ەلباسى جولداۋى – ماڭگىلىك ەل ىرگەسىن قۇرۋداعى قارىمدى مىندەتتەر

اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى, تاريح جانە قۇقىق ينستيتۋتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ا.نازارباەۆتىڭ «؛قازاق­؛ستان­؛نىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھان­؛دىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك»؛ اتتى قازاق­؛ستان حالقىنا جولداۋى ؛ اتتى حالىققا ارناعان جولداۋىن ينستيتۋتتىڭ پروفەسسور-وقىتۋشىلار قۇرامى جانە ستۋدەنتتەرى مەن ماگيسترانتتارى اراسىندا كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا ؛اۋقىمدى ؛دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزدى.

قاتىسۋشىلارعا ؛ ينستيتۋت ديرەكتورى تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى, پروفەسسور بولات ساعيدوللاۇلى جۇماعۇلوۆ ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ كەمەل كەلەشەگى مەن جارقىن بولاشاعىن باعامداي بىلگەن ەلباسىمىز نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ ماڭگىلىك ەل ىرگەسىن قۇرۋداعى قارىمدى مىندەتتەردى ايقىنداپ بەرگەن اسا ماڭىزدى تاپسىرمالارىن جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان شارانىڭ نەگىزگى ءمانىن تارقاتا كەلە, بيىلعى 2017 جىلدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ ءوتتى.

بيىلعى جىل «؛ەگەمەن قازاقستان»؛ گازەتىندە ەلباسىنىڭ «؛بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ»؛ ماقالاسى جاريالانىپ, مۇندا ەلدىڭ بولاشاعىن ايقىندايتىن ماڭىزدى مىندەتتەر اتاپ كورسەتىلدى.

سونىڭ ىشىندە مەملەكەت باسشىسى الداعى جىلدارى ەلىمىزدىڭ كەزەڭ-كەزەڭىمەن لاتىن الىپبيىنە وتەتىندىگىن ايتقان بولاتىن جانە سوعان سايكەس ءبىرقاتار مىندەتتەر جۇكتەگەن. «؛بيىلعى ەلباسى جولداۋى مەن «؛بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ»؛ باعدارلاماسى بىر-بىرىمەن ۇندەس»؛, &ndash؛ دەدى ءبىراۋىزدان شاراعا جينالعان قاۋىم.

دوڭگەلەك ۇستەل ؛بارىسىندا ؛«؛قىلمىستىق ؛ قۇقىقتىق پاندەر»؛ كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى, زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور ب.تولەۋبەكوۆا: «؛ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىنداعى ۇلتتىق قۇقىقتىڭ قازىرگى تاڭداعى ۇدەرىستەرى مەن دامۋى»؛تاقىرىبىنداعى بايانداماسىندا ەلىمىزدىڭ ءوز تاۋەلسىزدىگىن العان از عانا جىلدىڭ ىشىندە شىعارىلعان زاڭدار مەن نورماتيۆتىك اكتىلەردىڭ سانى مەن ونىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ, سول قابىلدانعان زاڭداردىڭ ەل يگىلىگى جولىندا قىزمەت اتقاراتىن تەكتىكتەرىن ستۋدەنتتەر مەن ماگيسترانتتارعا ءتۇسىندىرىپ ءوتتى.

دوڭگەلەك ۇستەلدەگى بايانداماشىلاردىڭ بارلىعى-دەرلىك قازىرگى الەمدىك داعدارىسقا توقتالماي كەتە المادى.

وز سوزىندە پروفەسسور باحىتجان حاسەنقىزى الەمدىك داعدارىس ەلدى قىسپاققا العان كەزەڭدە ازاماتتىق قۇقىقتىق قاعيدالاردىڭ دۇرىس جولعا قويىلۋى ءوز ناتيجەسىن بەرەتىندىگىن تۇبەگەيلى ءتۇسىندىرىپ كەتتى.

ول ەلباسىنىڭ جاستارعا دەگەن سەنىمىن العا تارتا وتىرىپ, ءوز ماماندىعى بويىنشا ساپالى ءبىلىم الا بىلگەن ستۋدەنت پەن ماگيسترانتتىڭ بولاشاققا نىق قاداممەن باراتىندىعىن باسىپ ايتتى.

«؛الەمدىك داعدارىس جانە ودان شىعۋ جولدارى (ن.ا.نازارباەۆتىڭ جولداۋى نەگىزىندە)»؛ اتتى تاقىرىپتا كەڭ اۋقىمدى بايانداما جاساعان الەم تاريحى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى, ساياساتتانۋشى عالي ءازىمباي بەيسەتبايۇلى دامىعان مەملەكەتتەردىڭ تاريحي دامۋ جولىن نەگىزگە الا وتىرىپ, قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ دۇرىس باعىتتا كەلە جاتقاندىعىن سارالاپ بەردى.

قازىرگى تاڭدا الەمدەگى الپاۋىت ەلدەردىڭ بىر-بىرىنە سانكسيا جاريالاپ, ەكونوميكاسىن قۇلدىراتىپ جاتقاندىعىن سونىمەن قاتار, ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ تاۋار اينالىمى نارىعىندا ەشقانداي كەدەرگىگە ۇشىراماي وتىرعاندىعىن سول سىرتقى ساياساتتىڭ دۇرىس وربۋىمەن بايلانىستىردى. ول ءسوز اياعىندا داعدارىستان شىعار جولدىڭ كىلتى &mdash؛ ەلباسىنىڭ ساليحالى ساياساتىن تولىق ؛ قولداي ءبىلۋ كەرەكتىگىن العا تارتتى.

«؛ەلباسى جولداۋى &ndash؛ ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق وركەندەۋىنىڭ نەگىزگى باعىتى»؛ اتتى تاقىرىپتى العا تارتقان مەملەكەتتىك جانە ازاماتتىق قۇقىقتىق پاندەر كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى اققاسوۆ باقىتجان قاليحانۇلى قازاقستان حالقىنىڭ ونىڭ ىشىندە قازاق حالقىنىڭ باسىنان وتكەن ءبىرتالاي ناۋبەتتەرىن ەسكە تۇسىرە وتىرىپ, ءبىلىمدى جاستارى بار, ؛ اۋىزبىرلىگى جاراسقان ەلدىڭ بولاشاعى قاشاندا جارقىن بولاتىنىنا سەنىم تارتتى.

ول مۇناي باررەلىن, دوللار باعامىن كۇندەلىكتى ەسەپتەۋمەن ەڭسەنى تۇسىرە بەرمەي, كەرىسىنشە, ەلباسى جولداۋىنداعى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە بەرىلگەن يگىلىكتەردى ورىندى پايدالانا ءبىلۋ قاجەتتىلىگىن اتاپ ءوتتى.

ساياساتتانۋ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى, «؛تاريح جانە قوعامدىق پاندەردى وقىتۋ ادىستەمەسى»؛ كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى تيمۋر ؛داۋىلباەۆ ؛«؛قازاقستانداعى تولەرانتتىلىق»؛ تاقىرىبىندا ەلىمىزدەگى تولەرانتتىلىقتىڭ كونستيتۋسيالىق نەگىزى جانە ەتنوسارالىق كەلىسىمدەر مەن جاۋاپتىلىق نەگىزدەرىنە تەرەڭنەن توقتالىپ ءوتتى.

ەگەمەندى ەلىمىز كوپۇلتتى مەملەكەت بولعاندىقتان حالىقارالىق شارتتار مەن ەنوسارالىق كەلىسىمدەردىڭ تولەرانتتىلىق ماڭىزدىلىعىنا تالداۋ جاسادى.

باعدارلاماعا ساي ءسوز العان «؛فيلوسوفيا»؛ ماماندىعىنىڭ 2 كۋرس ماگيسترانتى, وقۋ وزاتى ايتپاەۆ دۋمان داۋلەتحانۇلى: «؛ەلباسى جولداۋى ەل دامۋىنىڭ كەپىلى»؛ تاقىرىبىندا ءوز ويىن ورتاعا سالدى.

ەلباسىنىڭ جولداۋىنداعى جاستارعا جۇكتەلگەن تالاپ پەن ارتىلعان سەنىمگە توقتالىپ, ستۋدەنتتەر مەن ماگيسترانتتاردى كاسىبي بىلىكتى مامان بولىپ شىعۋعا شاقىردى. ؛ ماگيسترانتتان كەيىن ءسوز العان «؛قۇقىقتانۋ»؛ ماماندىعىنىڭ 1 كۋرس, بەلسەندى ستۋدەنتى ماناپ ايبەك تۇراربەكۇلى ء«؛بىلىمدى جاستار &ndash؛ جارقىن بولاشاق»؛ ؛اتتى تاقىرىپتا تارتىمدى باياناماسىندا ەلباسىنىڭ:  ؛«؛ ءورتىنشى باسىمدىق &ndash؛ ادامي كاپيتال ساپاسىن جاقسارتۋ. ءبىرىنشى. ەڭ الدىمەن, ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ ءرولى وزگەرۋگە ءتيىس. ءبىزدىڭ مىندەتىمىز &ndash؛ ءبىلىم بەرۋدى ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ جاڭا مودەلىنىڭ ورتالىق بۋىنىنا اينالدىرۋ. وقىتۋ باعدارلامالارىن سىني ويلاۋ قابىلەتىن جانە ءوز بەتىمەن ىزدەنۋ داعدىلارىن دامىتۋعا باعىتتاۋ قاجەت. سونىمەن بىرگە, ءit-بىلىمدى, قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى قالىپتاستىرۋعا,  ؛ۇلتجاندىلىقتى دامىتۋعا باسا كوڭىل ءبولۋ كەرەك. قالا مەن اۋىل مەكتەپتەرى اراسىنداعى ءبىلىم بەرۋ ساپاسىنىڭ الشاقتىعىن ازايتۋ قاجەت»؛ &mdash؛ دەگەن سوزىنە ەرەكشە توقتالدى.

ول ءوز سوزىمەن: «؛ &hellip؛ بۇل جەردە ءاربىر جاسقا قولىڭا كۇرەك الىپ, شاحتاعا ءتۇس»؛ دەگەن ءسوز ەمەس, كەمەل كوشباسشىمىزدىڭ ء«؛اربىر جاس ءوز ماماندىعى بويىنشا وتقا دا سۋعا دا تۇسۋگە تاس ءتۇيىن ؛ دايىن بولۋ كەرەك دەگەنى»؛ دەپ تەرەڭنەن ءتۇسىندىرىپ ءوتتى.

تاريح»؛ ماماندىعىنىڭ ؛ بەلسەندى 1كۋرس ستۋدەنتى قۇسباق ىرىس داۋلەتقىزى «؛قازاقستان-2050: مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ جاڭا بەلەستەرى»؛ تاقىرىبىنداعى بايانداماسىندا: جوعارى وقۋ ورنىنا دەيىن دە مەكتەپتە جۇرگەن كەزىندە ەلباسى جولداۋىنا ءمان بەرەتىنىن ايتا كەلە, قاي جولداۋدا بولماسىن جاستارعا جانە ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە ەرەكشە كوڭىل بولىنەتىنىن ارقاۋ ەتتى.

بيىلعى جولداۋدا دا كاسىبي تەحنيكالىق ماماندىقتاردىڭ تەگىن ءبىلىم الۋىنا قولايلى جاعداي جاسالاتىنىن جانە ؛جىلما-جىل ؛شاكىرتاقىلاردىڭ وسەتىنىن ەلباسىنىڭ تىكەلەي قولداۋى دەپ تۇسىنەتىنىن ءبىلدىردى. جاستاردى ەلباسى جولداۋىنداعى تالاپتار مەن مىندەتتەردى قالتقىسىز ورىنداپ, ارتىلعان سەنىمنەن شىعا بىلۋگە شاقىردى.

بايانداماشىلاردان كەيىن ينستيتۋت ديرەكتورى بولات ساعيدوللاۇلى قاتىسۋشىلارعا ءوز وي-پىكىرلەرى مەن سۇراقتارىن ورتاعا سالۋلارىن ۇسىندى. رەسمي بايانداماشىلاردان كەيىن ينستيتۋتتىڭ ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى, تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور ادەلحان نۇرعاليۇلى قۇدايبەرگەنوۆ ءسوز الىپ, ەلباسى جولداۋىن ناسيحاتتاۋعا باعىتتالعان ءىس-شارانىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى.

ول ءوز سوزىندە ەلباسىنىڭ بارلىق جولداۋلارىن سارالاي كەلە, ىشىندەگى ەكەۋىن جەكە اتاپ ءوتتى. ءبىرىنشىسى 1997 جىلعى «؛قازاقستان-2030»؛ ؛ جانە 2012 جىلعى «؛قازاقستان-2050»؛ كوپجىلدىق باعدارلامالارىنىڭ ەل تاريحىنداعى الار ورنىنا ؛ ارنايى تۇسىندىرمە بەردى.

تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى, پروفەسسور نەسىپباەۆا كاليا راحيموۆنا ؛ ەلباسى جولداۋىنىڭ ماڭىزدىلىعى جونىندە ءوز ويىن ورتاعا سالدى. ؛ بايانداماشىلارعا ستۋدەنتتەر مەن ماگيسترانتتار ءتۇرلى ساۋالدار قويىپ, جاۋابىن العان ستۋدەنتتەر مەن ماگيسترانتتار ءوز ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىرۋ ارقىلى دوڭگەلەك ۇستەل تارتىمدى ءوتتى.

«؛ماڭگىلىك ەل بولادى, ماڭگىلىك داعدارىس بولمايدى»؛ &mdash؛ دەپ ءوز ءسوزىن تۇيىندەگەن ينستيتۋت ديرەكتورى, پروفەسسور ب.س. جۇماعۇلوۆ بايانداماشىلاردىڭ جانە ءسوز سويلەۋشىلەردىڭ وي-پىكىرلەرىن قورىتىندىلاي كەلە, ءىس-شارانىڭ ماقساتى بويىنشا شەشىم قابىلداۋعا شاقىرىپ, ءبىراۋىزدان كەلەسىدەي شەشىم قابىلداندى:

ەلباسى جولداۋىن ينستيتۋتتىڭ پروفەسسور-وقىتۋشىلار قۇرامى جانە ستۋدەنتتەر مەن ماگيسترانتتار ءبىراۋىزدان قولدايدى.

ەلباسى جولداۋىن ناسيحاتتاۋ ينستيتۋتتاعى تاربيە جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋدا باسشىلىققا الىنسىن.

ەلباسى جولداۋىن ناسيحاتتاۋ جۇمىسى كاسىبي-باعدار بەرۋگە ارنالعان شارالار كەزىندە دە جۇزەگە اسىرىلسىن.

 ؛

عالىمجان بيتۇرسىن,

اباي اتىنداعى قازۇپۋ,

تاريح جانە قۇقىق ينستيتۋتىنىڭ

تاربيە ءىسى جونىندەگى ديرەكتور ورىنباسارى