"؛بورىسىرعاق"؛ كىرىپتى: سارى اياز قاشانعا دەيىن جالعاسادى؟

بولات بوپاي قازاقتىڭ اسپان ەسەبىنە ساي 12 ايداعى 24 امالى تۋرالى اقپاراتپەن ءبولىسىپ, الداعى ايعا بولجام جاسادى, دەپ حابارلايدى qamshy.kz.

ەتنوگراف-مامان اتا-بابامىزدىڭ تاڭنىڭ اتۋىنا, كۇننىڭ باتۋىنا, قۇستىڭ قايتۋىنا, ورالۋىنا, سۋدىڭ اعىسىنا, بۇلتتىڭ اۋىسىنا, جاندىكتەردىڭ قيمىلىنا, اي, كۇن, جۇلدىزداردىڭ ورىن الماسۋىنا, جەل مەن بوراننىڭ سوعۋ باعىتىنا, ايدىڭ كىرىسىنە قاراپ, اۋا رايىن ءدوپ بولجاعانىن ايتادى.

1. ناۋرىز ايىنىڭ 9-24 جۇلدىزى «؛بەس قوناق امالى»؛ دەپ اتالسا, 18- 21 جۇلدىزى ء«؛از امالى»؛ كىرەدى. ءولىارادا كۇن سالقىندايدى. قارلى بۇرقاسىن بولادى. 26-28 جۇلدىزى "قۇس قاناتى امالى" كىرىپ, قىپىلىقتاپ قار جاۋادى. وسى قارمەن جىل قۇسى ىلەسە كەلەدى. قازاقتىڭ «؛قۇس قانات امالى»؛ دەپ جۇرگەنى وسى.
2. كوكەك ايىنىڭ 9-14 جۇلدىزىندا «؛وت امالى»؛ كىرەدى. جەر وتى تەبىندەپ, مال كوك ىشەكتەي باستايدى. 18-19 جۇلدىزى «؛قىزىر قامشىسى امالى»؛ نەمەسە ء«؛ساۋىر امالى»؛ كىرەدى. بۇل امالدا كۇن كۇركىرەپ, نايزاعان جارقىلدايدى. سوعان قاراپ, بۇل امالدى كەي ايماقتاردا «؛قىزىر قامشىسى امالى»؛ دەپ تە اتاپ كەتكەن. ال باعىزامان ەسەپشىلەرى ونى ء«؛ساۋىر امالى»؛ دەپ اتاعان. وسى امال كەزىندە اتا-بابامىز جاۋعان جاۋىنعا باستارىن توساتىن ىرىم جاساعان. «؛كوكتەمدەگى جاۋىن - ساۋىپ تۇرعان ساۋىن»؛ دەپ باعالاعان.
3. مامىر ايىنىڭ 9- 14 جۇلدىزىندا «؛سارتان امالى»؛ (كەي ايماقتا مۇنى «؛بۇرشىك امالى»؛, «؛قىزىل جۇمىرتقا امالى»؛ دەسە, باسقا وڭىرلەردە «؛قۇرالاي سالقىنى»؛ دەيدى), 19-25 جۇلدىزىندا «؛زاۋزا امالى»؛ كىرەدى (بۇل كۇندەرى سارتان جۇلدىزىنان كەيىن, زاۋزا جۇلدىزى تۋادى). كيىكتەر قۇرالايىن - لاعىن ورگىزسە, قاز-ۇيرەك بالاپانىن جۇمىرتقادان شىعارادى). وسى امالداردان كەيىن ۇركەر شوق جۇلدىزى اسپاننان عايىپ بولادى. 29- 31 جۇلدىزى - ءولىارادا «؛ۇركەردىڭ باتۋى امالى»؛ كىرىپ, كوكتەم امالدارى تولىق اياقتالادى.
4. ماۋسىم ايىنىڭ 9-14 جۇلدىزىندا «؛قىركۇيەك»؛, 19- 25 جۇلدىزىندا «؛مىرزا»؛ امالدارى كىرەدى. بۇل كەزدە جازدىڭ اق جاۋىندارى باستالادى.
5. شىلدەنىڭ 9-14 جۇلدىزىندا «؛باس شىلدە امالى»؛, 19- 25 جۇلدىزىندا «؛سارشا امالى»؛ كىرەدى. وسىلايشا شىلدەنىڭ اپتاپ ىستىق كۇندەرى باستالادى.
6. تامىز ايىنىڭ 9-14 جۇلدىزىندا «؛ۇركەر تولعاق»؛, 19- 25 جۇلدىزىندا «؛سارشا تامىز»؛ امالدارى باستالادى. وسى كەزدە ۇركەر اسپانعا كوتەرىلەدى. ارتىنان تارازى جۇلدىزى تۋىپ, تاڭ مەن كەش سالقىن تارتادى. وسى امالدار وتكەندە جاز مەزگىلى اياقتالادى.
7. قىركۇيەك ايىنىڭ 9-14 جۇلدىزىندا «؛ماساق»؛, 19-25 جۇلدىزىندا «؛تارازى»؛ امالدارى كىرەدى. اسپاندا سۇمبىلە جۇلدىزى تۋادى. تارى بيداي پىسەدى. ەگىنگە وراق سالىنادى. سۋ سۋيدى.
8. قازان ايىنىڭ 9-14 جۇلدىزىندا «؛قاراجەل»؛, 19-24 جۇلدىزىندا «؛بۇعى ءمۇيىز»؛ امالدارى كىرەدى. بۇل كەزدە جاۋعان قارعا بۇعىلار ءمۇيىزىن توسەپ, كەلە جاتقان قىستىڭ قىرىن بايقاتادى. ءمۇيىزى سىرقىراسا, بۇل قىستىڭ قاتتى, ايازدىڭ كۇشتى بولاتىنىن سەزىپ جەر اۋدارىپ كەتەدى. ال ءمۇيىزى سىرقىراماسا, جايلانىپ جايىلىپ جۇرە بەرەدى. سوندىقتان بۇل امالدىڭ اتىن «؛بۇعى ءمۇيىز»؛ دەپ اتاعان.
9. قاراشا ايىنىڭ 9-14 جۇلدىزىندا «؛قاۋىس»؛, 19-25 جۇلدىزىندا «؛بوقىراۋ»؛ امالدارى كىرەدى. «؛قاۋىس كارى-قۇتاڭدى تاۋىس»؛ دەپ , قىس قىرىنان شىقپايتىن مالدى سويىپ نە ساتىپ جىبەرەدى. وسى امالدا كۇن كۇرت سۋىپ, بوققا قىراۋ قاتادى. سوعان قاراپ ونى «؛بوقىراۋ امالى»؛ دەپ اتاعان. بۇل امالدار وتكەن سوڭ , كۇز امالدارى تولىقتاي اياقتالادى.
10. جەلتوقساننىڭ 9-14 جۇلدىزىندا «؛اقىراپ»؛, 19-25 جۇلدىزىندا «؛سەرنە»؛ امالدارى كىرەدى (بۇل امالدى كەي ايماقتا «؛قىرباستىڭ قىزىلى»؛, «؛تەكەبۇرقىلداق»؛, «؛ارقارجالاق»؛ دەپ تە اتايدى). بۇل - ايازدىڭ دەن الىپ كۇشەيگەن كەزى.
11. قاڭتاردىڭ 9-14 جۇلدىزىندا «؛قىرىقاياق»؛, 19-25 جۇلدىزىندا «؛توقىراۋ»؛ امالدارى كىرەدى. سوڭعىسىندا ءتۇن ۇزارىپ بارىپ توقىرايدى. بۇنى ء«؛تۇننىڭ قىسقى توقىراۋى»؛ دەپ اتايدى. سوعان قاراپ ونى «؛توقىراۋ امالى»؛ دەپ اتاعان.
12. اقپاننىڭ 9-14 جۇلدىزىندا «؛اقپان»؛, 19-25 جۇلدىزىندا «؛ۇت»؛ نەمەسە «؛تاقپان امالى»؛ كىرەدى. (بۇل امالدا ۇركەر شوق جۇلدىزى تاس توبەدە تۇرادى. كۇنى-تۇنى ساقىلداعان سارى اياز جۇرەدى. قار ومبىلاپ تۇسەدى. وسى امالداردان كەيىن, قىس امالى تولىق اياقتالادى.

«؛قازاق حالقى ءبىر جىلداعى 24 امالدى دۇرىس ەسەپتەۋدىڭ ناتيجەسىندە, قىستاۋعا قاي ايدا كوشۋ, كوكتەۋگە قاي مەزگىلدە بارۋ, وتارعا مالدى قاشان ايداۋ, جايلاۋعا قاشان قونىستانۋ, جولعا قانداي ءساتتى كۇندەرى شىعۋ, جۇلدىزعا باعىپ وتكەل, سۋاتتاردى جاڭىلماي تابۋدىڭ جولدارىن, تاجىريبەلەرىن جاساعان.

مىنە, "استرولوگ حالىق" دەپ ۇيالماي تۇرىپ, قازاق حالقىن ايتۋعا بولادى.

ال, 2024 جىلى گريگوريان ەسەبى بويىنشا, قاڭتار ايى - جاڭا جىل. حيجيرا ەسەبى بويىنشا, الدا قويان جىلىنىڭ سوڭعى ەكى ايى ءالى بار. قويان جىلى ناۋرىز ايىنىڭ 21 كۇنى اياقتالادى. وسى نەگىزدە ەسەپتەگەندە قاڭتاردىڭ 1 - 28 جۇلدىزىندا ء«؛بورىسىرعاق»؛, ء«؛بورىۇيىق»؛, ء«؛بورىتابان»؛ دەگەن امال كىرىپ, قالىڭ قار جاۋىپ, كۇن سۋىپ, سارى اياز بولادى.

اقپاننىڭ 9-16 جۇلدىزى «؛اقپان امالى»؛ كىرەدى. 19-27 جۇلدىزى «؛تاقپان امالى»؛ كىرىپ قالىڭ جاۋىپ, قاتتى اياز بولادى. سوسىن ارى قاراي ۇلۋ جىلى كىرىپ كوكتەم امالدارى كىرە باستايدى»؛, - دەيدى بولات بوپايۇلى.