• usd 468.56

  • eur 497.56

  • rub 7.3

  • cny 67.18

29 ناۋرىز, 10:51:38
الماتى
+35°

17 قازان, 2017 ۇلت بولمىسى

لاتىنداندىرۋ پروسەسىنەن نە كۇتەمىز؟

xx عاسىرعا دەيىن قازاق جانە تۇركى الەمى يسلام الەمىنىڭ ءبىر بولشەگى بولعانىن جانە اراب گرافيكاسىن پايدالانعانىن تاريحتان بىلەمىز.

xx عاسىرعا دەيىن قازاق جانە تۇركى الەمى يسلام الەمىنىڭ ءبىر بولشەگى بولعانىن جانە اراب گرافيكاسىن پايدالانعانىن تاريحتان بىلەمىز. بۇدان باسقا كوشپەندىلەر وركەنيەتىندە كىتاپ شىعارۋ بولماعاندىقتان, مۇندا ادەبيەتتىڭ جازۋدى قاجەت ەتپەيتىن اۋىز ەكى ءتۇرى دامىعاندىعى تاريحي فاكت. ال لاتىن گرافيكاسى مەن كيريلليسانىڭ قالاي تۇركى الەمىنە كەلدى دەسەك, تۇركيانىڭ لاتىن ءارپىن قابىلداۋى تۇرىكتەردىڭ ۇلتتىق سانا-سەزىمىن كوتەرۋ مەن تۇركيادا كەشەۋىلدەپ قالعان ۆەستەرنيزاسيا ءۇردىسىن وتكىزۋگە باعىتتالعان.

ورتا ازيا مەملەكەتتەرىندە كيريلليسا ارىپتەرى سوۆەتتەندىرۋ ماقساتىندا تاعىلعان بولاتىن. مۇنى دا باتىستاندىرۋدىڭ ءبىر ءتۇرى دەپ اتاۋعا بولادى. الايدا, باتىستىق وركەنيەت كوش باستاپ كەلە جاتقان بۇگىنگى الەمدە قازاق قوعامىنىڭ  ؛الدىنا قازىرگى تاڭداعى دۇنيەقۇرىلىمنىڭ الدىڭعى قاتارلى بولىگى بولۋى ءۇشىن سانا مەن دۇنيەتانىمدىق ماسەلەلەر شىعىپ تۇر. ول ماسەلەلەر ۇلت جاڭعىرۋىن تالاپ ەتەتىن پروسەسستەر جانە وسى ۇدەرىستەردىڭ باستاماسى رەتىندە قازاق ءتىلىنىڭ جازۋ جۇيەسىن وزگەرتۋ ۇسىنىلىپ وتىر.

پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن قازاق ءتىلىنىڭ لاتىن ءالفاۆيتىنىڭ ستاندارتتى نۇسقاسى قابىلدانۋى ءتيىس. تىلدەن حابارى بار دەگەن عالىمدار باس قوسىپ ءالفاۆيتتىڭ ەكى نۇسقاسىن حالىققا كورسەتتى. بىرەۋگە ۇناسا, ەندى بىرەۋگە ۇنامادى. العاشقىسى ديگرافتاردىڭ كوپتىگىمەن نازاردى سۇرىندىرسە, ەكىنشىسى اپوستروف ۇتىرلەردىڭ جىبىرلاعانىنان ءسوزدىڭ كوركەمدىگىن قاعاز بەتىندە كەتىرىپ تۇر. شاش ال دەسە باس ال, ەكى نۇسقانىڭ ورتا نۇكتەسىن تاۋىپ, ەكى جاقتى تەڭ قىلاتىن ەشكىم تابىلماعان سەكىلدى. باستىسى ەكى نۇسقادا دا قازاق ءتىلىنىڭ ءتول دىبىستارى جەتىمسىرەپ ءوز بەلگىلەرىن تابا الماي تۇر. بۇل ماسەلەنىڭ شەشىمى كوپشىلىكتىڭ داۋىسىمەن شەشىلەدى دەپ ۇمىتتەنەمىز. ؛

جالپى الفاۆيت دەگەن نە؟ الفاۆيت دەگەن تىلدەگى دىبىستاردى قاعاز بەتىنە بەلگى ەتىپ تۇسىرۋگە ارنالعان تاڭبالاردىڭ جيىنتىعى. ول بەلگىلى ءبىر اقپاراتتى ساقتاۋ ماقساتىندا ءتىلدىڭ قاجەتتىلىكتەرى رەتىندە تاريح تولقىنىندا دامىپ جەتىلدىرىلگەن. ءار مادەنيەتتىڭ جازۋى سول مادەنيەتتى تاسۋشىلاردىڭ دۇنيەتانىمىنا سايكەس قالىپتاسادى.وسىعان قاراي كەز-كەلگەن جازۋ جۇيەسى ءوز وركەنيەتىنىڭ كودى ىسپەتتەس بولىپ كەلەدى.

جازۋ جۇيەسىن اۋىستىرۋعا كەلەر بولساق, ول ءبىر وركەنيەتتەن ەكىنشى وركەنيەتكە وتۋمەن پارا-پار. ەگەر الەم ەلدەرى پايدالاناتىن الفاۆيتتەردى زەرتتەپ قاراستىرساڭىز, قازىرگى تاڭدا الەمدە باتىستىق وركەنيەتتەن باسقا كوپتەگەن مادەنيەت وشاقتارى بار ەكەنىن كورە الامىز. ولاردىڭ پايدا بولۋى دا, دامۋى, نانىم-سەنىمدەرى مەن دۇنيەتانىمدارى ءار بولەك. ءبىرى جوعارى تەحنولوگيالاردى العا قويسا, ەندى ءبىرى ادامنىڭ رۋحاني دامۋىن, ال ءۇشىنشى بىرەۋىنىڭ باسقالارعا ۇقساس ەمەس ءوز قۇندىلىقتارى بار.ولاردىڭ بارلىعى تىلدە, ءتىل ارقىلى الفاۆيتتە ورىن العان جانە بۇل ەكەۋىنىڭ وزگەرىسكە ۇشىراۋى ۇلت ەۆوليۋسياسىنا بەلگىلى ءبىر اسەر ەتەتىنى ءسوزسىز. ؛

ال, قازاق ءتىلىن لاتىنداندىرۋدان ءبىز نە كۇتەمىز؟ الدىمەن باق قۇرالدارى ايتاتىنداي لاتىنداندىرۋ ءبىلىم مەن قازاق ءتىلىنىڭ دەڭگەيىن وسىرۋگە ۇلكەن اسەر ەتەدى دەپ كۇتپەۋ كەرەك. مەكتەپتە وقىعان, قولىنا سمارتفون ۇستاي الاتىن كەز-كەلگەن ادام كلاۆياتۋراداعى 26 اق ءتۇستى لاتىن ارىپتەرىن تانيدى, وقي الادى.

ماسەلە الفاۆيتتە ەمەس.

ادامنىڭ ءبىلىمى ونىڭ ءوزىنىڭ ىزدەنىسى مەن تالپىنىسىنا عانا بايلانىستى. ال قازاق ءتىلىنىڭ دەڭگەيى قازاق مادەنيەتى دامىماسا, تاڭبانى ون رەت اۋىستىرسا دا وسپەيدى. تەلەديداردىڭ قازاق ءتىلدى كونتەنتى وزگەرمەي, ۆۆس, nickelodeon قازاقشا سويلەمەي, گولليۆۋد قازاقشا سويلەمەي, ينتەرنەتتىڭ قازاق ءتىلدى كونتەنتى ارتپاي قازاق ءتىلىنىڭ دەڭگەيى وسپەيدى. قازاق ءتىلىنىڭ دەڭگەيى ءوسۋ ءۇشىن قازاق حالقىنىڭ الەۋمەتتىك دەڭگەيى ءوسۋ كەرەك, يگى جاقسىلارى مەن ەليتاسى قازاقشا سويلەۋى كەرەك. باستىسى, قازاق تىلىندەگى قالا مادەنيەتى قالىپتاسۋى كەرەك. مادەني جاعىنان دا تاڭبا اۋىستىرىپ ەۆروپا مادەنيەتىنە ءبىر ساتتە ىلەسىپ كەتە المايمىز. ول ءۇشىن ەۋروپالىق فيلوسوفيا مەن ولاردىڭ دۇنيەتانىمىن مەڭگەرۋ قاجەت. ول دا ءار ادامنىڭ ءوز ىزدەنىسى مەن تالپىنىسىنا عانا بايلانىستى.

ەڭ ءبىرىنشى, جۇرگىزىلەتىن جازۋ رەفورماسى بىزگە ەمەس بولاشاق قوعام قۇراتىن ۇرپاققا باعىتتالعانىن ءتۇسىنۋىمىز كەرەك. جالپى, كيريلليسامەن ساۋات اشىپ, وقۋدى ۇيرەنگەن ادامدارعا ءارىپ اۋىستىرۋ قازاق ءتىلىنىڭ سوزدەرىن باسقا ارىپتەرمەن جازۋ اسەرىمەن عانا شەكتەلۋى مۇمكىن. بەيسانالىق تۇردە ول ءبارىبىر كيريلل ارپىندە ءتۇس كورەتىن بولادى. كەرىسىنشە, لاتىن ارپىندە قازاقشا ساۋات اشقاندار, بولاشاق ۇرپاق, ولاردىڭ قورشاعان ورتانى قابىلداۋى, دۇنيەتانىمى, ساناسى وزگەشە بولادى.

كيريلليساعا اۋىسۋ ءوز كەزىندەگى قازاق ءتىلى مەن مادەنيەتىن قالاي سوۆەتتەندىرسە, لاتىن ءارپى دە قازاق دۇنيەتانىمىنا ۇقساس پروسەسس ۆەستەرندەۋ-باتىستاندىرۋ قۇبىلىسىن ەنگىزەدى. بۇل باتىستىق ۇلگىدەگى بولاشاق تەحنوگەندى قازاق قوعامىن قۇرۋدىڭ باسى. ال ءبىز ءوز داۋىرىمىزدە لاتىنداندىرۋدىڭ وڭ ناتيجەسى رەتىندە تۇركى دۇنيەسىنىڭ ءبىر الفاۆيت جۇيەسىمەن باسى قوسىلىپ, ولاردىڭ جىلدام ينتەگراسيالانۋىنا كۋا بولۋىمىز مۇمكىن. ارينە, ەگەر دە قولعا الىپ تۇرعان پروسەسسكە دۇرىس جاعىنان قاراي الساق.

ەسىم قاسىمحان

"قامشى" سىلتەيدى

قاتە تاپساڭىز, قاجەتتى بولىكتى تاڭداپ ctrl+enter باسىڭىز.

پىكىر قالدىرۋ

پىكىر