى. سوندا جۇ­؛مىس ىس­؛تەگەن ازامات­؛تاردىڭ بار­؛لى­؛عى دەر­؛لىك ءبىزدىڭ قانداستارىمىز. بۇل قى­؛تايعا دا, بىزگە دە پايدالى.
&ndash؛ ءقازىر ساياسي ۇيرەنۋگە الىن­؛عان قازاقستان ازاماتىنىڭ ناقتى سا­؛نىن انىق بىلەسىزدەر مە, قانشا ادام؟
&ndash؛ بەيرەسمي دەرەك بويىنشا سە­؛­؛گىز-توعىز ادام. ناقتى اقپارات­؛قا سۇيەنسەك ءۇش-تورت فاكتى تىر­؛كەل­؛گەن ەكەن. ءبىز وتكەن جولى ەلشى­؛لىك­؛كە حات جازعانبىز. سوندا بىزگە ونىڭ سە­؛بەپتەرىن ايتتى, ءتۇسىندىرۋ جۇ­؛­؛مىس­؛تارى ءجۇرىپ جاتىر دەدى. بى­؛رەۋى ەلى­؛مىزدىڭ ەلشىلىگىنىڭ ارالاسۋى­؛مەن 8 ايدان كەيىن قايتىپ كەلدى, بۇل جا­؛عدايلار التاي, تارباعاتاي اي­؛ماق­؛تارىندا كەزدەسىپ وتىر, باسقا جەر­؛لەر ازىر­؛شە تىنىش. «؛ساياسي ۇي­؛رەنۋ»؛ ناۋ­؛قا­؛­؛نىنىڭ ماقساتى تۋ­؛رالى باس كون­؛سۋلدىڭ ورىن­؛­؛با­؛سا­؛رىنان, پەكين­؛دەگى ورتا دارەجەلى شە­؛نەۋنىكتەن سۇرادىم, بۇل ناۋ­؛قان­؛دى جۇزەگە اسى­؛راتىن ءتيىستى ورىن­؛داردىڭ بار ەكەنىن جانە وعان كەز كەلگەن باسشى ارالاسا الماي­؛تىنىن ايتتى. ءبىراق شەتكەرى اي­؛ماقتاردا اسى­؛را سىلتەۋ بولعانىن جا­؛سىرمادى. مۇ­؛نىڭ ار جاعى قا­؛لاي بولاتىنىن بول­؛جاۋ قيىن.
بۇرىن قازاقتار كوپ قونىس­؛تان­؛عان سولتۇستىك شىڭجاڭ ولكە­؛سىن­؛دە ساياسي ۇيرەنۋ دەگەن بولما­؛عان. 2017 جىلدىڭ ماۋسىم, شىلدە ايلارىنان باس­؛تاپ ساياسي ۇيرەنۋ دە­؛گەن شىق­؛تى. وعان ءبىزدىڭ قانداستارى­؛مىز­؛­؛دىڭ اراسىنان ۋاتساپ جۇيەسىن قول­؛دان­؛عاندار كىرىپ كەتىپ جاتىر. وسى­؛نىڭ ءوزى قىتايداعى قازاق ما­؛سەلەسىن حالىقارالىق داۋعا اي­؛نال­؛دىرعاننان شىعار. ءبىز ءوز ەلىمىزدە وتى­؛رىپ, ءجونسىز ايعايلاپ-اتتان­؛داي بەرەمىز. بىزدە كىسىلىك قۇقىق, دەموكراتيا دەگەن جاق­؛سى ۇعىم, ءتاتتى ۇعىم بار. ءبىراق, قى­؛تاي­؛دىڭ وبەكتيۆتى, سۋبەكتيۆتى جاع­؛داي­؛­؛لارىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. بۇل ايت­؛­؛قانىما كەيبىر ادام­؛دار مەنى قى­؛تايدان قورىقتى دەپ ويلاۋى مۇم­؛كىن. ءبىراق, بۇل قورىق­؛قاندىق ەمەس. دەربەس ەل رەتىندە ءبىز ءوز مۇد­؛دەمىزدى مادەني تۇر­؛دە, ەكى ەلدىڭ زاڭ­؛دارىن نەگىزگە الا وتى­؛رىپ قور­؛عاي ءبىلۋىمىز كەرەك.
قازىر قىتاي ەلى ءبىزدىڭ مەملە­؛كەت­؛پەن تىعىز قارىم-قاتىناس جا­؛ساۋعا مۇد­؛دەلى. ء«؛بىر بەلدەۋ, ءبىر جول»؛ يدەياسىن ن.نازارباەۆ ۋني­؛ۆەر­؛سيتەتىنە كەل­؛گەن­؛دە قحر باس­؛شى­؛سى سي سزينپين ور­؛تاعا سال­؛عان. ودان بو­؛لەك, «؛باتىس ەۋ­؛رو­؛پا &ndash؛ با­؛تىس قىتاي»؛ تاس جولى سا­؛لى­؛­؛نىپ جاتىر. ول جول تولىق ىسكە قو­؛سىلسا بۇكىل قىتايدىڭ تاۋارى ەۋ­؛روپاعا 20 كۇندە جەتەدى. ونىڭ 1500-2000 شاقىرىمى ءبىزدىڭ قازاقستاندى باسىپ وتەدى. بۇل قازاق­؛ستانعا وتە ۇل­؛كەن پاي­؛دا, ءبىز مۇنى دۇرىس پاي­؛دالانا ءبىلۋى­؛مىز كەرەك. شىڭ­؛جاڭ­؛داعى ەرەكشە جاع­؛دايعا ءارى ەلى­؛مىز­؛دىڭ ميگراسيا زاڭى­؛نىڭ كۇشەيۋىنە بايلانىستى قى­؛تاي ازاماتتى­؛عىمەن جۇرگەن كوپ­؛تەگەن ورتا-شا­؛عىن بيزنەس وكىل­؛دەرى نارىقتان ىعىسۋدا. باراحولكا, التىن وردا بازارلارىنان بۇنى بايقاۋعا بو­؛لادى. بۇل ەلىمىزدىڭ ورتا-شاعىن بيز­؛نەس وكىل­؛دەرى, اسىرەسە جاستار ءۇشىن نارىق­؛تان ءوز ۇلەسىن الۋدىڭ تاپ­؛تىرماس ورايى. مەن ايتار ەدىم, جاستارىمىز ار­؛زان اتاق, اي­؛عاي قۋماي, كۇنى-تۇنى الەۋ­؛مەتتىك جە­؛لىگە جەگىلمەي, ءوز جاع­؛دايىن, وت­؛باسىنىڭ جاعدايىن دۇرىس­؛تاپ السا قۇبا-قۇپ بولار ەدى.
&ndash؛ شىڭجاڭداعى جاعدايدىڭ كيىن­؛دى­؛عى قازاقستانعا كوشىپ كەل­؛گىسى كەلگەن اعايىندارعا قالاي اسەر ەتتى؟
&ndash؛ 8 ناۋرىز كۇنى, ال­؛ما­؛تىدا باس كونسۋلدىڭ ورىن­؛با­؛سارى باستاعان ءۇش كىسىمەن «؛جە­؛بەۋدىڭ»؛ كەڭەس مۇ­؛شەلەرى كەڭ كو­؛لەم­؛دە پىكىر الماستىق. 20 ناۋرىز كۇنى ءتورت ادام استا­؛نادا قحر باس ەلشىسىنىڭ قابىل­؛داۋىن­؛­؛دا بولىپ شىڭجاڭداعى جاع­؛داي­؛لار جونىندە قان­؛داس­؛تا­؛رى­؛مىز­؛دىڭ ارىز-ارمانىن جەتكىزدىك. ەكى رەتكى كەز­؛­؛دەسۋى­؛م­؛ىز دە اشىق, بۇكپەسىز جاع­؛داي­؛دا ءوتتى. باس ەلشى ءساۋىر ايىنىڭ ور­؛تاسىندا وسى ءبىز كوتەرگەن ما­؛سە­؛لەلەر جو­؛نىندە شىڭجاڭعا ەلشىلىك, كون­؛سۋل­؛دىق اتىنان ار­؛ناۋلى قىزمەتتىك توپ جىبەرەتىنىن ايتتى ءارى ەكى ەل قا­؛رىم-قاتىنا­؛سى­؛نىڭ جوعارى دەڭ­؛گەيدە دامىپ جات­؛قانىن, ءارقان­؛داي ماسەلەنى بوگدە كۇشتەردى ارالاس­؛تىرماي ديپ­؛لو­؛ماتيالىق جولمەن شەشۋ مۇمكىندىگى بار ەكەنىن ايتتى. ەس­؛تى­؛سەك بۇل ار­؛نايى قىز­؛مەت توبى ۇرىمجىگە با­؛رىپ­؛تى. ەلى­؛مىز دە­؛موك­؛­؛راتيالىق قۇقىق­؛تىق زايىر­؛لى مەم­؛لەكەت. ازامات­؛تارىمىز ءباس­؛پاسوز ەركىندىگىن ەركىن سەزىنەدى. دە­؛سە دە ۇلت­؛تىق, الەۋ­؛مەتتىك, قوعام­؛دىق قاي­؛شىلىقتاردى قوزدىرعىسى كەلە­؛تىن, راستالماعان اقپارات­؛تار­؛مەن حا­؛لىق­؛تى اداس­؛تىر­؛عىسى كەلە­؛تىن, البىرت جاس­؛تاردىڭ وتانشىل­؛دىعى مەن ۇلت­؛شىل­؛دىعىن باسقا ماقساتتا پايدا­؛لا­؛نىپ قالعىسى كەلەتىن كومەسكى كۇش­؛تەر جان­؛تالاسۋدا. ولاردىڭ باس­؛تى ماقساتى قازاق كوشىن توقتاتۋ. ول ماقسات­؛تارىن بەلگىلى ءبىر دارە­؛جەدە ىسكە اسىرىپ ۇل­؛گەر­؛دى. ءقازىر مەم­؛لەكەتتىك ارنالار بۇل ماسەلەدە سابىرلىق ساقتاپ وتىرسا دا, كوپ­؛تەگەن سايتتار مەن الەۋمەتتىك جەلى ار­؛قىلى قى­؛تاي حالقىنا قارسى شۋ كوت­؛ەرىلدى. ودان قىتاي ساياساتىنا ەمەس, جەكە حالىققا دەگەن وشپەن­؛دى­؛لىك­؛تى ۇدە­؛تەتىن پيعىل بايقالىپ قال­؛دى. ءبىراق, بارلىق مەملەكەتتىڭ ءوز قا­؛­؛تەلى­؛گى, كەمشىلىگى, سىڭارجاق­؛تى­؛لى­؛عى بولا­؛دى. ال بىزدەگى كەي سايتتار مەن الەۋ­؛مەت­؛تىك جەلىدەگى كەيبىر ازا­؛ماتتار ونى ەس­؛كەرمەي, ءجونسىز شۋ­؛لا­؛تىپ جاتىر. ونى قىتاي تاراپى بىل­؛مەي وتىرعان جوق, ءبىلىپ وتىرۋى دا مۇمكىن. ولار­؛دىڭ ىشىندە دە ۇلت­؛شىل­؛دارى بار عوي, ولار سول مەملە­؛كەت­؛تە ءوسىپ-ونىپ, تا­؛ريحي وتانىنا كەلىپ قىتاي ەلى تۋرالى جاعىمسىز ءسوز ايتقاندارعا وزدەرىنشە توس­؛قاۋىل قويعىلارى كەلۋى مۇمكىن. ءسوي­؛تىپ, ولاردى تاريحي وتىنىنا جى­؛­؛بەر­؛مەۋ كەرەك دەگەن وي تاستاۋى دا ىق­؛تيمال. انىعىن ايتساق, سوڭعى 20 جىل قىتاي قازاقتارى ءۇشىن وتە با­؛قىت­؛تى جىل بولدى. قازاقتىڭ ەسەسى قايت­؛قان, ەڭسەسى تىكتەلگەن كەزەڭ بول­؛­؛­؛دى, التاي مەن اتىراۋدىڭ ارا­؛سىن­؛دا ەر­؛كىن قالىقتادىق. ۇرىم­؛جىگە, پەكينگە توي­؛عا باردىق. قازاق­؛ستان شەتتەن كەل­؛گەن ورالمان­؛دارعا كوپ­؛تەگەن جەڭىل­؛دىك­؛تەر بەردى. قانشاما ازامات جۇمىس تاپ­؛تى, جاعدايلارىن جاسادى, بالا­؛لارى ەسەيىپ شەتەلدە ءبىلىم الۋدا. وسى مامىراجاي تىرشى­؛لىكتى كورە ال­؛مايتىن كۇشتەر بار عوي. شىڭجاڭ ايماعى قى­؛تايدىڭ كوپۇلتتى, كوپدىندى, ءتۇرلى ما­؛دەنيەت توعىسقان كۇردەلى ايماعى. ول جەردە ءار ۇلت­؛تىڭ ىشكى قايشىلىعى, ءار توپ­؛تىڭ اراسىنداعى مۇددەلەر بار, ول بۇرىننان قوردالانىپ قالعان. ول ۇلتتار مەن توپتاردىڭ وكىلدە­؛رى­؛نىڭ ءبى­؛رازى قۇقىق قورعاۋ سالاسىندا وتىر. جوعارىداعى ءسال قاتايعان سايا­؛­؛ساتتى مۇن­؛دا وتىرىپ «؛شاش ال دە­؛سە باس الىپ»؛ ورشىتكەندەر جوق ەمەس.
&ndash؛ حالىقتىڭ وسىنشا سارساڭعا ءتۇسۋى ءوز قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرىنە سالعىرت قاراۋىنان بولعان شىعار, ءسىز قالاي وي­؛لايسىز؟
&ndash؛ بۇل ءسوزىڭىزدىڭ جانى بار. دەي­؛تۇر­؛­؛عانمەن, قىتايدى قۇقىق­؛تىق ەل دەپ ايتا المايمىز. قىتاي رەس­؛پۋب­؛ليكاسى قۇرىل­؛عاننان كەيىن مادەني توڭ­؛كەرىس, ونشىلدىققا قارسى توڭ­؛كەرىس دەگەن ناۋقاندار كوپ بولدى. ال كەيىن دەن سياو­؛پين بيلىك باسىنا كەلگەننەن كەيىن قىتاي ەكونومي­؛كا­؛عا كوڭىل ءبو­؛لىپ, ءبىراز دامىدى. بۇ­؛دان بىر-ەكى جىل بۇرىن قىتايدا وت­؛كەن جيىندا قىتاي ەميگرانتتار قوعامىنىڭ ءتوراعاسى­؛نىڭ اۋزىنان «؛1980 جىل­؛دارى قىتاي مەن باتىس­؛تىڭ ار­؛سىندا تەكەتىرەس يدەو­؛لوگيا سالا­؛سىندا نەمەسە سوسيا­؛ليزم مەن كاپي­؛تاليزمنىڭ اراسىنداعى قايشى­؛لىق بولسا, ال ەندى ءقازىر قىتاي مەن باتىس اراسىنداعى پارىق كىسىلىك قۇ­؛­؛قىق پەن دەمو­؛كراتياعا دەگەن تا­؛نىم­؛­؛عا نەگىز­؛دەلگەن»؛, &ndash؛ دەگەن پىكىردى ەس­؛­؛تىدىم. دەمەك, بۇرىنعىعا قاراعان­؛دا ءبىر تابان العا جىلجۋ بار. دەگەن­؛مەن قۇقىق ماسەلەسى, اسىرەسە شىڭ­؛جا­؛ڭ­؛­؛دا تولىق رەتتەلگەن جوق, ادام­؛­؛­؛­؛­؛داردىڭ بۇل تۇرعىداعى تانىمى وتە تومەن. ويتكەنى, 1980 جىلدارى «؛نا­؛عىز سوسياليزم قايدا؟ ول شىڭ­؛جاڭدا. ناعىز يسلام قايدا؟ شىڭ­؛جاڭدا»؛ دەگەن ءسوز شىقتى. 1980 جىل­؛­؛­؛داردا قىتايدىڭ وزىندە دە­؛موك­؛راتيالىق رەفورما از دا بولسا جۇ­؛زەگە اسقانىمەن شىڭجاڭ باس­؛شى­؛لارى ونداعى حالىقتىڭ كوپۇلتتى ەكەنىن سىلتاۋ ەتىپ ول رەفورمانى تو­؛لىق جۇزەگە اسىرعان جوق. وڭتۇستىك قىتايدا, شان­؛حاي­؛دا, پەكيندە بول­؛عان رەفورما شىڭجاڭدا جۇرگەن جوق. سونىڭ زاردابى ءقازىر كورىنىپ وتىر. قى­؛تاي­؛دا سەپەراتيستىك ۇيىم­؛داردىڭ ءقاۋپى ۇلعايدى. ونىڭ دا سۋ­؛بەك­؛تيۆتى, وبەكتيۆتى سەبەپتەرى بار. ال سوڭعى جىلدارى شىڭجاڭعا كەل­؛گەن باسشى ازاماتتار مۇنى شە­؛شۋدە قاتاڭ پوزيسيا ۇستانا باستادى. ولار­؛عا ءبىرشاما قۇقىقتىق باسىم­؛دىق بەرىلگەن. ال وعان تومەندەگى زاڭ قىز­؛مەتكەرلەرىنىڭ ساياسي ساۋات­؛سىز­؛دى­؛عى, زاڭدىق تانىمىنىڭ تومەندىگى قوسىلدى. ال ونداعى قاراپايىم قا­؛زاقتار دا ءوز قۇقىعىن قورعاي بىل­؛مەيدى. ويتكەنى, ولاردىڭ دا زاڭ جو­؛نىنەن تانىمى تومەن. قاراپايىم مى­؛سال ايتايىن, 25 جىلدىڭ ىشىندە ەلگە كەلىپ تۇراقتاپ قالۋدىڭ مۇم­؛كىندىگى كوپ بولدى. ال ولاردىڭ كوبى ىق­؛تيارحاتپەن ەكى ەل اراسىن جول قىلدى. ونىڭ ۇستىنە قازاقستان ازا­؛ماتتىعىن السا, قىتايداعى زەي­؛نە­؛تاقى توقتاپ قالادى دەگەن ۇرەي بول­؛­؛دى. ارعى بەتكە وتكەن سايىن ۆي­؛­؛زا اشىپ اۋرەگە تۇسپەس ءۇشىن ىق­؛تيار­؛ح­؛­؛اتپەن جۇرگەن اعايىننىڭ با­؛سىنا بۇل جاعداي تاياق بولىپ تيگەنى راس. ء«؛ار ءىستىڭ قايىرى بار»؛ دەمەكشى ءبىز بۇدان دا ءوتۋىمىز كەرەك شىعار&hellip؛
&ndash؛ بۇرىن قىتايداعى ورتالىق ۇلت­؛تار ۋنيۆەرسيتەتى مەن ىلە پەدو­؛گو­؛گيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە عانا قازاق ءتىلى كافەدراسى بولسا, بىلتىر بەي­؛جىڭدەگى شەت تىلدەرى ۋنيۆەرسي­؛تە­؛تىندە, بيىل شانحايداعى شەت تىلدەرى ۋني­؛ۆەرسيتەتىندە, شي ان قالا­؛سىنداعى ءبىر ۋنيۆەرسيتەتتە قازاق ءتىلى كا­؛فەد­؛رالارى اشىلعان ەكەن. قىتايدىڭ ست­؛راتەگيالىق ارىپتەس رەتىندە ءبىزدىڭ ەلدى قاتتى زەرتتەي باساعانى باي­؛قا­؛لادى. قازاق­؛ستان تاراپىنان قىتاي ەلىن زەرتتەۋ ءىسى قاي دەڭگەيدە ءجۇرىپ جا­؛تىر؟
&ndash؛ ءقازىر تايۆاندى قوسپاعاندا, قى­؛تايدا وتىز ولكە بار دەسەك, سو­؛نىڭ كوبىندە ورتا ازيانى زەرتتەۋ ينس­؛تيتۋتتارى بار. ولاردىڭ نەگىزگى جۇ­؛­؛­؛مىسى &ndash؛ قازاقستان مەن ورتا ازيا مەملەكەتتەرىن زەرتتەۋ. مەن وقى­؛عان پەكيندەگى ۇلتتار ۋني­؛ۆەر­؛سيتەتىندە قازاق ءتىلى كافەدراسى بول­؛دى, ءقازىر ول &ndash؛ فاكۋلتەت. ودان كەيىن شىڭجاڭ ۋنيۆەرسيتەتىندە, ىلە قازاق وبلىسىنىڭ ورتالىعى ىلە پەداگوگيكالىق ۋنيۆەر­؛سيتە­؛تىندە قا­؛زاق ءتىلى كافەدراسى اشىل­؛دى. ەندى ءقا­؛زىر پەكيندەگى شەت تىلدەر ۋني­؛ۆەرسيتەتىندە, شي ان قالاسىنداعى وقۋ ورنىندا قازاق ءتىلى كافەدراسى اشىلدى. شي ان قىتايدىڭ باتىس سولتۇستىگىندەگى ەڭ ءىرى قالا, كەزىندە قىتايدىڭ ورتا­؛لىعى بولعان. وتكەن جىلى شانحايداعى قازاق ءتىلى كا­؛فەد­؛راسىن بىتىرگەن قىزداردى كور­؛دىم. بۇرىن قازاق ءتىلى كافەدرالارىنا تالاپكەرلەر ورتاشا بالمەن تۇسەتىن, ءقازىر جوعارى بال العان بالالار ءتۇ­؛سىپ جاتىر. ەندى 10-20 جىلدىڭ بە­؛دە­؛رىندە قازاقشا سايراپ تۇرعان قى­؛تاي جاستارى ءوسىپ شىعادى. ولار­؛دىڭ كوپشىلىگى ديپ­؛لوماتيالىق جول­؛­؛عا تۇسسە, كەيبىرى ۇلكەن-ۇلكەن كا­؛­؛سىپ­؛ورىنداردا جۇمىس ىستەيتىن بو­؛­؛ل­؛ادى.
بۇل تۇرعىدا ءبىز ءالى دە كەنجەلەپ تۇر­؛مىز. ءقازىر قىتايدان كەلگەن قا­؛زاق ازاماتتارى ازىراق قىتايشا بىل­؛گەنىمىزگە ءماز بولىپ ءجۇرمىز. ءبى­؛راز جىل ىشىندە قازاق ءتىلىن وقىپ جات­؛قان قىتاي جاستارى ءوسىپ شىق­؛قان­؛دا شىندىعىندا ءبىز نانسىز قا­؛لا­؛مىز. قىتايدا «؛سوعىستا ءوزىڭدى دە, جاۋىن­؛دى دا تولىق تۇسىنسەڭ جەڭىل­؛مەي­؛­؛سىڭ»؛ دەگەن قاناتتى ءسوز بار. كۇل­؛­؛لى قىتاي زيالىلارى وسىنى ۇستا­؛­؛نادى.
سول سەبەپتى كورشىمىزدى تەرەڭ تا­؛­؛نىپ, ونىمەن قارىم-قاتىناستا مەي­؛لىنشە نازىك, ءارى وتە ساق بول­؛عا­؛نى­؛مىز ابزال.
شە­؛­؛كارامىز اشىق, ونى جاۋىپ قويا ال­؛مايمىز. ال بۇل تۇستا قىتايعا جۇ­؛تىلماۋ ءۇشىن ۇلى قورعاندى ادام­؛داردىڭ جۇرەگىنە سالۋىمىز كەرەك. بۇل كەزىندە قىتايدىڭ اتاقتى بي­؛لەۋشىسىنىڭ اۋزىنان شىققان قا­؛نات­؛تى ءسوز. ال ۇلى قور­؛عاندى حالىقتىڭ جۇرە­؛گىنە سالۋ ءۇشىن ەلدىڭ الەۋمەتتىك جاع­؛دايىن كوتەرۋگە, ءبىلىمىن تەرەڭ­؛دەتۋگە جول اشۋىمىز قاجەت. سوندا حالىقتىڭ جۇرەگىندە ءوز ەلىنە دەگەن ادالدىق ۇيالايدى. ال مەملەكەتتى قورعاۋدا وعان ادال بولۋدان ارتىق كۇش جوق. ال ادال بولۋ ءۇشىن ۇرپاق ءبى­؛لىمدى بولۋى ءتيىس.
&ndash؛ قىتايداعى قازىرگى قازاق وقىر­؛مانى قازاق جازۋشىلارىنىڭ قاي شى­؛عارمالارىمەن جاقسى تانىس؟ ون­؛داعى جاستار قازاق ءباسپاسوزىن ءسىز ستۋ­؛دەنت كەزدەگىدەي ۇدايى وقي ما؟
&ndash؛ سوڭعى شيرەك عاسىر كەرەمەت جاق­؛سى ۋاقىت بولدى. كەزىندە قا­؛زاق­؛ستاندا وتكەن قىسقى وليم­؛پيادانى قىتايدىڭ ءتورتىنشى ارناسى تىكەلەي ەفيردەن تاراتتى. سونى كورگەن قا­؛زاق جاستارى بىر-بىرىنە: «؛قانداي كە­؛رەمەت ەلىمىز بار, جەرىمىز بار. ءبىز مۇندا نە ىستەپ ءجۇرمىز؟ ءوز ەلىمىزگە كە­؛تەيىك»؛, &ndash؛ دەگەن ۇران كوتەرگەن. ودان بولەك قازاقستانداعى بۇكىل ين­؛تەرنەت سايتتارىن ونداعى ازامات­؛تار كۇندەلىكتى تۇتىناتىن. قىتايدا­؛عى مەن بارعان ۇيلەردىڭ بارلىعىندا قازاقستاننىڭ تۋى تۇراتىن. سوڭعى 20 جىل ىشىندە قىتاي قازا­؛عىنا قا­؛زاقستاننىڭ ىقپالى وتە جوعارى بول­؛­؛دى. قاراپايىم مىسال­؛مەن-اق كوپ دەرەك كەلتىرۋگە بولا­؛دى. بىزدە 2000 جىلداردان باستاپ ەكونوميكا وتە قارقىندى دامىدى. قاراپايىم قا­؛زاق ءوزىنىڭ ۇيىنە جيھاز السا دا قى­؛تايعا باراتىن. ال قازاقستاننان شىڭ­؛جاڭ ايما­؛عىنا بارىپ ساۋدا جا­؛ساعان ۇلكەن كومپانيالار قان­؛شاما؟.. وسىنىڭ ارقاسىندا شە­؛كا­؛­؛را­؛نىڭ تۇبىندەگى شاعىن قالالاردا, ءۇرىمشى, قۇلجا قالا­؛لارىندا ەكى ارادا بروكەرلىك جۇمىسپەن اينالى­؛سا­؛تىن قازاق جاستارىنىڭ توبى قا­؛لىپ­؛تاستى. قازاقستان ەكونومي­؛ك­؛ا­؛سىنىڭ دامۋى قىتايداعى قا­؛زاق­؛تاردىڭ دا جاع­؛دايىن ءدۇر كوتەرگەنىن مويىن­؛داۋى­؛مىز كەرەك. بۇل &ndash؛ ەكونوميكا­؛لىق ىقپال. ال مادەني ىقپال دا كو­؛رەر كوزگە ايقىن كورىنىپ تۇر. قى­؛تايداعى 6-7 باسپا وسىندا شىق­؛قان كىتاپتاردىڭ ءبىرازىن قايتا با­؛سىپ وتىردى. قازاقستاندا ءباسپاسوز بەتىنە شىققان ەڭ جاقسى ماقا­؛لالار قىتايدا شاعىن كىتاپ بولىپ باسى­؛لىپ جاتتى. بۇل قا­؛زاقستان­؛داعى رۋحاني جاعدايدىڭ قى­؛تاي قازاق­؛تارىنا قانشالىقتى اسەر ەتكەنىن اپ-انىق كورسەتىپ تۇر. وكىنىشكە قاراي, بىلتىردان باستاپ مۇنىڭ بارلىعى توقتادى. ينتەرنەت جەلىلەرى جابىق. بۇعان قىتاي ەلى­؛نىنىڭ ىشكى ساياساتىنىڭ قاتايۋى, جەر­؛گىلىكتى بيلىك ورىندا­؛رىنىڭ اسى­؛را سىلتەۋى جانە مۇنداعى اعايىننىڭ ما­؛سەلەنىڭ بايىبىنا بارماي كوپ شۋ شىعارۋى سەبەپ بولىپ وتىر. ءبىز بۇدان ەش ۇتقان جوقپىز, ۇتىلدىق. ال ءقازىر پاسپورتتاردىڭ بارلىعىن جيىپ الدى. كەي ازاماتتار ساياسي ۇيرە­؛نۋگە كىرىپ جاتىر. ودان قاشان شىعارى بەلگىسىز. ازاماتتىق قۇقىق تۇرعىسىنان بۇل ىسكە ءبىزدىڭ ەلباسى ارا­؛لاسسا عانا شەشىلەدى دەپ ويلاي­؛مىن. ويتكەنى, ءبىزدىڭ پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ ديپ­؛لو­؛ماتيالىق شەبەر­؛لىگى وتە مىقتى. ول قىتاي­؛دىڭ بۇرىنعى باسشىسىمەن دە جاقسى ءتىل تابىسقان, قازىرگى باس­؛شىسىن دا جاقسى بىلەدى. ەكى ەل باس­؛شىلارى ارالاسىپ, ءوزارا كەلى­؛سىمگە كەل­؛سە, مەنىڭشە بۇل قىسىم ازايادى. كو­؛شى-قون ماسەلەسىنىڭ رەتتەلۋىنە كوپ كەدەرگى كەلتىرگەن «؛سوتتىلىق»؛ تۋ­؛رالى انىقتاما الۋ ماسەلەسى اراعا ءۇش جىل سالىپ ەلباسىنىڭ پارمە­؛نىمەن شەشىل­؛گەنى بەلگىلى. كەز كەلگەن ماسەلەنىڭ شەشىمى بولاتىنى سەكىل­؛دى, بۇل ماسەلەنىڭ دە ءتۇبى شەشىمى بو­؛لادى دەپ سەنەم. ءبىر جاعىنان حا­؛­؛لىق تىم ەرەنسىز بولماۋ كەرەك ەكە­؛­؛نىن ءتۇسىندى. وسى مەزەت شيەلە­؛نى­؛سىپ تۇرعان دۇنيە شەشىلسە كوشى-قون­؛نىڭ تاعى ءبىر التىن ءداۋىرى تۋادى دەپ ويلايمىن.
&ndash؛ قىتايدىڭ سىرتقا ەسىك اشۋ سايا­؛ساتىنىڭ قازاقستانعا پايداسى قان­؛داي, زيانى نەدە؟
&ndash؛ قىتاي ءقاۋپى بىزدە 1990 جىل­؛دار­؛دان بەرى قوزعالىپ كەلەدى. اسىرە­؛سە سىرتقى كۇشتەر ونى ۇدايى ەسى­؛مىزگە سالىپ تۇرادى. جالپى, جاۋ سىرت­؛تان كەلمەيدى, ىشتەن شىعادى. ەل ىشىندەگى الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك, تا­؛بىستىڭ دۇرىس بولىنبەۋى, كلان­؛دىق تار­؛تىستار ءتۇرلى قاقتىعىستار تۋ­؛عىزادى. بۇل بەلگىلى جاعداي. جەر-جاھانداعى قاي مەملەكەتتىڭ ساياسي جاعدايى تۇراقسىز بولسا, ونىڭ استارىندا سىرتقى فاكتور ەمەس, ىشكى فاكتوردىڭ ىقپالى بولعانىن ءبىلۋ قيىن ەمەس. ءقازىر ءبىزدىڭ ەلدىڭ ميگراسيا زاڭى كەمەلدەندى. ءدال وسى كە­؛زەڭدە الماتى قالاسى مەن الماتى وب­؛لىسىندا مىقتاپ قولعا الىنا باس­؛تادى. تەك قازاقستان عانا ەمەس, بۇ­؛كىل الەم قىتايدىڭ دەموگرا­؛فيا­؛لىق ەكسپانسياسىنان ساق­؛تانادى. قىتاي حالقىنىڭ 62 ملن-ى شەتەلدە تۇرادى ەكەن. قىتاي حالقى بۇرىن «؛مۇحيت بار جەردە قىتاي بار»؛ دەسە, ءقازىر «؛كۇن تۇسكەن جەردىڭ بارلىعىندا قىتاي بار»؛ دەپ ايتادى.
بولاشاقتا قىتايدىڭ ەڭبەك كۇ­؛شى سىرتقا شىعۋىن ازايتادى. ويت­؛كەنى ءبىر بالا ساياساتىنىڭ قار­؛قىنى كۇشتى بولعاندىقتان ءدال ءقازىر ولاردا ەڭبەك كۇشى بۇرىن­؛عى­؛داي كوپ ەمەس. ءبىر بالانىڭ ناعاشى اتا-اجە­؛سى, ءوز اتا-اجەسى, اتا-اناسى ءۇش وت­؛با­؛سى ءبىر بالا باعىپ وتىر. ءقازىر قى­؛تايدا ەڭبەك زاڭى شىقتى: 200-300 دوللارعا ءار ادام جۇمىس ىستەمەيدى. سوڭعى جىلدارى قىتاي زاۋىتتارى ۆەتنامعا, يندونە­؛زياعا كوشىپ جا­؛تىر. الەۋمەتتىك جاعدايى وتە تومەن ازا­؛ماتتار بول­؛ماسا شەتەلگە جۇمىس­؛قا بارعىسى كەلەتىن ادام از. ءبىزدىڭ ەلگە ولار اۋىلشارۋاشىلىق سالا­؛سى­؛نا كەلۋگە مۇددەلى. ءبىراق ولارمەن اۋىل­؛شارۋاشىلىق سالاسىندا بىرى­؛گىپ جۇمىس ىستەۋ ساياساتىن ءجىتى وي­؛لا­؛نىپ جۇزەگە اسىرعان ءجون.
قىتاي ءبىزدىڭ ەلگە ادەيى, اشىق­؛تان-اشىق ءقاۋىپ توندىرەدى دەپ ويلاۋ دۇرىس ەمەس. ول ەلدىڭ دە ءوزىنىڭ ىشكى قاي­؛شىلىعى جەتەدى. وڭتۇستىك پەن سول­؛تۇستىك, باي مەن كەدەي, تيبەت ما­؛سەلەسى, ۇيعىر ماسەلەسى سەكىلدى كۇر­؛مەۋى شەشىلۋى ءتيىس دۇنيەلەرى بار.
«؛بوس جاتقان جەر جاۋ شاقىرا­؛دى»؛ دەگەن ءسوز بار عوي. ءبىزدىڭ جەرىمىز كەڭ, بايلىعىمىز كوپ, ادامدارى­؛مىز­؛دىڭ ءبىلىمى ورتادان جوعارى. ءبىز­؛دىڭ ەڭ وسال جەرىمىز &ndash؛ حالىق سا­؛نى­؛نىڭ ازدىعى. ول ءۇشىن شەتەلدەگى قان­؛داستارىمىزدى الىپ كەلىپ, دە­؛موگرافيالىق جاعدايى­؛مىزدى تۇزە­؛گە­؛نىمىز ابزال. 1962 جىلى قازاق­؛ستان­؛عا قىتايدان ءجۇز مىڭداي قازاق كەل­؛دى, ولاردىڭ ءار وتباسىندا بالا سا­؛نى وننان كەم بولعان جوق. سوڭعى 20 جىلدا دا شەتەلدەن كوپتەگەن قان­؛داستارى­؛مىز كەلدى. كوشى-قون سايا­؛ساتى كەشەندى تۇردە ودان ءارى جۇيە­؛لى جالعاسسا دەگەن ءۇمىت ءبار.
دال ءقازىر كوشى-قوننىڭ ىلگەرى جىل­؛جۋى ءۇشىن قازاقستان تارا­؛پى­؛نان كە­؛دەرگى جوق. قيىندىق قىتاي تارا­؛پى­؛نان تۋىنداپ تۇر. ول جاق­؛تاعى ازا­؛ماتتارعا پاسپورتتارى بەرىلىپ, ەلگە قايتار مۇمكىندىك تۋسا كوپ ادام لاپ ەتىپ ەلگە اعىلعالى تۇر.
&ndash؛ تاۋەلسىزدىك العان العاشقى جىل­؛­؛دارى قىتايدان كەلگەن قازاقتار ورىس ءتىلىن بىلمەگەندىكتەن كوپ قيىن­؛دىق­؛قا تاپ بولاتىن. ءقازىر سول قيىن­؛دىق سەيىلدى مە؟
&ndash؛ تۇرمىستىق جاقتان سەيىلدى. مەن قازاقستانعا 1994 جىلى كەل­؛دىم, ول كەزدە بانككە, پوشتاعا كىر­؛سەڭىز سارى شاشتى قىزدار كوپ وتى­؛راتىن. ولارعا ورىس ءتىلىن بىل­؛مەي­؛مىن دەپ ايتساڭ «؛ەسىڭ دۇرىس پا؟..»؛ دەگەندەي اڭتارىلىپ قاراي­؛تىن. ءقازىر بازار, پوشتا, بانك, حا­؛لىق­؛قا قىزمەت كورسەتۋ ورىندارى قا­؛زاق تىلىندە سويلەي باستادى. ءبىراق مەم­؛لەكەتتىك ءىس قاعازدارى ءالى دە ورىس تىلىندە جۇرگىزىلەدى. ونداعى ورىس ءتىلىنىڭ ىقپالى سەيىلە قويعان جوق, وعان مەن تۇسىنىستىكپەن قاراي­؛مىن. ونىڭ دا ءوز ۋاقىتى كەلەدى.
&ndash؛ اڭگىمەڭىزگە راقمەت!

اڭگىمەلەسكەن ؛
نازىم دۇتباەۆا.

"قامشى" سىلتەيدى

قاتە تاپساڭىز, قاجەتتى بولىكتى تاڭداپ ctrl+enter باسىڭىز.

پىكىر قالدىرۋ

پىكىر