ساپارباەۆ كىممەن سوتتاسقالى ءجۇر؟

بەردىبەك ساپارباەۆ باسقاراتىن ءوڭىردى «؛ۇيقى قىسىپ»؛ بارادى. الدە بەكەڭ شەنەۋنىكتەرى شەتىنەن ۇيقىشىل ايماققا باسشى بولىپ بارعان با؟ بۇل جاعىن اجىراتۋ اركىمنىڭ ەنشىسىندەگى شارۋا. ءبىر انىق دۇنيە, ب.ماشبەكۇلى ماۋجىراي باستاعان قىزمەتكەرلەرىن ءجيى-جيى سىلكىلەيدى دە جاتادى. ءبىراق جانارى جۇمىلا باستاعان جانداردى سەرگىتۋگە قۇمار اكىمنىڭ بۇل جولعى ايقايى مۇلدە بولەك شىقتى. ول ەندى ءوزى ىلعي ۇرسىپ بەرەتىن «؛ۇيقىشىلداردى»؛ سۋرەتكە تارتىپ, جۇرتقا جاريا قىلعان جۋرناليستەردى اياماۋعا بەكىنگەن ءتارىزدى.

كۇنى كەشە عانا «؛كتك»؛ ارناسى اشۋعا مىنگەن اكىمنىڭ ادۋىندى سوزدەرىنەن ءۇزىندى كەلتىرە وتىرىپ, ادەمى ءبىر اقپارات بەردى. ونداعى مالىمەتكە قاراعاندا, جۋىردا وبلىس باسشىسى قاراماعىنداعى اتقامىنەرلەردىڭ باسىن قوسىپ, جينالىس وتكىزگەن كورىنەدى. سول جيىندا اكىمنىڭ ماڭىزدى اڭگىمەلەرىن ۇيىپ تىڭداۋى ءتيىس قىزمەتكەرلەردىڭ ءبىرقاتارى مۇلگىپ كەتسە كەرەك. مۇنى جەرگىلىكتى جۋرناليستەر سۋرەتكە ءتۇسىرىپ, گازەت بەتىنە باسقان. وسىعان شامدانعان اكىم اشۋ قىسقاننان بولار, ەكى تىلدەن «؛بوتقا جاساي»؛ وتىرىپ, ءبۇي دەپتى: -اناۋ جينالىسقا قاتىسقان جىگىت پوداەت ۆ سۋد ي زاششيششاەت سۆويۋ چەست. ا پوچەمۋ مى نە دولجنى زاششيششات سۆويۋ چەست, كاك وبلاستنوي اكيمات؟! پۋست دوكاجەت ەتا گازەتا, چتو پروحوديات تام سكۋچنو, ۆيالو. گدە ەتو بىلو؟! نۋ, ناكونەس, بۋدەتە رابوتات يلي نەت, سلۋشاي؟! بىردەڭە ايتسام, ۆوت جۇما كۇنى جينايىن دەپ جاتىرمىز دەيسىڭدەر»؛.

ەندى ويلاپ قاراڭىزشى, سوڭعى كەزدەرى بەردىبەك ماشبەكۇلى قانشا رەت قالعىپ-مۇلگىپ جۇرەتىن قىزمەتكەرلەرىنە ەسكەرتۋ جاسادى؟ ۇمىتساڭىز, ەسىڭىزگە سالايىق,

وڭىر باسشىسى بىرەر كۇن بۇرىن عانا  ؛وتكەن جىلدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەرىن تالداۋ كەڭەسىندە اۋىل اكىمدەرى مەن مەكتەپ ديرەكتورلارىنا شۇيلىككەن. ارينە, «؛ۇيقىاشار»؛ سوزدەرىن ايتۋدى ۇمىتقان جوق: ء«؛ومىر بويى اكىم بولامىن دەپ ويلايدى. ءاردايىم ايتامىن, بۇل اكەسىنىڭ ساتىپ العان قىزمەتى ەمەس. ال بىزدە كوپتەگەن اۋىل اكىمدەرى مەن مەكتەپ ديرەكتورلارى حان بولىپ العان. اۋىلدى ءوزىنىڭ جەكەمەنشىگى, مەكتەپتى ءوزىنىڭ مەنشىگى دەپ وتىرا بەرەدى. ءقازىر ۇيىقتاپ وتىراتىن زامان ەمەس!»؛.

سودان ءبىر كۇن ءوتتى مە, وتپەدى مە, اقتوبەدە كولىك ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا ارنالعان جيىن بولدى. وندا «؛اقتوبە-اتىراۋ»؛ تاسجولىنىڭ قۇرىلىسىنا قاتىستى ماسەلە تالدانعان. ارينە, اكىم ءجۇرىپ جاتقان جۇمىستىڭ بارىسىمەن تانىستى. سوسىن 2 ايدىڭ ىشىندە بارلىق قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ دايىن بولۋ كەرەكتىگىن, ساۋىردە قۇرىلىس باستالاتىنىن, وعان دەيىن بارلىق تەحنيكانىڭ ساقاداي-ساي تۇرۋى قاجەتتىگىن ەسكەرتتى. اڭگىمە اۋانى تاس جولدان اۋە جولىنا اۋىسقان تۇستا ورىنباسارى سەرىك تولەنبەرگەنوۆتىڭ جۇمىسىن سىنادى. حالىقارالىق اۋەجايى بار اقتوبەدە شەتەلگە ۇشاتىن ەكى اۋە رەيسى عانا بار ەكەنىن تىلىنە تيەك قىلعان اكىم:  ؛«؛جۇمىس كوپ, ال سەن وتىرسىڭ «؛ۇيىقتاپ»؛. ازىرگە ەشتەڭە جاساپ جاتقان جوقسىڭ. ۇيىقتاساڭ, ۇيىقتايتىن جەرگە باراسىڭ»؛, دەپ ءبىر-اق كەستى.

سەنسەڭىز, ورىنباسارىنا ۇرىسقانىنان باستاپ, جۋرناليستەرگە شامدانعانىنا دەيىنگى ارالىقتا ءبىر اپتا دا ۋاقىت وتكەن جوق. سوندا بۇل نەعىلعان بىتپەيتىن ۇيقىنىڭ جىرى دەيمىز دە؟!

شىنى كەرەك, ساپارباەۆتىڭ ۇيقىعا قاتىستى «؛حيكاياتتارىن»؛ تاڭعا ايتىپ, تاۋىسا المايسىز. 2017 جىلدىڭ قاڭتارىندا استاناداعى ۇكىمەت وتىرىسىنا قاتىسىپ, اقتوبەگە پرەزيدەنتتىڭ تىڭ تاپسىرمالارىمەن ورالعان اكىمنىڭ قاراماعىنداعىلارعا بىلاي دەگەنى بار: «؛مەن قاراپ وتىرمىن, كوپ اۋىلدىڭ اكىمدەرى ۇيىقتاپ وتىر. ۇيىقتاپ وتىرعان اكىمدەر ورنىنان كەتۋ كەرەك. ءقازىر باياعى زامان ەمەس, جۇمىسقا ساعات 9-دا كەلىپ, 6-دا قايتىپ, ۇيىقتاپ وتىراتىن ۋاقىت ەمەس. ءقازىر بيلىكتە جۇمىس جاسايتىندار, حالىقتىڭ جاعدايىن ويلايتىندار وتىرۋ كەرەك. جىگىتتەر, قىزدار, بىردەڭەنى ءتۇرتىپ جازىپ وتىرىڭىزدار. ەرتەڭ ايتىلعان ۇسىنىس ءبىزدىڭ اۋىلدا بار ما, جوق پا دەپ قاراۋعا كەرەك. جوق بولسا, «؛ونى مەن نەگە جاسامايمىن»؛ دەپ ىزدەنىڭىزدەر...»؛.

ۇيقى تۋرالى ءجيى ايتاتىن شەندىنىڭ مۇنداي سوزدەرى وقىرمانعا قىزىق بولماۋى دا مۇمكىن. ءبىراق ىزدەسەڭىز, قىزىق جەرىن قينالماي تاباسىز. بەردىبەك ماشبەكۇلى ۇيقىعا قاتىستى پىكىرىن ىڭعايىنا قاراي قۇبىلتا دا الادى. ماسەلەن وزىنەن تومەنگىلەر &ndash؛ كىل ماۋباستار دا, وزىنەن جوعارىداعىلار &ndash؛ كوز شىرىمىن المايتىن ىسكەرلەر بولۋى عاجاپ ەمەس. ەندى وسى پايىمىمىزعا مىسال كەلتىرەيىك. 2017 جىلدىڭ جازىندا ءوڭىر باسشىسى جۇمىس ساپارىمەن تەمىر اۋدانىنا بارىپ, حالىقپەن جۇزدەسكەن. ورايى سولاي بولدى ما, الدە شابىتى كەلدى مە, بەردىبەك ماشبەكۇلى سول ساپارىندا «؛جۇمىسسىزدار»؛ مەن «؛ناشار ءومىر سۇرەتىندەر»؛ تۋرالى ءبىراز ءپالساپا سوقتى. ءسوزىنىڭ ءتۇيىنى مىناۋ: «؛مەملەكەت كومەك بەرىپ جاتىر. ءبىراق ونى العىسى كەلمەي, كەجەگەسى كەيىن تارتاتىندار كوپ. جۇمىس ۇسىنسا, «؛ايلىعى از»؛ دەپ مەنسىنبەيدى. ناشار ءومىر سۇرەتىندەر, انەكي, سولار, جالقاۋلار مەن ارىز جازعىشتار»؛.

وسى كەزدەسۋدەگى اڭگىمەسىن اكىم بىلاي تۇيىندەگەنى دە ەستە: ەگەر ۇكىمەت ۇيىقتاپ وتىراتىن بولسا, ساپارباەۆ كابينەتتەن شىقپاي, تەلەفون ارقىلى «؛بارلىعى جاقسى»؛ دەپ وتىرار ەدى. ۇكىمەت ۇيىقتاسا, ەلدىڭ جاعدايى وسىنداي بولماس تا ەدى. قاراڭىزدار, 25 جىل بۇرىن حالىقتىڭ جاعدايى قانداي بولدى, ءقازىر قانداي؟! وسىنىڭ بارلىعى ۇكىمەتتىڭ ۇيىقتاماي جۇمىس ىستەگەنىنىڭ ارقاسى»؛.

ب.ساپارباەۆتىڭ مۇنداي ءسوزدى كىم ءۇشىن, نە ءۇشىن ايتقانىن بەس جاسار بالا دا تۇسىنەدى ءقازىر. ويتكەنى 25 جىلدان بەرى ۇكىمەت سان رەت اۋىستى. اۋىسپاعان پرەزيدەنت قانا! دەمەك بۇل جەردە ساپارباەۆتىڭ نەنى كوزدەگەنىن ايتىپ جاتۋ ارتىق. سوندىقتان ونى تاپسىرلەمەي نەگىزگى اڭگىمەگە كوشەيىك. «؛ا پوچەمۋ مى نە دولجنى زاششيششات سۆويۋ چەست, كاك وبلاستنوي اكيمات؟!»؛ دەگەنىنە قاراعاندا, ۇياتقا قالعان شەندىلەردىڭ ەمەس, اكىمنىڭ ءوز شابىنا وت ءتۇسىپ كەتكەن ءتارىزدى. ءتىپتى ءسوز اۋانىنان «؛قايدا قاراپ وتىرسىڭدار, قامدانساڭدارشى!؟»؛ دەيتىن تاپسىرماعا بەرگىسىز ىمداۋ اڭعارىلادى.  ؛

مەيلى سولاي-اق بولسىن, قاراماعىنداعى شەندىلەردىڭ كۇلكىگە قالعانى اكىمنىڭ دە نامىسىنا تيگەن شىعار. ءبىراق دەيمىز دە, ؛ ءوزى ءجيى كورەتىن «؛ۇيقىشىل جانداردى»؛ وزگەلەر نەگە كورمەۋى كەرەك؟ الدە ب.ساپارباەۆ اقتوبە «؛مەكتەپتەرىن مەنشىكتەگەن»؛ ديرەكتورلار قۇساپ, مۇلگىگەن شەندىلەردى اڭعارۋ قۇقىعىن مەنشىكتەپ العان با؟ بالكىم جۇمىس بارىسىندا ەشكىم ۇيىقتامايتىن شىعار, تەك اكىم ولارعا جالا جاۋىپ جۇرگەن بولار؟ مۇنداي جاعدايدا, كىم كىمدى سوتقا بەرۋى كەرەك ءوزى؟

سۇراق كوپ. بىرىنەن-بىرى بالالاي بەرەتىن ساۋالدارعا باسقا ەمەس, اكىمنىڭ ءوزى جاۋاپ بەرىپ قالاتىن شىعار دەپ ۇمىتتەنەمىز. سەبەبى ۇيقىعا قاتىستى ءسوز بولا قالسا, بەكەڭ مىندەتتى تۇردە بىردەمە دەۋشى ەدى عوي...  ؛ ؛

سانسىزباي نۇربابا